Cúiteamh le haghaidh eitiltí san AE atá ró-áirithithe, curtha ar ceal agus ar a bhfuil moill

Tá ag aerphaisinéirí cearta sonracha tomhaltóirí faoi dhlí na hEorpa. Leis an Rialachán 261/2004 an AE cosaint sna cásanna a leanas:

• Diúltaítear bordáil duit i gcoinne do thola
• Cuirtear d’eitilt ar ceal
• Cuirtear moill ar d’eitilt

Cé leis a mbaineann an dlí?

Baineann an Rialachán le gach paisinéir atá ag imeacht ó aerfort AE/LEE. Tá feidhm aige freisin maidir le paisinéirí a imíonn ar iompróir ceadúnaithe san AE/LEE ón aerfort lasmuigh den AE/LEE ach a bhfuil teacht ar an aerfort AE/LEE (ach amháin má tá siad faighte cheana cúiteamh nó cúnamh sa tír lasmuigh den AE/LEE).

Cé nach mbaineann an dlí leis?

Ní bhíonn an Rialachán i gceist má tá tú ag taisteal saor in aisce nó ar tháille laghdaithe agus nach bhfuil ar fáil go díreach nó go hindíreach ag an bpobal. Ní mheastar gurb ionann ticéid a cheannaítear faoi chláir ‘eitleora mhinic’ nó faoi chláir thráchtála dá macasamhail agus ticéid táille laghdaithe.

Seiceáil isteach (D'áirithint á dheimhniú)

Nuair a cheannaíonn tú ticéad le haghaidh aerthaistil, iontrálann tú i gcomhaontú leis an aerlíne. Ceann de théarmaí an chomhaontaithe seo nach mór duit a dheimhniú go mbeidh tú réidh le heitilt ar dháta an taistil (d’áirithint a dheimhniú) agus ní mór duit bheith i láthair ag an ionad seiceála isteach lena léiriú go bhfuil agat ticéad bailí agus go bhfuil tú réidh le heitilt ar an dáta atá le sonrú ar do thicéad.

Áirithint gan deimhniú nó gan seiceáil isteach

Murar dheimhnigh tú d’áirithint laistigh den am ceart nó mura ndeachaigh tú a fhad leis an ionad seiceála isteach ag an am a ordaíonn an aerlíne, ní bhíonn feidhm ag an Rialachán. Féadfaidh an aerlíne a dhiúltú chun ligean duit an aerárthach a bhordáil de bharr nár chomhlíon tú do chuid den chonradh leis an aerlíne agus féadfaidh an aerlíne an argóint a dhéanamh gur sháraigh tú téarmaí do chonartha leo.

Má diúltaíodh rochtain duit ar an aerárthach faoi na cúinsí seo, níl dualgas ar an aerlíne aon chúiteamh a thairiscint duit agus níl tú i dteideal aon chúiteamh a fháil. Féadfaidh, ar a shon sin, an aerlíne comhaontú chun glacadh leat ar eitilt níos déanaí (gan ort táille a íoc nó a mhalairt) má bhíonn spás ar an eitilt sin. Murar dheimhnigh tú d’áirithint nó murar tháinig tú i láthair chun seiceáil isteach ag an am a bhí ina choinníoll, braitheann sé ar nós agus ar chleachtas na haerlíne aonair cibé acu an gá duit nó nach gá duit íoc as an eitilt arís.

Áirithint arna deimhniú agus seiceáil isteach

Má dhiúltaítear bordáil duit, nó má cuireadh d’eitilt ar ceal nó má cuireadh moill uirthi, agus mura mbíonn feidhm ag an Rialachán, ní mór don aerlíne fógra i scríbhinn a sholáthar duit ina leagtar amach na rialacha cúitimh agus cúnta. Ní mór duit 2 ghlao gutháin, 2 theachtaireacht facs nó ríomhphoist saor in aisce a thairiscint duit. Sa mhullach air sin, ní mór comhartha a thaispeáint sa limistéar seiceála isteach a dhéanann tagairt do cheart aerphaisinéirí faoin Rialachán.

Ciallaíonn bordáil dhiúltaithe gur dhiúltaigh an aerlíne freastal ort ar eitiltí agus ar chairteacha sceidealaithe cé go bhfuil ticéad bailí agat, gur dheimhnigh tú d’áirithint ar d’eitilt agus gur tháinig tú i láthair chun seiceáil isteach laistigh den teorainn ama a iarrtar, faoi mar atá ina choinníoll ag an aerlíne.

Diúltaítear bordáil nuair a dhíolann aerlínte níos mó ticéad le haghaidh eitilt sceidealaithe ná líon na suíochán ar an aerárthach.

