Conas is féidir le hioncam tuismitheoirí tionchar a imirt ar an Liúntas Cuardaitheora Poist

Nuair a dhéanann tú iarratas ar chúnamh sóisialta nó íocaíocht leasa shóisialaigh tástáilte ó thaobh acmhainne, déantar measúnú ar d'ioncam chun fáil amach an mbeidh tú incháilithe. Má tá tú 24 bhliana d'aois nó níos lú agus tú i do chónaí le tuismitheoir nó le leas-tuismitheoir in áras an teaghlaigh, tógfar ioncam do thuismitheoirí san áireamh freisin. Glaonn an Roinn Coimirce Sóisialaí measúnú ar an 'leas agus pribhléid' a fhaigheann tú ó bheith i do chónaí le do thuismitheoirí air seo.

Ciallaíonn sé seo, cé gur féidir nach bhfuil aon ioncam agat, gur féidir tionchar a bheith ag ioncam do thuismitheoirí ar méid an íocaíochta leasa shóisialaigh a fhaigheann tú. Más rud é áfach nach bhfuil aon acmhainní agat seachas ón leas ó ioncam do thuismitheoirí agus ríomhtar na hacmhainní sin a bheith níos lú ná ráta pearsanta an Liúntais Cuardaitheora Poist, is é an íocaíocht íosta atá tú i dteideal a fháil ná €40.

Is féidir go mbíonn daoine áirithe fós ag tagairt do 'leas agus pribhléid' mar 'cothú agus iostas'.

Le measúnú a fháil le haghaidh leas agus pribhléid caithfidh tú:

• A bheith 24 bhliana d'aois nó faoina bhun
• A bheith i do chónaí le tuismitheoir nó le leas-tuismitheoir in áras an teaghlaigh
• Iarratas a bheith curtha isteach ar an Liúntas Cuardaitheora Poist (LCP) nó Liúntas Leasa Forlíontach (LLF).

Ní dhéanfar tú a mheasúnú le haghaidh leas agus pribhléid má tá tú faoi bhun 25 bliana d’aois ag maireachtáil in éineacht le do chéile/pháirtnéir sibhialta/chomhchónaitheoir agus i do chónaí le do thuismitheoirí.

Is mar €7 a dhéanfar leas agus pribhléid a mheasúnú má bhí tú i do chónaí go neamhspleách ar do thuismitheoirí áit éigin in Éirinn (nó thar lear) ar feadh 3 bliana ar a laghad.

Céim 1, cuir ioncam glan do thuismitheoirí óna gcuid foinsí ar fad le chéile. (Is éard atá san ioncam glan ná ioncam comhlán lúide cáin ioncaim, ÁSPC, Muirear Sóisialta Uilíoch, árachas sláinte, aoisliúntas agus táillí ceardchumainn).

Mar shampla, áirítear mar ioncam glan do thuismitheoirí ioncam ó:

• Fostaíocht inárachais
• Féinfhostaíocht
• Scéimeanna Fostaíochta Pobail (CE) agus Liúntais Bhreisoideachais agus Oiliúna (BOO)
• Íocaíochtaí Cothabhála
• Pinsean gairme
• Gach íocaíocht leasa shóisialaigh seachas na cinn seo a leanas: Liúntais Breosla idir Náisiúnta, Sochar Leanaí, Íocaíocht Chaomhnóra, Liúntas Cúram Baile agus Deontas Cúraim Faoisimh.
• Gach Íocaíocht ó Fheidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte seachas na cinn seo a leanas: Liúntas na Dall agus Liúntas um Chúram Altramais.
• Glanioncam ó mhaoin seachas áras an teaghlaigh. Mar sin, mar shampla, cuirtear ioncam cíosa (lúide costais amhail aisíocaíochtaí morgáiste, costais árachais agus deisiúcháin) san áireamh. Ní chuirtear luach caipitiúil na maoine san áireamh.

Measúnú caipitil: Cuimsíonn caipiteal coigiltis, infheistíochtaí agus maoin (seachas do theach cónaithe) go hiondúil. Ní thógtar caipiteal le do thuismitheoirí san áireamh nuair atá measúnú á dhéanamh ar shochar agus ar phribhléid.

