Tacaíochtaí tithíochta d’eisimircigh Éireannacha atá ag filleadh

Mar shaoránach Éireannach, tá an ceart agat cónaí agus oibriú in Éirinn, is cuma cé mhéad bliain a bhfuil cónaí ort thar lear.

Má fhilleann tú abhaile go hÉirinn agus má bhíonn deacracht agat cíos a íoc nó lóistín oiriúnach a cheannach, d’fhéadfá cáiliú le haghaidh tithíocht shóisialta nó tacaíocht airgeadais ón Stát.

Ag brath ar d’aois agus ar do chúinsí, d’fhéadfá a bheith i dteideal tacaíochtaí tithíochta do dhaoine scothaosta.

Mura bhfuil sé d’acmhainn agat íoc as lóistín nuair a fhilleann tú ar Éirinn, b’fhéidir go mbeidh tú in ann tacaíocht tithíochta sóisialta a fháil. Go ginearálta, tá sé seo do dhaoine a bhfuil riachtanas tithíochta fadtéarmach acu.

Ceangal áitiúil

Chun iarratas a dhéanamh ar thithíocht shóisialta, íoslódáil foirm iarratais ó shuíomh gréasáin d’údarás áitiúil.

Ní féidir leat ach iarratas a dhéanamh chuig údarás áitiúil amháin ag an am, agus ní mór duit limistéir a roghnú a bhfuil ‘nasc áitiúil’ agat leis. Ciallaíonn sé seo go bhfuil tú (nó duine de do theaghlach):

• Chónaigh sa limistéir ag am ar bith ar feadh tréimhse leanúnach de 5 bliana
• D'oibrigh sé sa limistéir (nó laistigh de gha 15km)
• Tá siad in oideachas lánaimseartha sa limistéir
• Má tá lagú coirp, céadfach, meabhairshláinte nó intleachta marthanach agat agus atá ag freastal ar sheirbhís leighis sa limistéir maidir leis an lagú sin
• Bíodh gaol agat atá ina chónaí sa limistéir le 2 bhliain ar a laghad

Agus tú ag filleadh ar Éirinn ó thar lear, d’fhéadfadh sé a bheith deacair an riachtanas ‘ceangal áitiúil’ a chomhlíonadh. Déan iarracht an oiread fianaise agus is féidir a thabhairt, mar litreacha ó chairde, ballraíocht i gclubanna áitiúla, nó cruthúnas ar fhreastal ar choláiste áitiúil.

I gcásanna áirithe, is féidir leis an údarás áitiúil an ceanglas maidir le ceangal áitiúil a tharscaoileadh.

Léigh tuilleadh faoi nasc áitiúil a thaispeáint agus tú ag déanamh iarratais ar thacaíocht tithíochta sóisialta.

Iarratas a dhéanamh ar thithíocht shóisialta

Nuair a dhéanann tú iarratas ar thithíocht shóisialta, déanfaidh an t-údarás d’incháilitheacht agus do riachtanas a mheas.

Do incháilitheacht

Caithfidh d’ioncam a bheith faoi mhéid áirithe chun cáiliú do thithíocht shóisialta. Faoi láthair, idir €30,000 agus €40,000, ag brath ar an áit ar mhaith leat cónaí.

Ní mór duit a thaispeáint freisin nach bhfuil cóiríocht mhalartach oiriúnach agat, mar:

• Maoin i limistéir nó i dtír eile
• Cóiríocht ar le duine den teaghlach é a bhféadfaí a bheith ag súil go réasúnta go mbeadh cónaí ort ann

Do riachtanas

Déanfaidh an t-údarás tithíochta do chóiríocht reatha a mheas, lena n-áirítear má tá sé plódaithe, mí-oiriúnach mar áit chónaithe do dhaoine, nó cóiríocht éigeandála.

Léigh tuilleadh faoin gcaoi a ndéantar do cháilitheacht agus do riachtanas do thithíocht shóisialta a mheas.

