Fíneálacha páirceála agus clampáil feithiclí

Tá córas táillí páirceála, srianta, fíneálacha agus clampála i bhfeidhm i mbailte agus i gcathracha in Éirinn. Déantar é seo chun stop a chur le páirceáil mhídhleathach, rud a d'fhéadfadh bac a chur ar thiománaithe nó ar ghnólachtaí eile.

Tá maoir thráchta agus an Garda Síochána freagrach as dlíthe a bhaineann le páirceáil neamhdhleathach a chur i bhfeidhm. Tá d'údarás áitiúil freagrach as fodhlíthe a chruthú a liostaíonn na háiteanna i do cheantar ina mbeidh táillí páirceála i bhfeidhm. Cinneann sé freisin costas na dtáillí páirceála.

Athraíonn táillí páirceála in Éirinn agus is féidir le d'údarás áitiúil iad a shocrú agus a choigeartú.

Tugann an chuid is mó de láithreáin ghréasáin na n-údarás áitiúil sonraí de na srianta páirceála agus an cineál páirceála ar íocaíocht atá i bhfeidhm ina gceantracha. Is féidir leat, chomh maith, eolas a fháil ar cá bhfuil na carrchlóis, rátaí, agus cá bhfuil spásanna páirceála do dhaoine le míchumas. Mar rogha air sin, is féidir leat dul i dteagmháil leis an údarás áitiúil chun an t-eolas sin a fháil.

Ag íoc as páirceáil

Athraíonn an bealach a íocann tú as páirceáil, ag brath ar an áit a pháirceálann tú. Tá comharthaí i gceantair ina bhfuil ort íoc as páirceáil a thugann sonraí faoin uair a chaithfidh tú íoc as páirceáil agus an t-uasmhéid ama is féidir leat páirceáil iontu. I measc na modhanna íocaíochta tá:

• Íoc agus taispeáin: ligeann sé seo duit íoc as páirceáil trí úsáid a bhaint as méadar. Athraíonn praghsanna in aghaidh na huaire ag brath ar an áit ina bpáirceálann tú.
• Clib pháirceála: ligeann sé seo duit íoc as páirceáil ar do ghléas móibíleach. Tá an tseirbhís seo ar fáil i gceantair áirithe íoc agus taispeáin. Tá tuilleadh eolais ar fáil ag parkingtag.ie.
• Páirceáil le Téacs: ligeann sé duit íoc as páirceáil in áiteanna ar leith ag baint úsáide as do ghléas móibíleach. Léigh tuilleadh faoi conas a oibríonn sé ar apcoaconnect.ie.
• Dioscpháirceáil: ligeann sé seo duit íoc as páirceáil trí dhiosca páirceála a cheannach i siopa nó i nuachtánaí rannpháirteach. Ba chóir an diosca a thaispeáint go soiléir ar do ghaothscáth. Tá an tseirbhís seo i bhfeidhm i roinnt cathracha agus bailte beaga.

Páirceáil le Ceadúnas

Má tá páirceáil ar an tsráid sa cheantar ina bhfuil cónaí ort, is féidir leat ceadúnas áitritheora a fháil ó rannóg thráchta d’údaráis áitiúil. Aithníonn do cheadúnas ainm do shráide agus braitheann an costas ar do láthair. Ní eiseofar ach ceadúnas amháin d'úinéir cairr ar bith agus ní eiseofar níos mó ná ceithre cheadúnas d'iarrthóirí as teaghlach amháin. Má tá tú i do chónaí i dteach atá roinnte i níos mó ná aonad cóiríochta amháin, níl tú i dteideal ach ceadúnas páirceála amháin in aghaidh an aonaid. Ní bhíonn áitritheoirí árasán saintógtha i dteideal ceadúnais áitritheoirí.

Carrchlóis phríobháideacha

Ní rialaíonn an Rialtas carrchlóis phríobháideacha agus téann an t-ioncam a thagann as páirceáil ansin díreach go dtí úinéirí na gcarrchlós. Is éagsúil do na praghsanna a ghearrtar i gcarrchlóis phríobháideacha. Socraíonn úinéir an charrchlóis na táillí. De ghnáth eiseofar ticéad duit nuair a théann tú isteach sa charrchlós agus íocann tú as páirceáil nuair a fhágann tú.

Srianta ar pháirceáil

Cuirtear srian ar pháirceáil i limistéir áirithe sa chuid is mó de na bailte agus na cathracha i rith uaireanta gnó. Le linn na n-uaireanta seo, ní bhíonn cead agat cur isteach ar ghlanbhealaí, lánaí bus ná criosanna lódála. Luafaidh comharthaí páirceála ar na sráideanna seo go soiléir na huaireanta a bhfuil srianta i bhfeidhm. Níl cead spásanna páirceála do dhaoine le míchumas a úsáid am ar bith muna bhfuil an ceadúnas cuí acu. Féach ár gcáipéis ar Cheadúnais Pháirceála do Thiománaithe faoi Mhíchumas.

