Ag siúl agus ag fánaíocht in Éirinn

Tá an-tóir tagtha ar chonairí siúil agus fánaíochta le blianta beaga anuas. Tá 3 phríomhscéim siúil ann le haghaidh forbairtí bealaí siúil:

• Clár Náisiúnta na Slite Slímharcáilte de chuid Spórt Éireann
• Scéim Shlí na Sláinte faoi Fhoras Croí na hÉireann
• Foraoiseacha áineasa de chuid Coillte.

Cinntigh go n-ullmhaíonn agus go bpleanálann tú do thuras sula bhfágann tú. Is féidir leat treoir a fháil ó Spórt Éireann.

Tá srianta áirithe atá orthu siúd atá ag siúl nó ag fánaíocht – is féidir teacht ar eolas breise in ‘dlíthe agus srianta’ thíos.

Is iomaí conair shiúil atá ar fud na hÉireann duit le taitneamh a bhaint astu.

Is féidir leat teacht ar an gconair shiúil is gaire duit ag:

• Spórt Éireann
• Slí na Sláinte
• Coillteoutdoors
• DiscoverIreland

Conairí Slímharcáilte

Tá Oifig na gCosán Náisiúnta (OCN) de chuid Spórt Éireann freagrach as na Conairí Slímharcáilte in Éirinn. Tá breis agus 40 Conair Shlímharcáilte Náisiúnta timpeall na hÉireann, Slí Chill Mhantáin, Slí Chiarraí agus Slí Bhoirne san áireamh, agus tá go leor siúlóidí níos giorra ann.

Is féidir leat teacht ar chonairí siúil in Éirinn ar láithreán gréasáin Spórt Éireann.

Cosáin iad Conairí Slímharcáilte a fhorbraítear i ndiaidh comhaontú agus tacaíocht úinéirí talún a fháil a dtrasnaítear a dtailte ar an mbealach. Ní gá gur cearta slí atá i gceist, cé go mbaintear úsáid as seanbhóithre agus cosáin ar chuid mhaith de na conairí siúil seo, ar conairí iad go léir atá slímharcáilte agus a bhfuil comharthaí curtha in airde orthu.

Scéim náisiúnta í Scéim na Siúlóidí, atá cistithe ag an Roinn Forbartha Tuaithe agus Pobail. Is féidir le húinéirí talún íocaíocht a fháil as na Slite Náisiúnta Slímharcáilte agus as conairí tosaíochta a ghabhann trína dtalamh a chothabháil. Is féidir leat teacht ar liosta siúlóidí agus conairí atá ar fáil.

Cuirtear eolas ar chóiríocht ar fáil ar láithreán gréasáin Fháilte Éireann (bord turasóireachta na hÉireann).

Slí na Sláinte

Bhunaigh Foras Croí na hÉireann Slí na Sláinte chun daoine a spreagadh le dul ag siúl ar mhaithe le caitheamh aimsire agus sláinte mhaith, is cuma cén aois iad ná cén cumas atá acu. Ar mhaithe le tairbhí sláinte, tá ort siúl ar luas tapa go leor ar feadh ar a laghad 30 nóiméad, 5 lá sa tseachtain. Is féidir leat na 30 nóiméad nó níos mó a dhéanamh thar dhá nó trí sheisiún níos giorra.

Tá comharthaíocht curtha in airde ar an tslí ag eatraimh chiliméadair ar bhealaí siúil atá bunaithe lena chur in iúl do shiúlóirí an fad atá siúlta acu. Níl na comharthaí uimhrithe chun gur féidir leat tosú agus críochnú ag pé comhartha ciliméadair a thaitníonn leat.

Is féidir leat amharc ar liosta de bhealaí Shlí na Sláinte ar fud na hÉireann.

Foraoiseacha áineasa de chuid Coillte

Tá 12 Pháirc Foraoise á reáchtáil ag Coillte ar fud na tíre, ina bhfuil áiseanna ina bhformhór, cosúil le leithris, páirceáil, suíomhanna picnice, clóis súgartha do leanaí, agus siopa nó bialann (séasúrach) ar fáil. Reáchtálann Coillte níos mó ná 180 suíomh áineasa ar fud na tíre freisin, ina gcuirtear bunáiseanna ar fáil ina bhformhór, cosúil le páirceáil, suíomhanna picnice agus conairí siúil.

Is féidir teacht ar eolas breise ar coillteoutdoors.ie.

Éire a Spreagadh chun Siúil

Cabhraíonn an tionscnamh Éire A Spreagadh Chun Siúil (‘Get Ireland Walking’) le níos mó daoine a spreagadh dul amach ag siúl agus tugann sé tacaíocht do ghrúpaí siúil áitiúla. Is féidir leat teacht ar eolas breise ar getirelandwalking.ie. Tá aip getirelandwalking ar fáil ar féidir leat í a íoslódáil.

