Liúntas Cúramóra

Is éard is Liúntas Cúramóra ann ná íocaíocht sheachtainiúil leasa shóisialaigh le daoine a thugann aire do dhuine mar gheall ar:

• Aoise
• Míchumais nó
• Breoiteachta (tinneas meabhrach san áireamh).

Chun cáiliú don íocaíocht, ní mór d'ioncam a bheith faoi bhun méid áirithe (féach 'An chaoi a ndéantar measúnú ar d'ioncam don Liúntas Cúramóra' thíos).

Má thugann tú aire do bheirt nó níos mó, méadaítear ráta an Liúntais Chúramóra 50% (uasmhéid) gach seachtain.

Má fhaigheann tú íocaíocht leasa shóisialaigh eile, is féidir go bhfaighidh tú Liúntas Cúramóra ar leathráta.

Deontas Tacaíochta do Chúramóirí

Má fhaigheann tú Liúntas Cúramóra, faigheann tú Deontas Tacaíochta do Chúramóirí go huathoibríoch i mí an Mheithimh gach bliain.

Tacaíochtaí eile do chúramóirí

Má fhaigheann tú Liúntas Cúramóra, is féidir leat an méid seo a leanas a fháil freisin:

• Cárta cuairte DG
• Saorthaisteal
• Pacáiste Sochair Teaghlaigh (má chónaíonn tú leis an duine dá dtugann tú aire)

Caithfidh an duine a bhfuil tú ag tabhairt aire dó a bheith:

• Os cionn 16 bliana d'aois agus chomh héagumasach sin go bhfuil cúram agus aire lánaimseartha ag teastáil uathu nó
• Faoi bhun 16 bliana d'aois agus ag fáil Liúntas Cúram Baile.

Is féidir leat 'Cad a áirítear mar chúram lánaimseartha' a léamh thíos.

Chomh maith le cúram lánaimseartha a chur ar fáil, ní mór duit:

• A bheith 18 mbliana d'aois nó níos sine
• A bheith i do ghnáthchónaí in Éirinn
• Gan a bheith fostaithe, féinfhostaithe, ag déanamh obair dheonach, oiliúint, nó aon chúrsaí oideachais ar feadh níos mó ná 18.5 uair sa tseachtain
• Gan cónaí in ospidéal, i dteach téarnaimh, nó in institiúid dá samhail
• Pas a fháil i dtástáil acmhainne (féach 'An chaoi a ndéantar measúnú ar d'ioncam don Liúntas Cúramóra' thíos)

Comhroinnt cúraim

Is féidir leat do fhreagrachtaí cúraim a roinnt le cúramóir eile, áit a dtugann tú aire don duine ar bhonn páirtaimseartha.

Caithfidh an bheirt agaibh cúram a sholáthar ó Luan go Domhnach, ach gach re seachtain. De réir an dlí, ní mór d’aon duine a sholáthraíonn cúram lánaimseartha ar bhonn páirtaimseartha é sin a dhéanamh ar feadh seachtaine iomlán (Luan go Domhnach).

Ní mór duit na gnáthchoinníollacha cáilitheacha uile don Liúntas Cúramóra a chomhlíonadh.

Sa chás seo, roinneann tú féin agus an dara cúramóir:

• Íocaíocht Liúntais Cúramóra aonair, agus
• An Deontas Bliantúil Tacaíochta Cúramóra.

Faigheann gach duine acu Saorthaisteal.

Meastar go bhfuil cúram agus aire lánaimseartha de dhíth ar dhuine nuair:

• Atá gá aige/aici le maoirseacht leanúnach agus cúnamh go minic i dtaca le gnáthfheidhmeanna coirp nó
• Faoi bhun 16 bliana d'aois agus ag fáil Liúntas Cúram Baile.

