Áit a aimsiú le maireachtáil nuair a fhilleann tú ar Éirinn

Beidh áit chónaithe uait nuair a bhogann tú go hÉirinn. B’fhéidir go mbeidh tú in ann fanacht le cairde nó le teaghlach ar dtús, nó b’fhéidir go mbeifeá in ann teach a fháil ar cíos nó a cheannach láithreach.

Tá ceart uathoibríoch ag saoránaigh Éireannacha cónaí in Éirinn. Mar sin féin, má tá tú ag filleadh le páirtí nach náisiúnach den LEE, RA nó Eilvéis é, beidh cead ó Sheachadadh Seirbhíse Inimirce (ISD) ag teastáil uathu chun cónaí leat in Éirinn.

Tá faisnéis ar an leathanach seo maidir le conas lóistín a aimsiú nuair a fhilleann tú ar Éirinn, lena n-áirítear conas teach a cheannach nó a fháil ar cíos agus conas teacht ar thacaíochtaí tithíochta má tá siad de dhíth ort.

B’fhéidir gur mhaith leat tosú ar do chuardach ar chóiríocht ar cíos sula bhfilleann tú ar Éirinn. Is féidir leat seo a dhéanamh trí shuíomhanna gréasáin lóistín a sheiceáil ar nós daft.ie, myhome.ie, agus rent.ie. Is féidir leat na suíomhanna gréasáin seo a chuardach trí úsáid a bhaint as scagairí cosúil le praghas, suíomh agus méid na maoine chun an chóiríocht atá uait a fháil. Is féidir le gníomhaireachtaí lóistín nó ligin cabhrú leat teacht ar chóiríocht phríobháideach ar cíos, ach féadfaidh siad táille a ghearradh ar an tseirbhís seo.

Is féidir leat na codanna cóiríochta de nuachtáin, fógraí i siopaí agus cláir fógraí na gcoláistí a sheiceáil. Is féidir go bhfaighidh tú lóistín atá ar fáil trí bhriathar béil nó comharthaí ‘Le ligean ar cíos' ar réadmhaoine.

Sula ligeann tú réadmhaoin ar cíos, ba cheart duit an chóiríocht a fheiceáil go pearsanta agus bualadh le do thiarna talún ionchasach, más féidir. Seans go mbeidh ort doiciméid áirithe a thabhairt leat ón tír a bhfuil tú ag fágáil, ar nós teistiméireachtaí ó do thiarna talún reatha. Léigh faoi cad ba cheart a dhéanamh agus árasán nó teach ar cíos á lorg agat agus conas rcamscéimeanna cíosa a sheachaint.

Mar thionónta, ba cheart go mbeadh a fhios agat do chearta agus do fhreagrachtaí chomh maith le dualgais do thiarna talún. Is foinse úsáideach faisnéise agus comhairle é Threshold ar shaincheisteanna tiarnaí talún agus tionóntaí.

Más eisimirceach níos sine thú a rugadh in Éirinn agus a bhfuil cónaí ort thar lear, agus ba mhaith leat filleadh ar Éirinn, d’fhéadfadh go mbeadh Safe Home Ireland in ann cabhrú leat lóistín a aimsiú.

Chun cáiliú do thacaíocht tithíochta ó Safe Home Ireland ní mór duit:

• A bheith 57 mbliana d'aois nó níos sine
• A bheith in ann maireachtáil go neamhspleách
• A bheith i do chónaí i gcóiríocht ar cíos thar lear agus in ann íoc as lóistín nuair a fhilleann tú ar Éirinn

Má tá tú incháilithe, oibreoidh siad chun cóiríocht a fháil duit sula bhfillfidh tú. Seiceáil an féidir leat cúnamh tithíochta a fháil ó Safe Home Ireland.

Má fhilleann tú abhaile go hÉirinn agus má bhíonn deacracht agat cíos a íoc, féadfaidh tú iarratas a dhéanamh ar thacaíocht tithíochta ón Stát.

Má tá riachtanas tithíochta fadtéarmach agat nuair a fhilleann tú, is féidir leat iarratas a dhéanamh chuig d’údarás áitiúil ar thacaíocht tithíochta sóisialta. B’fhéidir go mbeadh ort nasc áitiúil leis an gceantar a thaispeáint dá bhfuil tú ag cur isteach ar thithíocht. I gcásanna áirithe, is féidir an ceanglas seo a tharscaoileadh.

Má cháilíonn tú, cuirfear leis an liosta tithíochta sóisialta thú. Seans go mbeidh ort fanacht tamall fada le tithíocht shóisialta a leithdháileadh. Le linn duit a bheith ar an liosta feithimh, is féidir leat iarratas a dhéanamh ar an Íocaíocht Cúnaimh Tithíochta (ÍCT) chun cabhrú leis an gcostas a bhaineann le ligean ar cíos go príobháideach.

Cad a tharlóidh má táim gan dídean nuair a fhilleann mé?