Fíneálacha páirceála

Tá córas fíneálacha páirceála i leith páirceáil neamhdhleathach agus neamhíoc táillí páirceála i bhfeidhm. Faigheann tú ticéad páirceála nuair a eisítear fíneáil ort.

Má fhaigheann tú fíneáil pháirceála, ní mór duit an fhíneáil a íoc le rannóg tráchta an údaráis áitiúil laistigh de 28 lá ó dháta fhógra an mhuirir sheasta. Mura n-íocann tú taobh istigh den 28 lá a thugtar duit, tagann ardú 50% ar an muirir. Mura bhfuil an fhíneáil íoctha tar éis 28 lá breise, cuirtear tús le himeachtaí cúirte. Tá sonraí faoin áit inar féidir leat d'fhíneáil pháirceála a íoc scríofa ar do thicéad páirceála. Má theipeann ort d'fhíneáil pháirceála a íoc agus mura bhfuil tú ag achomharc na fíneála go foirmiúil, is féidir tú a ionchúiseamh.

Pointí Pionóis

Gearrtar pointí pionóis ar roinnt cionta páirceála. Mar shampla, má chiontaítear tú as páirceáil chontúirteach gheobhaidh tú 5 pointe pionóis agus fíneáil. Léigh tuilleadh faoi chóras na bpointí pionóis.

Feithicil a chlampáil

Tá clampáil feithicle i bhfeidhm i roinnt áiteanna. Cuireann comhlachtaí príobháideacha seirbhísí clampála i bhfeidhm thar ceann an údaráis áitiúil. Is féidir le fostaithe de chuid an chomhlachta clampála feithiclí clampála agus fógraí clampála a eisiúint le haghaidh feithiclí atá ag sárú na rialachán páirceála. Tá an tÚdarás Náisiúnta Iompair freagrach as clampáil a rialú.

Córas tarraingt as

Tá cead ag údaráis áitiúla feithiclí a tharraingt as má tá siad tréigthe nó páirceáilte go mídhleathach ar bhóthar poiblí nó i gcarrchlós de chuid an údaráis áitiúil. Tarraingítear feithiclí go dtí póna carranna agus is féidir táille shuntasach a ghearradh chun iad a scaoileadh. Má cheapann tú go bhfuil do charr tarraingthe ar shiúl, ba chóir duit teagmháil a dhéanamh leis an údarás áitiúil atá freagrach as an gceantar inar pháirceáil tú.

Tiománaí ó thíortha eile

Faoi thionscadal trasteorann le Tuaisceart Éireann, is féidir le tiománaithe a dteipeann orthu táillí páirceála nó táillí dola a íoc anseo a shaothrú. Cuirfidh an Ghníomhaireacht um Thiománaithe agus Feithicle i dTuaisceart Éireann sonraí an tiománaí ar aghaidh chuig an údarás áitiúil cuí maidir le cionta páirceála nó chuig Bonneagar Iompair Éireann (TII) maidir le dolaí. Ar an gcaoi chéanna, mura n-íocann tú táille páirceála nó dola i dTuaisceart Éireann, is féidir do shonraí a thabhairt do na húdaráis i dTuaisceart Éireann.

Is féidir dul sa tóir ar thiománaithe ó thíortha eile ar nós an Pholainn, an Fhrainc nó an Ghearmáin mura n-íoctar dolaí trí shocrú ar leith atá ag Bonneagar Iompair Éireann leis na tíortha seo. Úsáideann sé seirbhísí gníomhaireacht forfheidhmithe speisialaithe páirceála agus dola.

Tá fíneálacha éagsúla i gceist ag brath ar an áit a bhfuair do charr ticéad, a clampáladh é nó as a tarraingíodh é. Braitheann costas na fíneála freisin ar cibé acu an bhfuil nó nach bhfuil páirceáil déanta agat i limistéar reachtúil nó i limistéar neamhreachtúil.

Is ionann limistéar reachtúil agus limistéar atá faoi stiúir údaráis áitiúil. I measc samplaí de limistéir reachtúla tá bóithre poiblí, aerfoirt agus cuanta.

Is ionann limistéar neamhreachtúil agus limistéar nach bhfuil faoi stiúir údaráis áitiúil. Áirítear leis seo carrchlóis phríobháideacha agus páirceáil chónaithe phríobháideach.