Tar éis duit iarratas a dhéanamh

Caithfidh an t-údarás áitiúil cinneadh a dhéanamh an gcáilíonn tú do thithíocht shóisialta laistigh de 12 sheachtain tar éis d’fhoirm iarratais a fháil. Is féidir an fráma ama seo a shíneadh má theastaíonn faisnéis bhreise uathu, a iarrfaidh siad uait.

Léigh cad a tharlaíonn nuair a ghlactar nó nuair a dhiúltaítear d’iarratas.

Is féidir leat faisnéis a fheiceáil freisin ar liostaí feithimh tithíochta sóisialta agus ar do chearta mar thionónta comhlacht tithíochta ceadaithe.

Cabhair le cíos a íoc

Ag brath ar do chúinsí nuair a fhilleann tú ar Éirinn, d’fhéadfá cáiliú le haghaidh tacaíochtaí cíosa. Ní féidir leat cur isteach ar na tacaíochtaí seo láithreach, áfach, nuair a thagann tú isteach.

Mar shampla, chun cáiliú don Íocaíocht Cúnaimh Tithíochta (ÍCT), ní mór duit a bheith ar liosta tithíochta sóisialta d’údarás áitiúil cheana féin (féach ‘Tithíocht shóisialta’ thuas). Ar an gcaoi chéanna, caithfidh tú a bheith i do chónaí i gcóiríocht ar cíos ar feadh 6 mhí (183 lá) ar a laghad den 12 mhí dheireanacha le bheith incháilithe d’Fhorlíonadh Cíosa.

Cabhrú le teach a cheannach

Má tá sé ar intinn agat réadmhaoin a cheannach nuair a fhilleann tú ar Éirinn, is féidir leat léamh faoi Ag fáil morgáiste.

Is féidir leat a sheiceáil freisin an gcáilíonn tú don Scéim Cúnaimh Ceannaigh. Cuidíonn an scéim seo le ceannaitheoirí céaduaire teach nó árasán nuathógtha a cheannach. Is féidir leat é a fháil freisin le haghaidh tithe féin-thógála aon uaire. Ní féidir leat an Scéim Cúnaimh Ceannaigh a fháil, áfach, má bhí teach agat thar lear.

Is iad na scéimeanna eile a bhféadfadh spéis a bheith agat iontu ná an Chéad Scéim Tí agus Scéim Cheannaigh Inacmhainne an Údaráis Áitiúil. Is scéimeanna ‘cothromais roinnte’ iad seo, ina nglacann an Stát nó an t-údarás áitiúil páirt i do theach chun cabhrú leat é a cheannach.

Léigh tuilleadh faoi Cabhair le teach a cheannach.

Más eisimirceach Éireannach níos sine thú atá ag filleadh ar Éirinn ó thar lear, agus má tá cúnamh tithíochta de dhíth ort, tá go leor roghanna ar fáil duit.

Tithíocht shóisialta do dhaoine scothaosta

Cuireann roinnt údarás áitiúil cóiríocht ar fáil go sonrach do dhaoine scothaosta. D’fhéadfadh gnéithe slándála breise a bheith ag an gcineál seo cóiríochta pobail (ar a dtugtar tithíocht ‘foscadh’), cosúil le maoir agus ceamaraí slándála. Féadfaidh tú béilí agus cúram altranais a fháil ar an láthair freisin (cé nach teach altranais é).

Leithdháileann gach údarás áitiúil tithíocht de réir a scéime leithdháilte tithíochta féin, mar sin beidh ort dul i dteagmháil le d’údarás áitiúil le fáil amach an bhfuil an cineál seo cóiríochta ar fáil sa limistéir ar mian leat cónaí ann.

Féadfaidh an teorainn aoise don chineál seo cóiríochta a bheith éagsúil ó údarás áitiúil amháin go ceann eile.

