Cás-staidéar: Ioncam lánúin ó íocaíochtaí cuardaitheora poist a uasmhéadú
Réamhrá
(rátaí 2024)
Tá Mary ag obair agus ag tuilleamh €224 sa tseachtain. Laghdaíodh a laethanta oibre go buan go 3 lá. Tá teidlíocht aici ar Shochar Cuardaitheora Poist (SCP). De réir mar a laghdaítear a laethanta oibre go buan, déanfar í a mheas le haghaidh SCP mar oibrí páirtaimseartha agus ní mar oibrí gearr-ama córasach.
Tá John as obair le tamall anuas agus tá deireadh tagtha lena éileamh ar SCP. Tá iarratas déanta aige ar Liúntas Cuardaitheora Poist (LCP). Tairgtear post páirtaimseartha dó agus beidh sé ag obair 2 lá agus ag tuilleamh €100 in aghaidh na seachtaine.
Tá 2 leanaí idir 7 agus 12 bliana d'aois ag John agus Mary. Níl aon acmhainn inmheasúnaithe acu seachas an acmhainn fostaíochta.
Cad iad na híocaíochtaí leasa shóisialaigh is féidir le John agus Mary a éileamh agus cé na híocaíochtaí a uasmhéadóidh ioncam a dteaghlaigh?
Freagra
I gcás Mary agus John, ní mór duit 4 ríomh ar leith a dhéanamh chun a fháil amach cén íocaíocht leasa shóisialaigh nó teaglaim íocaíochtaí a uasmhéadóidh a n-ioncam.
Ní mór duit a dteidlíocht leasa shóisialaigh a ríomh bunaithe ar na 4 chás seo a leanas:
- Éilíonn John LCP don teaghlach ar fad – féach ‘Measúnú 1’ thíos
- Éilíonn Mary SCP don teaghlach ar fad – féach ‘Measúnú 2’ thíos
- Éilíonn John LCP agus Mary ag éileamh Íocaíocht Teaghlaigh Oibre (WFP) – féach ‘Measúnú 3’ thíos
- Éilíonn John agus Mary íocaíochtaí leasa shóisialaigh ar leithligh: éilíonn John LCP agus éilíonn Mary SCP – féach ‘Measúnú 4’ thíos.
Measúnú 1: Éilíonn John LCP don teaghlach
Ráta pearsanta €232
Ráta IQA* €154
Ráta IQC** €100 (IQC do 2 leanaí - leanbh amháin faoi 12 agus leanbh amháin 12 nó níos sine)
Iomlán €486
Níos lú acmhainne €98 (ó fhostaíocht Mary – féach Nóta 1 thíos)
Níos lú acmhainne €36 (ó fhostaíocht John – féach Nóta 2 thíos)
LCP iomlán do John €352
*Méadú do Dhuine Fásta Cáilithe (IQA)
** Méadú do Leanbh Cáilithe (IQC)
| Total income for Assessment 1:
Add their sources of income together to find their total income: John’s JA + Mary’s income from work + John’s income from work = total income €352 + €224 + €100 = €676 Total income = €676 |
Measúnú 2: Éilíonn Mary SCP don teaghlach
Ráta pearsanta €232
IQA €154 (gan laghdú mar níl i dtuilleamh John ach €100)
IQC €100 (IQC do 2 leanaí - leanbh amháin faoi 12 agus leanbh amháin 12 nó níos sine)
Iomlán SCP €486
Mar sin féin, toisc go bhfuil Mary ag obair go páirtaimseartha 3 lá sa tseachtain, níl sí i dteideal SCP a éileamh ach ar feadh 2 lá. Gheobhaidh sí dhá chúigiú (40%) de €486.
Is í íocaíocht SCP Mary ná íocaíocht €194.40 ar feadh 3 lá dífhostaíochta.