Deontóirí

Sa chás go mbíonn eitilt ró-áirithithe, iarrfaidh an aerlíne i dtosach ar dheontóirí chun a n-áirithintí deimhnithe a thabhairt suas don aerlíne mar mhalairt ar shochair lena gcomhaontaítear. Ina theannta sin, bíonn na deontóirí i dteideal rogha a bheith acu na rudaí a leanas a fháil:

• Aisíocaíocht chostas a dticéid laistigh de 7 lá mura mian leo taisteal, nó
• Bealach eile a aimsiú chuig a gceann scríbe deiridh ag an tráth is luaithe, nó
• Bealach eile a aimsiú ag tráth níos déanaí, ar áisiúlacht an phaisinéara, faoi réir fáil a bheith ar shuíocháin

Neamhdheontóirí

Murab ann do dhóthain deontóirí, féadfaidh an aerlíne bordáil a dhiúltú do phaisinéirí i leith a dtola ach ní mór dóibh cúiteamh a thabhairt dóibh agus an chúnamh chuí a thairiscint dóibh, faoi mar a leagtar amach sa Rialachán.

Ní mór rogha den mhéid a leanas a thairiscint duit, chomh maith:

• Aisíocaíocht chostas do thicéid laistigh de 7 lá mura mian leat taisteal, nó
• Bealach eile a aimsiú chuig do cheann scríbe deiridh ag an tráth is luaithe, nó
• Bealach eile a aimsiú ag tráth níos déanaí ar d’áisiúlacht, faoi réir fáil a bheith ar shuíocháin

Aisíocaíocht is ea aisíocaíocht iomlán an ticéid don chuid/na codanna den aistir nár éirigh leat a dhéanamh agus as an gcuid nó na codanna a rinne tú a thaisteal cheana féin, mura bhfuil an eitilt ag freastal a thuilleadh ach chomh beag ar do bhunphlean taistil. Sa chás gur cuí, áireofar leis eitilt fillte chuig do chéad phointe fágála ag an tráth is luaithe.

Má roghnaíonn tú aisíocaíocht, ní mór cúiteamh a íoc chomh maith. Braitheann an méid atá tú i dteideal a fháil ar fhad na heitilte a diúltaíodh duit a bhordáil. Féach Cúiteamh thíos.

Má roghnaíonn tú bealach eile a aimsiú, braitheann an cúiteamh a íoctar ar fhad na moille tar éis an ama a beartaíodh i dtosach go mbainfeá do cheann scríbe deiridh amach. Féach Cúiteamh thíos.

Cad é cúram agus cúnamh ón aerlíne?

Ní mór béilí agus sólaistí a thairiscint de mhéid a chomhfhreagraíonn don am feithimh. Ina theannta sin, ní mór cóiríocht óstáin a thairiscint saor in aisce sa chás go dteastaíonn feitheamh oíche amháin nó níos mó, mar aon le hiompar idir an t-óstán agus an t-aerfort. Ní mór duit 2 ghlao gutháin, 2 theachtaireacht facs nó ríomhphoist saor in aisce a thairiscint duit.

Mura dtugann an aerlíne an cúnamh thuas duit agus go gcuirtear iallach ort do chuid socruithe féin a dhéanamh, ba cheart duit d’admhálacha go léir a choinneáil. Tá tú i dteideal cúitimh a fháil as do chostais.

Sa chás go gcuirtear d’eitilt ar ceal, tá tú i dteideal a roghnú:

• Aisíocaíocht chostas do thicéid laistigh de 7 lá, nó
• Bealach eile a aimsiú chuig do cheann scríbe deiridh ag an tráth is luaithe, nó
• Bealach eile a aimsiú ag tráth níos déanaí, ar d’áisiúlacht, faoi réir fáil a bheith ar shuíocháin

Ina theannta sin uile, d’fhéadfá bheith i dteideal cúiteamh a fháil

Nuair nach iníoctha do chúiteamh

Níl tú i dteideal cúiteamh a fháil:

• Má fuair tú fógra ar a laghad 2 sheachtain i leith cealú; nó
• Fuair tú fógra idir 2 sheachtain agus 7 lá ach go ndearnadh eitilt eile a thairiscint duit a fhágann nach mó ná 2 uair an chloig roimh an am fágála a beartaíodh i dtosach agus a bhainfidh do cheann scríbe deiridh amach níos lú ná 4 huaire i ndiaidh an chéid ama sceidealaithe teachta, nó
• Fuair tú fógra níos lú ná 7 lá ach rinneadh eitilt eile a thairiscint duit a fhágann nach mó ná 1 uair an chloig roimh an am fágála a beartaíodh i dtosach agus a bhainfidh do cheann scríbe deiridh amach níos lú ná 2 uair i ndiaidh an chéid ama sceidealaithe teachta.