Rátaí i limistéir reachtúla (bóthar poiblí, aerfort nó cuan)

Má dhéanann tú cion páirceála i limistéar reachtúil, d'fhéadfá fíneáil a fháil, d'fhéadfaí d'fheithicil a chlampáil nó a ghaibhniú. Tá córas fíneálacha muirir sheasta i leith páirceáil neamhdhleathach agus cionta gaolmhara eile i bhfeidhm.

Rátaí i limistéir neamhreachtúla (carrchlós príobháideach nó páirceáil chónaithe phríobháideach)

Má pháirceálann tú d'fheithicil i limistéar neamhreachtúil agus má theipeann ort an táille chuí pháirceála a íoc, nó má tá do thicéad imithe in éag, d'fhéadfaí d'fheithicil a chlampáil. Féadfar d'fheithicil a chlampáil freisin má sháraíonn tú na téarmaí agus na coinníollacha atá i bhfeidhm san áit ar pháirceáil tú í.

Is iad seo a leanas na huastáillí maidir le feithiclí a chlampáil, a athlonnú agus a ghaibhniú i limistéir neamhreachtúla:

Tá roinnt dlíthe agus rialachán ann a rialaíonn páirceáil agus clampáil, lena n-áirítear:

• Is í an bhunreachtaíocht a bhaineann le cionta um thrácht ar bhóithre na hAchtanna um Thrácht ar Bhóithre, 1961 go 2022.
• Tá foráil sna Rialacháin um Thrácht ar Bhóithre (Trácht agus Locadh), 1997, do rialachán agus do smachtú ginearálta tráchta, coisithe, agus páirceála.
• Tugann an tAcht um Thrácht ar Bhóithre 1994 cumhacht d'údaráis áitiúla fodhlíthe a dhéanamh a rialaíonn na cineálacha srianta páirceála ar íocaíocht laistigh dá gceantracha, mar shampla dioscpháirceáil agus páirceáil íoc agus taispeáin.
• De réir na Rialachán um Thrácht ar Bhóithre (Comharthaí), 1997, tá údaráis áitiúla freagrach as comharthaí tráchta reachtúla a cheadú agus limistéir a shainiú ina mbíonn srian nó cosc ar pháirceáil.
• Tá foráil san Acht um Thrácht ar Bhóithre, 2010 do chóras muirear seasta tráchta agus cionta páirceála.
• Tá foráil do chlampáil feithiclí in Alt 101B den Acht um Thrácht ar Bhóithre, 1961.
• De réir an Achta um Chlampáil Feithiclí 2015 tá an tÚdarás Náisiúnta Iompair freagrach as clampáil a rialú.
• Leagann na Rialacháin um Clampáil agus Síniú Feithiclí, 2017 (pdf) síos na táillí uasta le haghaidh feithiclí a chlampáil, a athlonnú agus a ghaibhniú i limistéir áirithe.

Gearáin

Is féidir gearáin faoi fheithiclí a chlampáil a dhéanamh leis an ÚNI trí úsáid a bhaint as an bhfoirm seo.

Más mian leat clampáil nó athlonnú a achomharc

Má tá clampa ar d’fheithicil agus más mian leat an chlampáil nó athlonnú a achomharc, ba cheart duit teagmháil a dhéanamh leis an rialaitheoir páirceála. Is gnách go dtagtar ar eolas ar an rialaitheoir páirceála ar an bhfógra clampála nó ar an admháil d’íocaíocht tháille scaoilte an chlampa. Ba cheart duit sonraí a thabhairt faoin gcás agus aon cháipéisí a chur faoi iamh a d’fhéadfadh cabhrú le do chás. Aithneofar formhór na ngearán laistigh de chúpla lá. Fiosrófar d’achomharc agus ba cheart duit freagairt a fháil laistigh de 21 lá. Má tá tú míshásta le toradh d’achomhairc, b’fhéidir go mbeidh tú in ann achomharc eile a dhéanamh arís leis an Údarás Náisiúnta Iompair (an ÚNI).

Más mian leat ticéad páirceála a achomharc

Is féidir leat an ticéad páirceála a achomharc freisin a eisíodh i limistéar údaráis áitiúil, má bhraitheann tú gur fíneáladh go héagórach thú. Glac a mhéid sonraí faoin láthair agus is féidir leat (grianghraif, sonraí faoi mharcanna bóthair, etc.) agus seol iad chuig rannóg tráchta an údaráis áitiúil le do thicéad páirceála agus litir ina dtugtar cuntas ar do ghearán.

Tabhair faoi deara nach bhfuil aon ról ag an ÚNI i bhfíneálacha páirceála a achomharc, agus ba cheart teagmháil a dhéanamh leis an údarás áitiúil maidir leo seo.