Ciallaíonn cúram lánaimseartha:

• Atá gá aige/aici le maoirseacht leanúnach chun contúirt dó/di féin a sheachaint
• Déanann tú maoirseacht agus cúnamh leanúnach ar an duine i rith an lae le cúram pearsanta (mar shampla, cabhrú leo ithe, ól, éirí nite agus cóirithe).

Níor chóir go mbeadh an t-am a chaitear ag soláthar cúraim gach seachtain níos lú ná 35 uair in aghaidh na seachtaine, thar 5-7 lá.

Déanfaidh an Roinn Coimirce Sóisialaí (RCS) cinneadh an bhfuil cúram lánaimseartha á chur ar fáil agat.

Am a chaitear in ospidéal, faoiseamh, nó cúram lae

Ní féidir leis an duine dá dtugann tú aire bheith ina chónaí in ospidéal, in ionad téarnaimh, nó in institiúid eile  den chineál sin.

Mar sin féin, is féidir leat leanúint den Liúntas Cúramóra a fháil:

• Ar feadh suas le 13 seachtaine, má fhaigheann tú féin nó an duine dá dtugann tú aire cóir leighis in ospidéal (nó cóireáil eile in institiúid)
• Ar feadh suas le 26 seachtaine i dtréimhse 12-mhí má tá do leanbh san ospidéal ag fáil cóir leighis nó cóireáil eile de chineál sealadach. Ní mór do do leanbh na critéir don Liúntas Cúraim Bhaile a chomhlíonadh
• Ar feadh suas le 18 mí, má choinnítear do leanbh san ospidéal le haghaidh cóir leighis díreach tar éis a mbreithe (féach thíos)
• Freastalaíonn an duine dá dtugann tú aire ar oiliúint athshlánúcháin neamhchónaithe, nó ar ionad cúraim lae

Leanbh a choinnítear san ospidéal tar éis breithe

Má choinnítear do leanbh san ospidéal, nó in institiúid eile chun cóir leighis a fháil díreach tar éis a mbreithe, is féidir leat Liúntas Cúramóra a fháil ar feadh suas le 18 mí agus iad san ospidéal. Baineann seo le leanaí a rugadh ar nó tar éis an 1 Eanáir 2023 amháin.

Chun Liúntas Cúramóra a fháil, ní mór do do leanbh na critéir don Liúntas Cúraim Bhaile a chomhlíonadh. Mar sin féin, ní gá duit a bheith ag fáil Liúntas Cúraim Bhaile chun Sochar Cúramóra a fháil.

Cúram cónaithe

Má chuireann tú cúram ar fáil ar bhonn páirtaimseartha do dhuine a fhreastalaíonn ar institiúid chónaithe (mar shampla, gach seachtain eile), is féidir leat Liúntas Cúramóra a fháil le haghaidh na seachtainí a chuireann tú cúram ar fáil.

Ag bogadh isteach go teach altranais

Má bhogann an duine dá dtugann tú cúram isteach i dteach altranais ar bhonn lánaimseartha, féadfaidh tú leanúint ar aghaidh ag fáil Liúntas Cúramóra ar feadh 12 sheachtain. Ní mór duit litir ón teach altranais a thabhairt don RCS leis an dáta a ligeadh isteach an duine.

Má théann tú ar laethanta saoire

Is féidir leat suas le 3 seachtaine saoire a ghlacadh in aon bhliain féilire (Eanáir – Nollaig) gan cur isteach air sin ar d'íocaíocht Liúntais Cúramóra.

Má tá tú ar shiúl, ní mór duit cúram lánaimseartha a shocrú don duine dá dtugann tú aire.

Íocaíocht tar éis bháis

Má fhaigheann an duine dá dtugann tú cúram bás, leanfaidh tú ag fáil Liúntas Cúramóra ar feadh 12 sheachtain tar éis a bháis. Baineann sé seo freisin le daoine atá ag ‘roinnt cúraim’ (féach thuas).

