Do chuid airgeadais a eagrú ar fhilleadh duit

Tá sé mar aidhm ag an alt seo cabhrú leat do chuid airgeadas a eagrú nuair a fhillfidh tú ar Éirinn. Tá eolas ann maidir le cuntas bainc a oscailt, cáin, árachas, leas sóisialach, airgead a fháil ar iasacht agus an costas maireachtála in Éirinn.

Chun cuntas bainc a oscailt in Éirinn, beidh ort fianaise ar d’aitheantas a thaispeáint agus do sheoladh a fhíorú. Léigh faoi na doiciméid éagsúla is féidir leat a úsáid chun é seo a dhéanamh.

Má tá cuntas bainc agat cheana féin, ach go bhfuil do chúinsí athraithe, nó má theastaíonn margadh níos fearr uait, b’fhéidir gur mhaith leat do chuntas a aistriú go soláthraí eile.

Nuair a bheidh cuntas bainc oscailte agat in Éirinn, is féidir leat airgead a aistriú chuig cuntais bhainc eile. Bealach eile chun airgead a aistriú ná le cuideachtaí seirbhísí airgeadais príobháideacha. Sula n-úsáideann tú a gcuid seirbhísí, is féidir leat a chinntiú an bhfuil siad cláraithe le Banc Ceannais na hÉireann.

Cuirtear do cónaitheacht chánach agus do shainchónaí san áireamh le haghaidh roinnt cánacha in Éirinn.

Braitheann do chónaí cánach ar an méid laethanta a chaitheann tú in Éirinn i mbliain chánach. Má fhanann tú in Éirinn ar feadh 183 lá nó níos faide sa bhliain chánach, is cónaitheoir in Éirinn tú go huathoibríoch chun críoch cánach. Má fhilleann tú ar Éirinn agus má bheartaíonn tú fanacht go buan, is í Éire do shainchónaí (baile) chun críocha cánach.

Má tá tú i do chónaí agus i do sainchónaí in Éirinn chun críocha cánach, ní mór duit cáin a íoc in Éirinn ar d’ioncam go léir, lena n-áirítear ioncam ó thar lear. Mar sin féin, más rud é go bhfuil cáin le gearradh ar d’ioncam in Éirinn agus i dtír ina a bhfuil comhaontú cánachais dúbailte aici le hÉirinn, ní íocfaidh tú cáin sa dá thír ar an ioncam céanna. Féach ‘comhaontú um chánachas dúbailte’ thíos.

Áirítear le roinnt cánacha a d’fhéadfadh a bheith ort a íoc in Éirinn:

• Cáin ioncaim
• Cáin Choinneála ar Ús Taisce (DIRT)
• Cáin bhronntanais
• Cáin Oidhreachta
• Cáin Ghnóthachan Caipitiúil

Tá treoir ag na Coimisinéirí Ioncaim maidir le cónaitheacht chánach.

Cóireáil na bliana scoilte nuair a fhilleann tú ar Éirinn

Má tá sé ar intinn agat cónaí in Éirinn don chéad bhliain féilire eile, féadfaidh tú iarratas a dhéanamh ar bhliain scoilte don bhliain a thagann tú go hÉirinn.

Ciallaíonn sé sin go gcaitear leat mar dhuine a chónaíonn in Éirinn ón dáta a thagann tú anseo. Ciallaíonn sé seo go ngearrtar cáin in Éirinn sa ghnáthbhealach ar d’ioncam fostaíochta go léir ón dáta sin. Ní féidir cáin a ghearradh ar ioncam fostaíochta ar bith a tuilleadh lasmuigh d’Éirinn roimh an dáta seo.

Má dhéanann tú iarratas ar fhaoiseamh bliana scoilte, is féidir liúntais chánach, creidmheasanna agus bandaí ráta na bliana iomláine a éileamh ar an mbealach céanna le cónaitheoir Éireannach, cé nach bhfuil tú faoi dhliteanas cáin Éireannach ach ón dáta a tháinig tú chun cónaí in Éirinn.

Baineann cóireáil bliana scoilte le hioncam fostaíochta amháin.

Is féidir iarratas a dhéanamh ar chóireáil bliana scoilte i scríbhinn:

• Trí M'Fhiosruithe i moChúrsaí ar shuíomh gréasáin na gCoimisinéirí Ioncaim, nó
• Chuig Oifig na gCoimisinéirí Ioncaim áitiúil

Ní féidir cóireáil bliana scoilte a fháil má bhí cónaí ort thar lear ar feadh tréimhse níos giorra ná bliain chánach iomlán sular tháinig tú ar ais go hÉirinn.

Comhaontú cánachais dhúbailte

Tá roinnt comhaontuithe cánachais dúbailte ag Éirinn le tíortha eile. Má tá d’ioncam inchánach in Éirinn agus i dtír a bhfuil comhaontú cánachais dúbailte ag Éirinn léi, ní íocann tú cáin sa dá thír ar an ioncam céanna.

Má tá coigilteas agat ó ioncam a thuill tú thar lear nuair a bhí tú neamhchónaitheach in Éirinn ó thaobh cánach de, is féidir an coigilteas seo a aistriú go hÉirinn gan cáin a íoc in Éirinn. Má bhí cónaí ort in Éirinn ó thaobh cánach de nuair a thuill tú d’ioncam eachtrach, seans go mbeidh ort cáin a íoc má aistríonn tú an coigilteas seo go hÉirinn.

