Tithe folmha

Is teach folamh é teach nach bhfuil aon duine ina chónaí ann. Mar shampla, d'fhéadfadh teach folamh a bheith ina:

• Maoin chíosa nach bhfuil á ligean ar cíos
• Maoin atá ar díol agus atá folamh
• Maoin ina bhfuil an t-úinéir básaithe agus an teach ar probháid
• Maoin atá á hathchóiriú

Chomh maith le cur le heaspa dídine, is féidir le réadmhaoin fholmha tionchar diúltach a imirt ar phobail agus ar na limistéir márguaird. Is féidir leo a bheith mar thoradh ar:

• Meath comharsanachta
• Meath agus tréigean
• Loitiméireacht
• Fadhbanna sóisialta agus comhshaoil

Mar chuid de phlean Tithíocht do Chách an Rialtais, tá sé mar aidhm acu líon na dtithe folmha a laghdú chun an soláthar tithíochta in Éirinn a mhéadú agus cabhrú le heaspa dídine a laghdú.

Tá sé seo leagtha amach go mion i gCosán 4 den phlean Tithíochta do Chách, Aghaidh A Thabhairt Ar Fholúntas agus Úsáid Éifeachtach An Stoic Atá Ann Cheana (pdf).

Má thugann tú faoi deara teach folamh i do cheantar, is féidir leat é a thuairisciú do d'údarás áitiúil ag baint úsáide as an bhfoirm ar líne ar vacanthomes.ie.

Déanfaidh an t-údarás áitiúil imscrúdú agus, más cuí, oibreoidh sé chun an teach folamh a úsáid arís.

Déanann an Rialtas iarracht líon na réadmhaoine folmha a laghdú trí:

• Gearradh cánach ar mhaoin fholmha
• Láithreáin thréigthe a cheannach trí cheannach éígeantach
• Deontais a chur ar fáil chun cabhrú le daoine tithe folmha a athchóiriú

Is féidir leat tuilleadh faisnéise a fháil faoin gcaoi a bhfuil sé mar aidhm ag an Rialtas dul i ngleic le tithe folmha sa phlean Tithíocht do Chách.

Cáin ar réadmhaoine folmha

Tugadh isteach Cánach ar Thithe Folmha (CTF) in 2023. Baineann sé le réadmhaoine ar féidir cónaí iontu ach a bhfuil fanacht iontu ar feadh níos lú ná 30 lá sna 12 mhí roimhe sin.

Tá an ráta CTF ar réadmhaoin faoi thrí an bhunráta den Cháin Mhaoine Áitiúil don réadmhaoin.

Braitheann an bunráta Cánach Maoine Áitiúil ar luach na maoine.

Féach ar ár leathanach ar an gCánach ar Thithe Folmha chun tuilleadh faisnéise a fháil.

Ceannach éigeantach láithreán folamh agus tréigthe

Is féidir le roinnt comhlachtaí reachtúla talamh nó maoin a thógáil gan toiliú an úinéara. Is é ordú ceannaigh éigeantach (OCP) an fheidhm dhlíthúil a úsáideann siad chun é seo a dhéanamh.

Tarlaíonn ceannach éigeantach de ghnáth chun ligean do thionscadal bonneagair phoiblí dul ar aghaidh ar mhaithe le leas an phobail. Mar chuid de phlean Tithíocht do Chách an Rialtais, áfach, ta sé mar aidhm acu OPGanna a úsáid chun suas le 2,500 réadmhaoin fholamh a cheannach faoi 2026. Is iad na húdaráis áitiúla a dhéanfaidh an próiseas seo.

Féach ar ár leathanach maidir le maoin a cheannach go héigeantach le haghaidh tuilleadh faisnéise ar cad ba cheart a dhéanamh má fhaigheann tú ordú ceannaigh éigeantaigh.