Má fhaigheann tú bás, féadfaidh do chéile nó do pháirtnéir sibhialta do Liúntas Cúramóra a fháil ar feadh 6 seachtaine tar éis do bháis. Caithfidh siad a bheith ag fáil íocaíocht leasa shóisialaigh ar leith dóibh féin cheana féin.

Is íocaíocht de réir tástála acmhainne é an Liúntas Cúramóra.

Is ionann d'acmhainn agus aon ioncam atá agat féin nó ag do chéile, do pháirtnéir sibhialta nó do chomháitritheoir, nó maoin (seachas do theach) nó sócmhainn a d'fhéadfadh airgead a thabhairt isteach nó ioncam a thabhairt duit

D'fhéadfaí ráta an Liúntais Cúramóra a laghdú ag brath ar d'acmhainn sheachtainiúil (féach 'Cé mhéad atá ar an Liúntas Cúramóra' thíos).

Is iad seo a leanas na príomhrudaí atá san áireamh sa tástáil mhaoine don Liúntas Cúramóra:

Ioncam airgid

Féachann an RCS ar an ioncam airgid (amhail íocaíocht ón obair), a d’fhéadfadh a bheith agat nó ag do chéile, do pháirtnéir sibhialta nó do chomhchónaitheoir.

Níl roinnt ioncaim airgid san áireamh sa tástáil mhaoine, lena n-áirítear ioncam áirithe ó sheomra a fháil ar cíos i do theach.

Caipiteal

Áirítear le caipiteal do choigilteas, d'infheistíochtaí, do scaireanna, agus aon mhaoin atá agat (ach ní do theach féin). Ní chuireann an chéad €50,000 de do chaipiteal isteach ar d’íocaíocht Liúntas Cúramóra. Más lánúin tú, roinntear do chaipiteal comhcheangailte ar 2 agus cuirtear an neamhaird de €50,000 i bhfeidhm ar an méid seo.

Léigh faoi chaipiteal nach bhfuil san áireamh sa tástáil acmhainne.

B'fhéidir gur mhaith leat léamh faoin gcaoi a ndéantar measúnú ar acmhainn lánúine don Liúntas Cúramóra.

Cothabháil

Féachann an DSP ar chothabháil a íoctar chugat. Ón 6 Meitheamh 2024, níl íocaíochtaí cothabhála leanaí san áireamh sa tástáil acmhainne don Liúntas Cúramóra. Léigh tuilleadh ar ár leathanach faoi conas a dhéantar cothabháil a mheasúnú mar acmhainn

An chaoi a ndéantar measúnú ar d'acmhainn

Chun d'acmhainn sheachtainiúil iomlán a fháil, cuireann an RCS d'fhoinsí ioncaim inmheasúnaithe (amhail airgead tirim agus caipiteal) le chéile.

• Má tá tú singil, ní chuirtear €450 de d'ioncam seachtainiúil comhlán san áireamh (nó gan neamhaird).
• Má tá tú pósta, i bpáirtnéireacht shibhialta nó ag maireachtáil i bhfochair a chéile tugtar neamhaird ar an gcéad €900 de d'ioncam comhlán seachtainiúil comhlán.

I gcás lánúine, glactar leis gurb ionann d’acmhainn agus leath d’acmhainn iomlán tú féin agus do chéile, do pháirtnéara shibhialta nó do chomhchónaitheora. Léigh ár leathanach faoi mheasúnú acmhainn lánúine le haghaidh Liúntas Cúramóra.

Ríomhfaidh an DSP d'acmhainn sheachtainiúil. Má tá d'acmhainn sheachtainiúil os cionn méid áirithe, gheobhaidh tú ráta laghdaithe den Liúntas Cúramóra. Féadtar teacht ar rátaí laghdaithe an Liúntais Chúramóra bunaithe ar acmhainn sheachtainiúil i leabhrán rátaí íocaíochta an DSP.

Is féidir leat faisnéis mionsonraithe a fháil freisin faoin tástáil mhaoine don Liúntas Cúramóra ar Gov.ie.