Tobhach sainchónaithe na hÉireann

Seans go mbeidh ort tobhach sainchónaithe a íoc sna cásanna seo a leanas:

• Tá sainchónaí ort in Éirinn
• Sáraíonn d’ioncam domhanda sa bhliain €1m
• Tá maoin Éireannach agat ar mó a luach ná €5m, agus
• Tá do cháin ioncaim in Éirinn don bhliain níos lú ná €200,000

Má d’oibrigh tú in Éirinn agus i dtír amháin eile ar a laghad san AE, féadfar do ranníocaíochtaí árachais shóisialta ó gach tír san AE a chur le do ranníocaíochtaí árachais shóisialta in Éirinn chun cabhrú leat cáiliú don Phinsean Stáit in Éirinn.

Comhaontuithe déthaobhacha

Má tá tú tar éis filleadh ó thír a bhfuil comhaontú déthaobhach slándála sóisialaí aici le hÉirinn, e.g. SAM, cosnaítear do chearta pinsin ón tír eile nuair a bhogann tú go hÉirinn. Is féidir pinsean Stáit a fháil ó Éirinn agus ó thír eile.

Pinsin phríobháideacha

Má fhilleann tú ar Éirinn agus más mian leat do phinsean príobháideach a aistriú go hÉirinn ó thír éigin thar lear, is féidir aistriú chuig scéim cheadaithe um pinsean ceirde, Cuntas Coigiltis Scoir Pearsanta (CCSP) nó Banna Ceannaigh thar barr amach (BOB).

Ní mór do do phinsean eachtrach critéir áirithe a chomhlíonadh chun cáiliú.

Ba cheart dul i dteagmháil le riarthóir an phinsin sa tír ina bhfuil coigilteas pinsin agat.

Chun do mhaoin agus do shláinte a chosaint ar chostais gan choinne in Éirinn, léigh faoi na cineálacha éagsúla árachais atá ar fáil. Ba cheart duit an margadh is fearr a chuardach dhéanamh agus do chuid roghanna a iniúchadh sula ndéanann tú cinneadh ar sholáthraí árachais. Chun cabhair a fháil chun comparáid a dhéanamh idir árachóirí sláinte príobháideach éagsúla, bain úsáid as uirlis Chomparáid Árachais Sláinte an Údaráis Árachais Sláinte.

Tá eolas ag an gCoimisiún um Iomaíochta agus Cosaint Tomhaltóirí (CCPC) ina bhfuil an bealach a oibríonn cineálacha éagsúla árachais mínithe.

Árachas gluaisteán

Má tá sé ar intinn agat tiomáint in Éirinn, beidh árachas gluaisteáin uait. Ag brath ar an tír as a bhfuil tú ag teacht, féadfaidh árachóirí do stair tiomána a chur san áireamh. Le haghaidh tuilleadh eolais, féach Árachas gluaisteáin a fháil ar fhilleadh duit go hÉirinn.

Nuair a fhilleann tú abhaile, b’fhéidir go mbeidh ort airgead a fháil ar iasacht. Sula ndéanann tú amhlaidh, cinntigh go bhfuil tú ag déileáil le hiasachtóir atá údaraithe ag an mBanc Ceannais.

Má tá sé ar intinn agat teach a cheannach in Éirinn, ba chóir duit eolas léamh maidir le morgáiste a thógáil amach agus na céimeanna go léir atá i gceist.

Cibé an bhfuil tú ag déanamh iarratais ar iasacht nó ar mhorgáiste, cuirfidh an t-iasachtóir do stair chreidmheasa san áireamh. Má tá tú ag filleadh ar Éirinn ó thar lear, déan cinnte an cháipéisíocht airgeadais ábhartha go léir a thabhairt abhaile leat.

Ag brath ar an méad ama a chónaigh tú thar lear, b’fhéidir go bhfaighidh tú amach go bhfuil an costas maireachtála in Éirinn méadaithe anois. Agus an cinneadh á dhéanamh agat filleadh ar Éirinn, d’fhéadfadh go mbeadh sé úsáideach comparáid a dhéanamh idir an costas maireachtála in Éirinn agus an costas sa tír óna bhfuil tú ag filleadh tú trí uirlisí comparáide ar nós Numbeo a úsáid.

Má theastaíonn tacaíocht airgeadais uait nuair a fhilleann tú ar Éirinn, b’fhéidir go mbeidh ort rochtain a fháil ar an gcóras leasa shóisialaigh. Sula bhfillfidh tú ar Éirinn, ba cheart duit a fháil amach freisin an bhfuil aon sochar i do thír chónaithe reatha is féidir leat a aistriú go hÉirinn nuair a bhogfaidh tú.

Má tá aon leanaí agat, d’fhéadfadh go mbeadh tú i dteideal Sochar Leanaí.

Sula bhfilleann tú ar Éirinn, seiceáil an bhfuil aon sochair i do thír chónaithe reatha is féidir leat a aistriú go hÉirinn nuair a bhogann tú.

B’fhéidir go mbeifeá in ann do thaifid árachais ó Éirinn agus ó thír eile a chomhcheangal chun cáiliú le haghaidh pinsin nó íocaíocht árachais shóisialaigh in Éirinn.