Más féidir leis an aerlíne a chruthú gur cúinse neamhghnách a bhí ina chúis leis an gcealú nach rabhthas in ann a sheachaint, fiú dá rachfaí i mbun gach birt réasúnta, níl aon chúiteamh iníoctha. Is éard a d’fhéadfadh bheith ina shamplaí de chúinsí neamhghnácha, coinníollacha aimsire, srianta rialaithe aerthráchta, riosca slándála agus díospóidí tionsclaíocha a dhéanann difear d’oibriú na heitilte.

Aisíocaíochtaí agus bealach eile a aimsiú

Má roghnaíonn tú aisíocaíocht agus má bhíonn tú i dteideal cúiteamh a fháil, braitheann an méid atá tú i dteideal a fháil ar shaghas na heitilte. Féach Cúiteamh thíos.

Má roghnaíonn tú bealach eile a aimsiú, braitheann an cúiteamh a íoctar ar fhad na moille tar éis an ama a beartaíodh i dtosach go mbainfeá do cheann scríbe deiridh amach. Féach Cúiteamh thíos.

Ní mór béilí agus sólaistí a thairiscint de mhéid a chomhfhreagraíonn don am feithimh. Ina theannta sin, ní mór cóiríocht óstáin a thairiscint saor in aisce sa chás go dteastaíonn feitheamh oíche amháin nó níos mó, mar aon le hiompar idir an t-óstán agus an t-aerfort.

Braitheann cibé acu an dtagann nó nach dtagann eitilt ar a bhfuil moill curtha faoi chuimsiú théarmaí an Rialacháin ar fhad an bhealaigh atá i gceist agus ar fhad na moille. Cuimsítear na heitiltí a leanas ag an Rialachán:

• Moilleanna 2 uair an chloig nó níos mó i gcás eitiltí 1,500km nó níos lú
• Moilleanna 3 huaire an chloig nó níos mó i gcás gach eitilte laistigh den AE atá níos faide ná 1,500km, agus gach eitilt eile idir 1,500km agus 3,500km ar fad
• Moilleanna 4 huaire an chloig nó níos mó i gcás eitilte eile.

Má chuimsíonn an Rialachán d’eitilt ar ar cuireadh moill, ní mór béilí agus sólaistí a thairiscint de mhéid a chomhfhreagraíonn don am feithimh. Ina theannta sin, ní mór cóiríocht óstáin a thairiscint saor in aisce sa chás go dteastaíonn feitheamh oíche amháin nó níos mó, mar aon le hiompar idir an t-óstán agus an t-aerfort.

Aisíocaíocht

Má chuirtear moill ar a laghad 5 huaire ort, ní mór aisíocaíocht do thicéid a thairiscint duit, in ionad eitilte. Aisíocaíocht is ea aisíocaíocht iomlán an ticéid don chuid/na codanna den aistir nár éirigh leat a dhéanamh agus as an gcuid nó na codanna a rinne tú a thaisteal cheana féin, mura bhfuil an eitilt ag freastal a thuilleadh ach chomh beag ar do bhunphlean taistil. Sa chás gur cuí, áireofar leis eitilt fillte chuig do chéad phointe fágála ag an tráth is luaithe.

Moilleanna breis agus 3 huaire an chloig

Ní luaitear sa Rialachán go bhfuil cúiteamh iníoctha i gcásanna moille. Áfach, an 19 Samhain 2009, rialaigh Cúirt Bhreithiúnais na hEorpa sna cásanna Sturgeon v Condor Flugdienst GmbH agus Bock agus Daoine Eile v Air France SA (pdf) go bhféadfadh cúiteamh macasamhail é sin a íoctar d’eitiltí ar ar cuireadh ceal bheith iníoctha i gcásanna moille ina sáraíonn an mhoill 3 huaire an chloig. Seasadh an ceart ag an gCúirt Bhreithiúnais Eorpach i gcásanna eile ar an 23 Deireadh Fómhair 2012. Braitheann an cúiteamh a íoctar ar fad na heitilte agus fad na moille seo caite an t-am bunaidh atá beartaithe chun teacht ar do cheann scríbe deireanach. Féach Cúiteamh thíos.

Más féidir leis an aerlíne a chruthú gur cúinse neamhghnách a bhí ina chúis leis an gcealú nach rabhthas in ann a sheachaint, fiú dá rachfaí i mbun gach birt réasúnta, níl aon chúiteamh iníoctha.