Scéimeanna chun cabhrú le daoine a dtithe a athchóiriú agus a athcóiriú

Má tá réadmhaoin agat atá folamh, b'fhéidir go mbeifeá in ann deontas a fháil chun cabhrú leis an gcostas a bhaineann leis a dhéanamh suas.

Is féidir leis na scéimeanna seo cabhrú leat más mian leat teach a athchóiriú nó a athchóiriú chun cónaí ann nó chun ligeann ar cíos.

Féach Cad iad na scéimeanna atá ar fáil chun tithe folamh a dheisiú? thíos le haghaidh tuilleadh faisnéise.

Tá roinnt deontas agus scéimeanna éagsúla ar fáil chun réadmhaoine folmha a dheisiú agus a athchóiriú.

Deontas athchóirithe réadmhaoine folmha

Cuireann an Deontais Athchóirithe do Mhaoin Fholamh maoiniú ar fáil ionas gur féidir leat tithe folmha agus tréigthe a athchóiriú. Is féidir é a úsáid freisin chun athchóiriú a dhéanamh ar réadmhaoin nár úsáideach mar mhaoin chónaithe cheana.

Is féidir leat an deontas a fháil má tá tú ag athchóiriú an mhaoin fholamh nó thréigthe ionas gur féidir leat cónaí ann, nó ionas gur féidir leat an réadmhaoin a ligean ar cíos.

Scéim Deisiúcháin agus Léasaithe

Is é cuspóir na Scéime Disiúcháin agus Léasaithe áitribh fholmha a bhfuil gá acu le deisiú a thabhairt ar ais in úsáid do thithíocht shóisialta. Tá an scéim dírithe ar dhaoine a bhfuil réadmhaoin fholamh ina n-úinéirí orthu.

Má tá do mhaoin fholamh oiriúnach do thithíocht shóisialta, íocfaidh d'údarás áitiúil nó comhlacht ceadaithetithíochta (CCT) chun é a dheisiú. Ansin, léasaíonn tú, nó cuireann tú an réadmhaoin ar fáil don údarás áitiúil nó CCT, a úsáidfidh í do thithíocht shóisialta.

Scéim Ceannaigh agus Athnuachan

Cabhraíonn an Scéim Ceannaigh agus Athnuachana le húdaráis áitiúla áitrubh nach mór a athchóiriú a cheannach agus a dheisiú, ionas gur féidir iad a úsáid le haghaidh tithíocht shóisialta.

Tá na húdaráis áitiúla freagrach as cinneadh a dhéanamh maidir leis na maoine atá oiriúnach agus féadfaidh siad dul i dteagmháil leat má tá réadmhaoin fholamh agat.

Má aontaíonn tú, ceannóidh an t-údarás áitiúil do mhaoin uait agus deiseoidh sé é, ionas gur féidir é a úsáid le haghaidh tithíocht shóisialta.

Tionscnamh Leasú Fadtéarmach

Ligeann an Tionscnamh Léasú Fadtéarmach duit do mhaoin fholamh a léasú don údarás áitiúil ar feadh suas le 25 bliain. Úsáidfidh an t-údarás áitiúil an réadmhaoin le haghaidh tithíochta sóisialta agus is iadsan a bheidh ina thiarna talún do thionóntaí ar bith.

Gheobhaidh tú cíos suas le 85% de chíos an mhargaidh in aghaidh na míosa, ag brath ar an gcineál maoine. Caithfidh an réadmhaoin fholamh a bheith i riocht maith don tionscnamh seo.

Is féidir leat plean Tithíocht do Chách an Rialtais (pdf) a léamh chun tuilleadh faisnéise a fháil faoin gcaoi a bhfuil sé beartaithe acu dul i ngleic le tithíocht fholamh.

Féadfaidh tú teagmháil a dhéanamh le d'údarás áitiúil le haghaidh faisnéise faoi scéimeanna chun tithe folmha a athchóiriú.

Is féidir leat dul i dteagmháil freisin leis an Oifigeach Tithe Fomha i d'údarás áitiúil má tá ceisteanna agat faoi na scéimeanna seo.