Tá d'íocaíocht Liúntais Chúramóra comhdhéanta de na nithe seo a leanas:

• Ráta pearsanta duit féin, agus
• Suimeanna breise d'aon leanbh cleithiúnach (ach ní fhaigheann tú méadú do leanbh má fhaigheann tú Liúntas Cúramóra ar leathráta).

Ní féidir leat méadú a fháil do dhuine fásta cáilithe le Liúntas Cúramóra.

Tuismitheoireacht ina n-aonar

Más tuismitheoir aonair thú, is féidir leat méadú ar ráta iomlán a fháil do chleithiúnaí linbh.

Cónaí le do chéile nó do pháirtí

Má chónaíonn tú le do chéile, do pháirtnéir sibhialta nó do pháirtí, is féidir leat méadú leathráta a fháil do chleithiúnaí linbh.

Ag tabhairt aire do níos mó ná duine amháin

Má thugann tú aire do bheirt nó níos mó, méadaítear ráta an Liúntais Chúramóra 50% (uasmhéid) gach seachtain.

Creidmheasanna

Féadfaidh tú ranníocaíochtaí árachais shóisialaigh (ÁSPC) creidiúnaithe a fháil le linn duit Liúntas Cúramóra a fháil.

Cáin

Is foinse ioncaim inchánach é an Liúntas Cúramóra. Mar sin féin, seans nach mbeidh ort cáin a íoc air más é an t-aon fhoinse ioncaim atá agat.

Pinsean Stáit (Ranníocach)

Is féidir leis na scéimeanna seo a leanas cabhrú leat cáiliú don Phinsean Stáit (Ranníocach), nó ráta íocaíochta níos airde a fháil:

• Ranníocaíochtaí do Chúramóirí Fadtéarmacha
• Scéim um Chúramaí Baile
• Scéim na dTréimhsí Cúram Baile

Má dhéanann tú éileamh ar do Phinsean Stáit (Ranníocach) a chur siar go dtí tar éis 66 bliana d’aois, féadfaidh tú leanúint ar aghaidh ag fáil Liúntas Cúramóra. Nuair a thosaíonn tú ag éileamh do phinsean, gheobhaidh tú íocaíocht leathráta má chomhlíonann tú na coinníollacha cáilitheacha.

Is féidir leat Liúntas Cúramóra ar leathráta a fháil íoctha le híocaíochtaí leasa shóisialaigh eile, seachas na híocaíochtaí seo a leanas:

• Bunliúntas Leasa Forlíontach (LLF) agus Méadú LLF do Dhuine Fásta Cáilithe
• Sochar Cuardaitheora Poist
• Sochar do dhaoine a théann ar scor ag 65
• Liúntas Cuardaitheora Poist
• Íocaíocht Teaghlaigh oibre
• Filleadh ar Oideachas
• Sochar Cúramóra
• Íocaíocht Idirthréimhseach do Lucht Cuardaigh Fostaíochta

Íocaíocht Teaghlaigh Aontuismitheora

Má fhaigheann tú Liúntas Cúramóra ar leathráta, is féidir go bhfaighidh tú Íocaíocht Teaghlaigh Aontuismitheora go dtí go mbainfidh do leanbh is óige 16 bliana d'aois amach (fad a leanann tú de na coinníollacha don dá scéim a chomhlíonadh).

Íocaíocht Idirthréimhseach do Lucht Cuardaigh Fostaíochta

Ní féidir leat Liúntas Cúramóra a fháil le híocaíocht Idirthréimhseach Cuardaitheora Poist (JST). Mar sin féin, má tá JST á fháil agat agus má cháilíonn tú do Liúntas Cúramóra, is féidir leat a iarraidh go ndéanfaí measúnú ort le haghaidh Liúntas Cúramóra agus Íocaíocht Teaghlaigh Aontuismitheora (ÍTA).