Comhlachtaí tithíochta ceadaithe do dhaoine scothaosta

Soláthraíonn comhlachtaí ceadaithe tithíochta (AHB) tithíocht den chineál céanna d’údaráis áitiúla, le roinnt tithe tiomnaithe do dhaoine scothaosta.

Tá rogha éigin acu maidir le cé dó a dtabharfaidh siad tithíocht, ach sanntar an chuid is mó dá gcuid tithíochta i gcomhairle leis an údarás áitiúil.

Baile Sábháilte na hÉireann

Cuireann Baile Sábháilte na hÉireann cúnamh tithíochta ar fáil d’eisimircigh Éireannacha níos sine atá ag filleadh ar Éirinn. B’fhéidir go mbeidh siad in ann tithíocht shóisialta nó AHB a aimsiú duit sula bhfillfidh tú, má bhíonn deacracht agat lóistín a aimsiú duit féin. Cuireann siad faisnéis agus abhcóideacht ar fáil freisin d’eisimircigh atá ag filleadh agus tabharfaidh siad cuairteanna baile agus for-rochtain d’iarratasóirí incháilithe.

Léigh tuilleadh faoi thithíocht do dhaoine scothaosta.

Daoine scothaosta agus daoine faoi mhíchumas

Má tá réadmhaoin in Éirinn agat cheana féin agus má chomhlíonann tú critéir incháilitheachta áirithe, is féidir leat iarratas a dhéanamh ar an Scéim Deontais Áiseanna Soghluaisteachta (mar shampla, ardaitheoir staighre nó cithfholcadh rochtana a chur leis).

D’fhéadfá cáiliú freisin don Deontas Cúnaimh Tithíochta do Dhaoine Scothaosta (mar shampla, chun sreangú leictreach a uasghrádú nó chun teas lárnach a sholáthar).

Féach tuilleadh deontas do dhaoine scothaosta agus do dhaoine faoi mhíchumas.

Is féidir leat cuairt a thabhairt freisin ar shuíomh gréasáin Tithe a Thacaíonn le Daoine Breacaosta chun faisnéis a fháil ar theach atá ann cheana féin a oiriúnú, tithe nua rochtana, deontais tithíochta, dearadh tithíochta, beartas tithíochta agus taighde.

Má tá an teach folamh nó tréigthe

Má tá úinéireacht agat ar réadmhaoin a tógadh roimh 2008 agus a bhí folamh le 2 bhliain nó níos mó, d’fhéadfá cáiliú don Deontas Athchóirithe Réadmhaoine Folamh. Má tá tú incháilithe, féadfaidh tú deontas suas le €50,000 a fháil chun réadmhaoin fholamh a athchóiriú agus suas le €70,000, má tá an mhaoin tréigthe.

Más rud é go mbeidh tú gan dídean nuair a fhilleann tú ar Éirinn, b’fhéidir go mbeidh tú in ann rochtain a fháil ar chóiríocht éigeandála. Tá sé seo do dhaoine gan dídean agus áirítear leis brúnna, tithe lóistín, óstáin agus moil teaghlaigh.

Má theastaíonn lóistín éigeandála uait, déan teagmháil le d’údarás áitiúil. Déanfaidh Oifigeach Tithíochta measúnú ort a dheimhneoidh do riachtanais tithíochta éigeandála. D’fhéadfadh go n-athróidh do chóiríocht éigeandála ag brath ar an údarás áitiúil a dtéann tú chuige, agus má tá tithíocht uait mar dhuine aonair nó mar theaghlach.

Léigh tuilleadh faoi fhilleadh ar Éirinn i ngéarchéim.

Is féidir leat cuairt a thabhairt freisin ar shuíomh gréasáin Thionscadal Tacaíochta Diaspóra Éireann Crosscare chun tuilleadh faisnéis a fháil má bhíonn tú gan dídean nuair a fhilleann tú ar Éirinn.