Sochair do dhaoine atá tinn nó atá faoi mhíchumas

Tá roinnt íocaíochtaí leasa shóisialaigh ann do dhaoine atá tinn nó faoi mhíchumas. Is iad an Roinn Sóisialaí nó Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (FSS) a dhéanann na híocaíochtaí. Más mian leat cur isteach ar íocaíocht leasa shóisialaigh toisc go bhfuil tú tinn nó faoi mhíchumas, ní mór an tinneas nó an míchumas a bheith deimhnithe ag dochtúir.

Má tá tú tinn ar feadh tamaill ghearr is féidir leat cáiliú d'íocaíochtaí áirithe. Chun sochair eile a fháil, ní mór duit a thaispeáint go bhfuil tinneas nó míchumas ort a mhairfidh níos faide ná bliain. Chomh maith leis sin, tá íocaíochtaí leasa shóisialaigh áirithe bunaithe ar do ranníocaíochtaí ÁSPC. Mura bhfuil do dhóthain ranníocaíochtaí ÁSPC agat, tá seans ann go bhfuil tú incháilithe d'íocaíocht cúnaimh shóisialta den sórt céanna. Chun í sin a fháil, áfach, caithfidh tú tástáil acmhainne a shásamh agus caithfidh gnáth-chonaí sheasmhach a bheith agat.

Tá an Sochar Míchumais dírithe ar dhaoine le tinneas gearrthéarmach, ach is féidir é a íoc ar an bhfadtéarma. Íocaíocht fhadtéarmach is ea Pinsean na nEaslán. Is íocaíochtaí árachais shóisialta iad an Sochar Tinnis agus Pinsean na nEaslán bunaithe ar do ranníocaíochtaí ÁSPC.

Scéim leasa shóisialaigh is ea Sochar Páirtchumais a ligean duit filleadh ar an obair (más laghdaithe do chumas oibre) agus íocaíocht a fháil i gcónaí ón Roinn Coimirce Sóisialaí. Chun cáiliú don Sochar Páirtchumais ní mór duit a bheith ag fáil Sochar Breoiteachta (ar feadh 6 mhí ar a laghad) nó Pinsean Easláinte.

Nuair a cheaptar go mairfidh míchumas bliain amháin ar a laghad, íoctar an Liúntas Míchumais ar bhonn fadtéarmach do dhaoine idir 16 agus 65 bliana d'aois. Íocaíocht cúnaimh shóisialta fhadtéarmach is ea Pinsean na nDall chomh maith. Má tá tú dall nó má tá míchumas súl ort agus má tá an Pinsean Dall nó Liúntas Míchumas agat, b'fhéidir go bhfuil tú incháilithe do Liúntas na Dall chomh maith.

Tá Scéim na Sochar Gortuithe Ceirde ann chomh maith, a bhaineann le gortuithe agus galair a tharlaíonn san obair. Má tá tú gortaithe ag an obair (nó ag taisteal chuig/ó do chuid oibre) nó má bhuaileann galar tú mar gheall ar an gcineál oibre a dhéanann tú, b'fhéidir go bhfuil tú incháilithe do shochair faoin scéim seo.

Má tá tú tinn agus mura bhfuil tú incháilithe d'aon íocaíocht, tá seans ann go gcáileoidh tú don Liúntas Forlíontach Leasa Shóisialaigh.

Go hiondúil, séard a bhíonn sna híocaíochtaí leasa shóisialaigh ná íocaíocht phearsanta duit féin agus suimeanna breise do do chéile nó páirtí cleithiúnach agus do pháistí cleithiúnacha.

Íocaíochtaí Eile

Má fhaigheann tú íocaíocht leasa shóisialaigh b'fhéidir go bhfuil tú i dteideal tacaíochta airgeadais breise mar gheall ar do thinneas nó míchumas. Mar shampla, faoin Scéim Liúntas Forlíontach Leasa is féidir leat cur isteach ar Fhorlíonadh Cláir Bia má tá aiste bia ar oideas uait mar gheall ar riocht leighis agus Fordheontas Teasa má tá riachtanais bhreise teasa agat mar gheall ar aois nó easláinte.

D'fhéadfá a bheith incháilithe do Chárta Tinnis Fadtéarmach nó do chárta liachta nó do chárta cuairte dochtúra. Is féidir leat dul i dteagmháil le d'Oifig Sláinte Áitiúil i bhFeidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte. Féach anseo le haghaidh tuilleadh eolais ar sheirbhísí sláinte do dhaoine faoi mhíchumas.

Tá níos mó lamháltas do thiománaithe míchumasaithe agus do phaisinéirí agus deontas ó na húdaráis áitiúla chun do bhaile a chur in oiriúint. Is féidir le daoine atá tinn nó faoi mhíchumas cur isteach ar shochair chánach chomh maith.

Má tá duine ag tabhairt aire duit go fadtéarmach, tá seans ann go bhfuil siad incháilithe don íocaíocht chúramóra.

Sochair agus cúnamh a bhaineann le díobháil phearsanta a aisghabháil

Faoin Scéim Aisghabhála Sochar agus Cúnamh Áirithe (RBA), féadfaidh an Roinn Gnóthaí Fostaíochta agus Coimirce Sóisialaí luach íocaíochtaí áirithe leasa shóisialaigh a bhaineann le galar a aisghabháil ó dhámhachtainí cúitimh a rinneadh i ndiaidh éilimh neamh-mharfacha ar dhíobháil phearsanta. Aisghabhtar luach na n-íocaíochtaí leasa shóisialaigh ón gcúititheoir seachas ón duine a ndearnadh díobháil dóibh a bhfuil an íocaíocht leasa shóisialaigh á fáil acu.

Is iad na híocaíochtaí is féidir a aisghabháil faoi Scéim an RBA:

• Sochar Breoiteachta
• Sochar Cumais Pháirtigh
• Sochar Díobhála
• Forlíonadh Éagumais
• Pinsean Easláinte
• Liúntas Míchumais

Féadtar íocaíochtaí cúitimh a dhéanamh mar thoradh ar ordú cúirte nó Bord Measúnaithe Díobhálacha Pearsanta nó mar thoradh ar chomhaontú idir an dá pháirtí. Sa dá chás, ní mór ráiteas ar shochair agus cúnamh in-aisghnóthaithe a iarraidh ó Rannóg an RBA sa Roinn Coimirce Sóisialaí agus foirm RBA01 (pdf) á húsáid.

An tSeirbhís Abhcóideachta Náisiúnta

Cuireann an tSeirbhís Abhcóideachta Náisiúnta (NAS) abhcóideacht neamhspleách, rúnda agus saor in aisce ar fáil do dhaoine atá faoi mhíchumas – go háirithe daoine atá scoite óna bpobal agus ó sheirbhísí an phobail, daoine ag a bhfuil éagsúlachtaí cumarsáide, daoine nach bhfuil cóiríocht oiriúnach acu, daoine a chónaíonn i seirbhísí cónaitheachta nó a fhreastalaíonn ar sheirbhísí lae agus ag a bhfuil tacaíochtaí teoranta. Féadfaidh abhcóidí cabhrú leat chun do chuid teidlíochtaí a éileamh agus chun seirbhísí a rochtain.