Má fhaigheann tú ÍTA, is féidir leat Liúntas Cúramóra ar leathráta a fháil.

Ba chóir duit iarratas a dhéanamh ar Liúntas Cúramóra chomh luath agus is féidir. Chun iarratas a dhéanamh, líon isteach foirm iarratais ar Liúntas Cúramóra (CR1) (pdf)

Tá an fhoirm ar fáil ó

• D'Ionad Intreo, Oifig Bhrainse Leasa Shóisialaigh
• Ionad Faisnéise do Shaoránaigh..

Is í an chuid dheireanach den fhoirm (Cuid 10) ná Tuarascáil Chúraim. Caithfidh go bhfuil sé sínithe ag

• An duine a bhfuil tú ag tabhairt aire dó agus
• Dochtúir an duine a bhfuil tú ag tabhairt aire dó.

An tuarascáil leighis

Tá 3 chuid sa tuarascáil leighis:

• Cuid 1: comhlánaithe agat agus ligeann sé duit cur síos a dhéanamh ar riachtanais chúraim an duine a bhfuil tú ag tabhairt aire dó
• Cuid 2: sínithe ag an duine a bhfuil tú ag tabhairt aire dó. Dearbhaíonn sé go bhfuil tú ag soláthar cúraim agus aire lánaimseartha dóibh agus go dtugann siad cead a gcuid faisnéise leighis a roinnt leis an Roinn
• Cuid 3: comhlánaíonn dochtúir an duine a bhfuil tú ag tabhairt aire dó

Ní gá duit an tuairisc leighis a chomhlánú má tá iarratas á dhéanamh agat ar leanbh a fhaigheann Liúntas Cúraim Bhaile (LCB).

Iarratas a dhéanamh ar chúram do níos mó ná duine amháin

Ní mór duit foirm iarratais ar Liúntas Cúramóra (CR1) (pdf) a líonadh isteach do gach duine dá dtugann tú aire.

Tar éis duit iarratas a dhéanamh

D’fhéadfadh go dtógfaidh sé roinnt ama chun d’iarratas ar Liúntas Cúramóra a phróiseáil. D’fhéadfá Liúntas Leasa Forlíontach a fháil fad is atá tú ag fanacht le d’iarratas a phróiseáil.

Achomhairc

Mura bhfuil tú sásta le cinneadh faoi d'iarratas, is féidir leat achomharc a dhéanamh leis an Oifig Achomhairc Leasa Shóisialaigh. Ba chóir duit achomharc a dhéanamh laistigh de 21 lá ón gcinneadh a fháil.

Athrú imthosca

Má thagann athrú ar do chúinsí, ní mór duit é sin a chur in iúl don Roinn Coimirce Sóisialaí (RCS), mar d'fhéadfadh sé difear a dhéanamh do do theidlíocht ar Liúntas Cúramóra.

B'fhéidir go mbeidh tú in ann do chuid sonraí a nuashonrú ar líne ag baint úsáide as MyWelfare.

Mura féidir leat do chuid sonraí ar MyWelfare a nuashonrú, is féidir leat an RCS a chur ar an eolas faoi do chúinsí athraithe ar an nguthán, trí ríomhphost nó sa phost (féach na sonraí teagmhála faoi 'Tuilleadh faisnéise' thíos).

Léigh faisnéis mionsonraithe faoin Liúntas Cúramóra ar Gov.ie.

Is féidir leat teagmháil a dhéanamh le d'Ionad Áitiúil um Fhaisnéis do Shaoránaigh chun cabhair a fháil chun an fhoirm iarratais ar Liúntas Cúramóra (CR1) (pdf) a líonadh isteach.

Seol d'iarratas ar Liúntas Cúramóra chuig:

Tacaíochtaí eile do chúramóirí

Más cúramóir thú, is féidir leat comhairle agus faisnéis a fháil faoi na tacaíochtaí atá ar fáil duit ó Family Carers Ireland (féach na sonraí teagmhála thíos):