Cúiteamh agus aisíocaíocht á fáil agat

Sa chás go roghnaítear aisíocaíocht chostas an ticéid agus go mbíonn tú i dteideal cúiteamh a fháil chomh maith, ní mór an cúiteamh a leanas a íoc:

Cúiteamh nuair a aimsítear bealach nua

Má roghnaíonn tú bealach eile a aimsiú agus má bhíonn tú i dteideal cúiteamh a fháil, braitheann an cúiteamh atá tú i dteideal a fháil ar fhad na moille tar éis an ama a beartaíodh i dtosach go mbainfeá do cheann scríbe deiridh amach, mar seo a leanas:

Is féidir leat fad d'eitilte ar leith féin a ríomh ag www.gcmap.com.

Suíocháin a uasghrádú agus a íosghrádú

Uasghrádú

Má dhéantar suíochán a thairiscint duit i ngrád níos airde ná d’áirithint i dtosach, ní féidir an aerlíne íocaíocht bhreise a ghearradh orthu don suíochán seo.

Íosghrádú

Má chomhaontaíonn tú go gcuirfear i ngrád níos ísle thú ná d’áirithint tosaigh, beidh tú i dteideal aisíocaíocht chéatadáin den difríocht sa phraghas a fháil. I bhfriotal eile, má rinne tú suíochán gnó/den chéad ghrád a chur in áirithe, agus má dhéanann an aerlíne suíochán i ngrád níos ísle a thairiscint, ní mór dóibh céatadán de phraghas an ticéid a d’íoc tú i dtosach a aisíoc leat. Ríomhtar céatadán na haisíocaíochta mar seo a leanas:

• 30% de phraghas an ticéid d’eitiltí 1,500km nó níos lú, nó
• 50% den phraghas an ticéid le haghaidh eitiltí laistigh den AE atá níos mó ná 1,500km ar fad, agus gach eitilt eile idir 1,500km agus 3,500km
• 75% de phraghas an ticéid do gach eitilt níos mó ná 3,500km ar fad

Taisteal pacáiste

Ó 2019, tá cearta agus solúbthacht nua agus feabhsaithe agat agus tú ag cur saoire phacáiste in áirithe nó nuair a chuireann tú saoire in áirithe trí úsáid a bhaint as socruithe taistil nasctha. Tá na cearta agus an tsolúbthacht seo mar gheall ar an úsáid mhéadaithe a bhaintear as áirithint idirlín. Léigh ár leathanach maidir le saoire phacáiste agus socruithe taistil nasctha.

Déan gearán leis an aerlíne ar dtús

Má bhíonn gearán agat faoin gcúnamh agus faoin gcúiteamh a fuair tú de bharr gur diúltaíodh duit bordáil, nó mar gheall ar eitiltí ar ar cuireadh ceal nó moill, is é an chéad bheart is ceart duit a dhéanamh dul i dteagmháil le d'aerlíne go díreach.

Déan gearán leis an gcomhlacht forfheidhmithe náisiúnta cuí

Má mheasann tú nár freastalaíodh ar do theidlíocht i leith cúitimh/cúnaimh, ba cheart duit gearán a dhéanamh leis an gcomhlacht cuí forfheidhmithe náisiúnta. Tá gach ballstát freagrach as imeachtaí ó aerfoirt laistigh dá bhfearann féin agus as teacht isteach go dtí na haerfoirt sin ó thríú tíortha ar iompróirí ag a bhfuil ceadúnas ón gComhphobal. Má bhíonn gearán agat faoi eitilt a fhilleann ar Éirinn ón AE/LEE, déanann tú teagmháil leis an gcomhlacht forfheidhmithe náisiúnta sa stát den AE/LEE inar fhág d’eitilt.

Is iad an Údarás Eitlíochta na hÉireann an comhlacht forfheidhmithe náisiúnta in Éirinn. Déileálann sé le gearáin a eascraíonn as eitiltí ag imeacht ó aerfoirt na hÉireann nó ó eitiltí teacht ar aerfort Éireannach ó lasmuigh den AE/LEE ar iompróir AE/LEE-ceadúnaithe.

Mar shampla, má chuir tú eitilt fillte in áirithe ó Bhaile Átha Cliath go Malaga agus gur cuireadh an eitilt amach (i.e an eitilt ó Bhaile Átha Cliath go Malaga) ar ceal, ba cheart duit dul i dteagmháil leis an gÚdarás Eitlíochta na hÉireann. Má cuireadh isteach ar an eitilt fillte (i.e. an eitilt ó Malaga go Baile Átha Cliath) ba cheart duit dul i dteagmháil leis an gcoibhéis Spáinneach, Agencia Estatal de Seguridad Aérea (AESA).

Tá faisnéis ar conas gearán a dhéanamh leis an Rialtóir ar fáil ar a láithreán gréasáin. Ina theannta sin, tá ann faisnéis ar do chearta ar iaa.ie. Is féidir leat freisin na ceisteanna coitianta go léir a bhaineann le cearta paisinéirí a fháil i gcás cealuithe, moilleanna nó réimsí eile.