| Total income for Assessment 2:
Add their sources of income together to find their total income: Mary’s JB + Mary’s income from work + John’s income from work = total income €194.40 + €224 + €100 = €518.40 Total income = €518.40 |
Measúnú 3: Éilíonn John LCP agus éilíonn Mary WFP
1. Éileamh LCP John:
Ráta pearsanta €232
Gan IQA
IQC leath-ráta €50 (IQC do 2 leanaí - leanbh amháin faoi 12 agus leanbh amháin 12 nó níos sine)
Iomlán €282
Níos lú acmhainne €49 (leath acmhainn Mary – féach Nóta 1 agus 3 thíos)
Níos lú acmhainne €18 (leath acmhainn John – féach Nóta 2 agus 3 thíos)
LCP iomlán do John €215
2. Éileamh WFP Mary:
Cuir a n-ioncam inmheasúnaithe le chéile:
Ioncam Mary ón obair* €224
Ioncam John ón obair* €100
Íocaíocht LCP John €215
Ioncam inmheasúnaithe iomlán €539
*Ioncam ó obair lúide neamhaird
| Teorainn WFP do lánúin le 2 leanaí | €746 |
| Níos lú ioncam inmheasúnaithe an teaghlaigh |
€539 |
| €539 |
60% de €207 = €124.20
Íocaíocht WFP do Mary = €124 (cothromaithe)
| Total income for Assessment 3:
Add their sources of income together to find their total income: Mary’s WFP payment + Mary’s income from work + John’s income from work + John’s JA payment = total income €124 + €224 + €100 + €215 = €663 Total income = €663 |
Measúnú 4: Éilíonn John agus Mary íocaíochtaí cuardaitheora poist ar leith
1. Éileamh LCP John dó féin amháin:
Ráta pearsanta €232
Gan IQA
IQC leath-ráta €50 (IQC do 2 leanaí - leanbh amháin faoi 12 agus leanbh amháin 12 nó níos sine)
Iomlán €282
Níos lú acmhainne €49 (leath acmhainn Mary – féach Nóta 1 agus 3 thíos)
Níos lú acmhainne €18 (leath acmhainn John – féach Nóta 2 agus 3 thíos)
LCP iomlán do John €215
2. Éileamh SCP Mary ar a son féin amháin:
Ráta pearsanta €232
Gan IQA
Leath IQC €50 (do 2 leanbh)
Iomlán SCP €282
Mar sin féin, toisc go bhfuil sí ag obair go páirtaimseartha 3 lá sa tseachtain, gheobhaidh sí dhá chúigiú (40%) de €282.
Is í íocaíocht SCP Mary ná €112.80 - íocaíocht ar feadh 3 lá dífhostaíochta.
Riail íocaíochta uasta:
€215 + €112.80 = €327.80, tá an méid seo níos lú ná an íocaíocht uasta de €486 (féach nóta 4), mar sin ní laghdófar íocaíocht LCP John.
| Total income for Assessment 4:
Add their sources of income together to find their total income: John’s JA payment + John’s income from work + Mary’s JB payment + Mary’s income from work = total income €215 + €100 + €112.80 + €224 = €651.80 Total income = €651.80 |
Conclúid
Sa chás-staidéar seo, tá an teaghlach níos fearr as le Measúnú 1 (éilíonn John LCP don teaghlach ar fad).
Mar sin féin, d’fhéadfadh go mbeadh measúnú 4 (éilíonn John agus Mary íocaíochtaí cuardaitheora poist ar leithligh) níos fearr ós rud é go bhfuil an dá chomhpháirtí incháilithe do scéimeanna oiliúna agus oideachais ina gceart féin.
Nótá 1
Ríomhtar acmhainn Mary ón obair do mheasúnú LCP John mar seo a leanas:
Ioncam ó obair de €224 lúide €20 in aghaidh gach lae oibrithe suas go dtí uasmhéid de €60 (3 lá). Déantar 60% den iarmhéid a mheas mar acmhainn.
€224 - €60 = €164
60% de €164 = €98 (cothromaithe)
Ríomhtar acmhainn Mary mar €98
Nótá 2
Ríomhtar acmhainn John ón obair do LCP mar seo a leanas:
1. Ríomh meántuilleamh laethúil John:
Faigh a thuilleamh seachtainiúil inmheasúnaithe iomlán ón bhfostaíocht agus roinn ar líon na laethanta a d'oibrigh sé an tseachtain sin.
Tuilleamh seachtainiúil iomlán ÷ líon na laethanta a oibríodh = meántuilleamh laethúil.
€100 ÷ 2 = €50
2. Ansin ríomh acmhainn laethúil John ón obair
Déan neamhaird ar aon ioncam nár cuireadh san áireamh ar dtús. Is é an t-ioncam nach gcuirtear san áireamh ná €20 in aghaidh gach lá oibrithe suas go dtí uasmhéid de €60 (3 lá). Ansin déantar 60% den iarmhéid a mheas mar acmhainn.