Céim 2, bain na nithe seo a leanas ó ioncam glan do thuismitheoirí chun a gcuid ioncaim inmheasúnaithe a fháil:

• Aisíocaíochtaí cíosa nó morgáiste
• Liúntas caighdeánach seachtainiúil €600 i gcás teaghlach le beirt thuismitheoirí nó €470 do theaghlach le tuismitheoir amháin.
• €30 do gach leanbh faoi bhun 18 mbliana d’aois agus do gach leanbh os a chionn sin atá i mbun oideachais lánaimseartha. Ní féidir €30 a asbhaint le haghaidh leanbh atá ag fáil íocaíocht leasa shóisialaigh dá c(h)eart féin. Mar shampla, má tá duine óg 17 mbliana d’aois sa teaghlach agus Liúntas Míchumais á fháil aige nó aici ní féidir leat €30 a bhaint d’ioncam na dtuismitheoirí i gcás an duine seo. Ní áirítear íocaíocht leasa shóisialaigh an té sin mar ioncam.

Céim 3, nuair a bhíonn ioncaim inmheasúnaithe ríofa agat faigh 34% den ioncam sin. Ní thógtar ach 34% d'ioncam inmheasúnaithe do thuismitheoirí san áireamh agus a mheas mar leas agus pribhléid.

Sampla 1

Teaghlach aontuismitheora le ceathrar leanaí. Tá beirt de na leanaí fós ar scoil, tá duine eile acu i bprintíseacht agus an t-éilitheoir féin ann (sé sin, an duine 24 bliana d'aois nó faoina bhun atá ag cur isteach ar an Liúntas Cuardaitheora Poist).

Ioncam glan seachtainiúil na dtuismitheoirí €590
Lúide asbhaintí ó ghlanioncam* €630
Iomlán -€40

*Lúide aisíocaíochtaí seachtainiúla morgáiste €100 agus neamhaird sheachtainiúil €60 (€30 x 2 leanbh) do leanaí agus gnáthliúntas seachtainiúil aontuismitheora €470 (€100 + €60 + €470 = €630).

Sa chás seo is lú ioncam an tuismitheora, €590, ná méid iomlán na n-asbhaintí, €630. Ar an ábhar sin meastar gur DADA é ioncam an tuismitheora agus ní chuirfidh sé isteach ar an éileamh ar Liúntas Cuardaitheora Poist.

Sampla 2

Glacaimid cás teaghlach aontuismitheora sa chás céanna ach 4 leanaí ann. Tá beirt de na leanaí fós ar scoil, tá duine eile acu i bprintíseacht agus an t-éilitheoir féin ann (sé sin, an duine 24 bliana d'aois nó faoina bhun atá ag cur isteach ar an Liúntas Cuardaitheora Poist). Déanaimid ioncam an tuismitheora a mhéadú go €800 in aghaidh na seachtaine agus is mar seo a ríomhtar leas agus pribhléid:

Glanioncam seachtainiúil an tuismitheora €800
Lúide asbhaintí ó ghlanioncam* €630
Iomlán €170

*Lúide aisíocaíochtaí seachtainiúla morgáiste €100 agus neamhaird sheachtainiúil €60 (€30 x 2 leanbh) do leanaí agus gnáthliúntas seachtainiúil aontuismitheora €470 (€100 + €60 + €470 = €630).

34% den Iomlán (€170) = €57.80 (a shlánaítear go €58)

Uasíocaíocht Sheachtainiúil an Liúntais Cuardaitheora Poist €141.70 (2024) lúide €58 = €83.70

Méid an Liúntais Cuardaitheora Poist atá iníoctha don éilitheoir = €83.70

Nóta: faigheann daoine faoi 25 bliana d'aois ráta Liúntais Chuardaitheora Poist ag brath ar aois. Tá tuilleadh eolais maidir le rátaí LCP do dhaoine faoi 25 bliana d’aois ar fáil inár ndoiciméid faoi Liúntas Chuardaitheora Poist.