Más rud é go mbeidh tú gan dídean nuair a fhilleann tú ar Éirinn, féadfaidh tú lóistín éigeandála a fháil ón údarás áitiúil sa cheantar ina bhfuil nasc áitiúil agat. Mar chuid de seo, beidh ort iarratas ar thithíocht shóisialta a chomhlánú. Is féidir leat tuilleadh a léamh ar na tacaíochtaí tithíochta atá ar fáil do dhaoine gan dídean.

Sula mbreathnaíonn tú ar theach a cheannach, déan athbhreithniú ar d’airgeadas agus cinntigh cad is féidir leat a chaitheamh. Bí cinnte gur féidir leat na costais go léir a bhaineann le teach a cheannach a chlúdach, lena n-áirítear táillí dlí, árachas, dleacht stampa, éarlais, agus aisíocaíochtaí míosúla morgáiste.

Má dhéanann tú iarratas ar mhorgáiste, iarrfar ort ráitis chuntas bainc agus cruthúnas ar ioncam. Breathnóidh iasachtóirí ar do stair chreidmheasa freisin. Féadfaidh sé seo do stair chreidmheasa in Éirinn agus thar lear a áireamh. Nuair a fhilleann tú ar Éirinn, déan cinnte go dtabharfaidh tú gach doiciméad airgeadais ábhartha leat.

Ba cheart duit formheas a fháil i bprionsabal sula dtosaíonn tú ag féachaint ar réadmhaoin. Tá an méid airgid is féidir leat a fháil mar iasacht mhorgáiste, agus an méid a theastaíonn uait mar éarlais á rialú ag teorainneacha iasachta an Bhainc Ceannais – féach ar ár Tleathanach ar morgáiste a fháil le haghaidh sonraí de na rialacha seo.

Is féidir tús a chur le do chuardach maoine ar líne trí úsáid a bhaint as suíomhanna gréasáin lóistín mar daft.ie agus myhome.ie. Féadfaidh tú teagmháil a dhéanamh le gníomhairí eastáit sa cheantar ar mhaith leat cónaí ann chun ceisteanna a chur faoi na maoine atá ar fáil. Is féidir leat léamh faoi na céimeanna a bhaineann le teach a cheannach.

An féidir liom teach a cheannach sula bhfillfidh mé ar Éirinn?

Ní gá duit a bheith i do chónaí in Éirinn chun maoin a cheannach. Mar sin féin, más mian leat iarratas a dhéanamh ar mhorgáiste in Éirinn, ní mór duit critéir áirithe a chomhlíonadh. Léigh faoi na céimeanna a bhaineann le teach a cheannach.

An féidir liom iarratas a dhéanamh ar scéim tithíochta inacmhainne nuair a fhilleann mé?

Murar cheannaigh tú rmaoin in Éirinn nó thar lear roimhe seo, d’fhéadfá cáiliú don Scéim Chéad Tí (FHS). Is scéim chothromais roinnte é an FHS. Ciallaíonn seo go n-íocann an Stát agus na bainc rannpháirteacha suas le 30% de chostas do thí nua mar mhalairt ar sciar sa teach. Léigh tuilleadh faoin Scéim Chéad Tí agus freagraí ar cheisteanna coitianta.

Tá Scéim Cheannaigh Inacmhainne Údaráis Áitiúil cosúil leis ina gceannaíonn an t-údarás áitiúil sciar i do theach. Ní bhaineann an scéim seo ach i réimsí áirithe, áfach.

D’fhéadfá cáiliú don Scéim um Cúnaimh chun Ceannaigh. Tugann an scéim seo aisíocaíocht den cháin ioncaimx agus den Cháin Choinneála ar Ús Taisce (DIRT) a d’íoc tú in Éirinn sna 4 bliana cánach roimhe sin. Mar sin féin, caithfidh tú méid áirithe cánach a bheith íoctha agat in Éirinn le 4 bliana anuas le bheith incháilithe.

Má bhíonn cúram tí altranais de dhíth ortsa nó ar bhall teaghlaigh nuair a fhilleann tú, ba cheart duit teach altranais a aimsiú a fhreastalaíonn ar do chuid riachtanas. Is féidir leat liosta de thithe altranais cláraithe a fháil ar shuíomh gréasáin an HIQA. Tá treoir ag FSS maidir le teach altranais a roghnú (pdf).

Má theastaíonn cabhrú uait chun íoc as cúram tí altranais, is féidir leat iarratas a dhéanamh ar an Scéim Tacaíochta Tithe Altranais, ar a dtugtar an Scéim Cothrom na Féinne. Ní mór duit a bheith i do ghnáthchónaí in Éirinn chun cáiliú don Scéim Cothrom na Féinne.

Faoin Scéim Cothrom na Féinne, íocann tú méid áirithe i dtreo chostas do chúraim agus íocann FSS an chuid eile. Clúdaíonn Cothrom na Féinne tithe altranais príobháideacha ceadaithe, tithe altranais deonacha (pdf) agus tithe altranais poiblí (pdf).

Má roghnaíonn tú íoc as cúram tí altranais go príobháideach, ní mór duit costas iomlán an tí altranais phríobháidigh a íoc go díreach.