Meántuilleamh laethúil - €20 = iomlán
Iomlán x 60% = acmhainn laethúil ón obair.
€50 – €20 = 30
30 x 60% = €18
3. Ar deireadh, faigh acmhainn sheachtainiúil John ón obair
Méadaigh a acmhainn laethúil faoin líon laethanta a oibríodh.
Acmhainn laethúil ón obair x líon na laethanta a oibríodh = acmhainn sheachtainiúil ón obair.
€18 x 2 = €36
Déantar acmhainní John a mheasúnú mar €36
Nótá 3
Déantar acmhainní comhpháirteacha a leathú má tá céile, páirtnéir sibhialta nó comhchónaitheoir:
- Íocaíocht leasa shóisialaigh a fháil (seachas Sochar Linbh, Forlíonadh Luathchúraim Leanaí, Pinsean Míthreorach, íocaíocht caomhnóra, Liúntas Leasa Forlíontach, Liúntas Cúraim Baile nó Liúntas Cúramóra ar leathráta)
- Ar chúrsa Breisoideachais agus Oiliúna (FET) nó ar chúrsa VTOS agus liúntas á fháil acu ina gceart féin
Is é acmhainn Mary ón obair ná €98 – féach ‘Nóta 1’ thuas. Is é €36 acmhainn John ón obair – féach ‘Nóta 2’ thuas.
I Measúnuithe 3 agus 4, déantar acmhainní comhcheangailte na lánúine a leath toisc go bhfuil an bheirt ag fáil íocaíochtaí leasa shóisialaigh. I Measúnú 3 tá WFP á fháil ag Mary agus tá LCP á fháil ag John. I Measúnú 4 tá SCP á fháil ag Mary agus tá LCP á fháil ag John.
Mar thoradh air sin, is é €49 acmhainn Mary agus is é €18 acmhainn John do Mheasúnuithe 3 agus 4.
Nótá 4
Riail íocaíochta uasta:
Má tá Liúntas Cuardaitheora Poist á éileamh ag duine amháin agus an duine eile ag fáil ceann de na híocaíochtaí leasa shóisialaigh a liostaítear thíos, ní féidir leis an méid iomlán a íoctar leis an lánúin a bheith níos mó ná an t-uasmhéid a íoctar le duine amháin (lena n-áirítear cleithiúnaithe) ar íocaíocht leasa shóisialaigh amháin. Mar sin féin, is féidir leat an íocaíocht ar ráta níos airde a roghnú mar phríomhíocaíocht.
- Sochar Breoiteachta
- Pinsean Míthreorach (nuair a íoctar é le Sochar Breoiteachta nó Forlíonadh Éagumais)
- Sochar Díobhála
- Pinsean Easláine
- Pinsean Stáit (Neamhranníocach)
- Pinsean Stáit (Ranníocach)
- Sochar Cuardaitheora Poist
- Liúntas Cuardaitheora Poist
- Cúnamh Feirme
Sa chás go bhfuil SCP á fháil ag céile, páirtnéir sibhialta nó comhchónaitheoir éilitheoir LCP, déanann an Roinn Coimirce Sóisialaí measúnú ar an íocaíocht uasta bunaithe ar an mbonn go bhfuil an duine dífhostaithe go hiomlán. Ciallaíonn sé seo, má tá SCP laghdaithe á fháil ag an éilitheoir (mar shampla 2 lá SCP) toisc go bhfuil siad ag obair, déanfar measúnú orthu amhail is go bhfuil SCP ar an ráta iomlán á fháil aige/aici.
Sa chás-staidéar thuas, is é an íocaíocht uasta don teaghlach ná: Ráta pearsanta + IQA + IQC (ráta iomlán do 2 leanbh) = íocaíocht uasta don teaghlach
€232 + €154 + €100 = €458
I Measúnú 4 den chás-staidéar, tá íocaíocht LCP John agus íocaíocht SCP Mary le chéile níos lú ná an íocaíocht uasta don teaghlach, mar thoradh air sin, níl aon athrú ar íocaíocht LCP John.
Dá mbeadh comhíocaíocht LCP agus SCP Mary agus John níos mó ná an íocaíocht uasta don teaghlach, laghdófaí íocaíocht LCP John faoin difríocht.