Clubanna cnocadóireachta

Is féidir leat teacht ar eolas faoi chlubanna cnocadóireachta atá i ngar duit ar mountaineering.ie. Tá eolas faoi ghrúpaí siúil ar getirelandwalking.ie.

Ceart slí

Tá idirdhealú i ndlí na hÉireann idir cearta slí poiblí agus príobháideacha. Is éard is ceart slí poiblí ná an ceart gluaiseachta atá ag duine ar bhóthar nó ar chonair, fiú mura bhfuil an bóthar nó an chonair faoi úinéireacht phoiblí. Tá líon an-bheag cearta slí cláraithe poiblí ann nach ndéantar a chothabháil mar bhóithre poiblí.

Is é ceart slí príobháideach an ceart tailte príobháideacha a iontráil, ach amháin ar mhaithe le rochtain a fháil ar phíosa eile talún nó an píosa talún sin a fhágáil. Is gnách gur socrú atá ann idir comharsana.

Bealaí ceadaitheacha iad na conairí slímharcáilte a forbraíodh i ndiaidh comhaontú a fháil ón úinéir talún agus ní hionann iad agus cearta slí.

Dliteanas

Tugadh an tAcht um Dhliteanas Áititheoirí, 1995, lena n-áirítear úsáideoir áineasa mar chatagóir úsáideoirí tailte faoi úinéireacht phríobháideach, isteach chun dul i ngleic le nochtadh úinéirí talún d’éilimh a eascraíonn as gortuithe ar úsáideoirí áineasa agus eile.

Cearta slí poiblí a chealú

Faoi Acht na mBóithre, 1993, tá údaráis áitiúla freagrach as ceart an phobail i leith rochtana ar chearta slí poiblí a chosaint i ngach limistéar údaráis áitiúil. Is féidir le húdaráis áitiúla cearta slí poiblí a chealú, chomh maith. Leagtar síos an nós imeachta nach mór a leanúint, más mian leo ceart slí poiblí a chealú, in Alt 73 den Acht.

Ceanglaítear sna hAchtanna Pleanála agus Forbartha, 2000 go dtí 2015 ar údaráis áitiúla chun cearta slí reatha poiblí a chaomhnú trí iad a léarscáiliú agus a liostú mar chuid dá bpleananna forbartha contae. Faoi Chuid XIII d’Acht 2000, tá na cumhachtaí acu chun ceart slí poiblí a chruthú.

Meas a léiriú ar réadmhaoin úinéirí talún príobháideacha

Ba cheart duit an timpeallacht a chosaint nuair a bhíonn tú amuigh ag siúl. Ba cheart duit a sheachaint cur isteach ar thalamh feirmeoireachta ar bhealach ar bith. Is féidir leat eolas breise a fháil ag leavenotraceireland.org.

Faoin Acht um Cheartas Coiriúil (Ord Poiblí), 1994 arna leasú ag Alt 24 d’Acht na dTithe (Forálacha Ilghnéitheacha), 2002, is cion coiriúil é má dhéanann aon duine talamh atá faoi úinéireacht phríobháideach nó talamh atá faoi úinéireacht údarás áitiúil a iontráil, a áitiú, nó aon rud a thabhairt isteach sa talamh sin, más dóchúil go ndéanfaidh an gníomh sin an méid a leanas:

• Díobháil shubstainteach a dhéanamh don talamh
• Díobháil shubstainteach a dhéanamh d’aon fhóntas ar an talamh nó cosc a chur ar aon duine ó úsáid réasúnta a bhaint as an bhfóntas sin
• An talamh nó aon fhóntas ar an talamh a fhágáil neamhshláintíoch nó neamhshábháilte
• Cur isteach go substainteach ar an talamh nó ar fhóntas ar an talamh.

Má chreideann úinéir talún go bhfuil a dtalamh á háitiú go neamhdhleathach ag duine éigin dá mhéid go bhfuil ceann de na cionta thuas á dhéanamh acu, ba cheart dóibh an Garda Síochána a chur ar an eolas.

Is féidir leat eolas a fháil sa leabhrán Áineas faoin Tuath in Éirinn (pdf). Láithreáin ghréasáin áisiúla eile iad irishtrails.ie agus Sléibhteoireacht Éireann.

Tabhair cuairt ar ghormbhealaí Éireann chun teacht ar shiúlóidí timpeall lochanna, canálacha agus aibhneacha. Is féidir leat eolas a fháil freisin ar ár leathanach faoi ghníomhaíochtaí spóirt do dhaoine scothaosta. Tá páirceanna ar siúl ar fud na tíre, de ghnáth ar maidin Dé Sathairn. Is féidir leat siúl, bogshodar nó rith; tá sé suas chun tú. Féach parkrun.ie le haghaidh tuilleadh eolais.