Ag teacht go hÉirinn - Cáin agus Árachas Sóisialach

Má tá ioncam agat ó níos mó ná tír amháin agus má bhogann tú go hÉirinn, braitheann an áit a n-íocann tú cáin ar fhachtóirí éagsúla:

• Do chónaí chun críocha cánach
• Do shainchónaí

Braitheann do chónaí chun críocha cánach ar líon na laethanta a bhíonn tú i láthair in Éirinn le linn bliana cánach (Ritheann bliain chánach ón 1 Eanáir go dtí an 31 Nollaig). Is éard atá i gceist le do shainchónaí ná an tír ina bhfuil do theach buan.

Má tá tú i do chónaí in Éirinn chun críocha cánach ach nach bhfuil sainchónaí ort in Éirinn, íocann tú cáin in Éirinn ar d’ioncam Éireannach agus ar aon ioncam eachtrach a sheolann tú go hÉirinn. Íocann tú ioncam má sheolann tú go hÉirinn ó áit éigin thar lear é de shreang, tríd an bpost nó ar líne.

Má tá sé ar intinn agat cónaí in Éirinn don chéad bhliain féilire eile, féadfaidh tú iarratas a dhéanamh ar bhliain scoilte an bhliain a thagann tú go hÉirinn. Ciallaíonn sé seo go gcaithfear leat mar dhuine a chónaíonn in Éirinn ón dáta a thagann tú anseo.

Má tá d’ioncam inchánach in Éirinn agus i dtír ina a bhfuil comhaontú cánachais dúbailte aici le hÉirinn, ní íocann tú cáin sa dá thír ar an ioncam céanna. Tá liosta de na comhaontuithe um chánachas dúbailte le fáil ar ioncam.ie.

Is gnách go n-oibríonn comhaontuithe um chánachas dúbailte i gceann amháin de na bealaí seo a leanas:

• An t-ioncam ó cháin a dhíolmhú i gceann amháin de na tíortha, nó
• Creidmheas a cheadú i dtír amháin as an gcáin a íoctar sa tír eile ar an ioncam céanna.

Braithfidh an chaoi bheacht a ndéileálfar le d’ioncam ar shonraí an chomhaontaithe, nádúr agus foinse d’ioncam agus, i gcásanna áirithe, ar do náisiúntacht nó saoránacht.

Ioncam ó thír nach bhfuil comhaontú um chánachas dúbailte ar bith aici

Má tá ioncam agat ó thír nach bhfuil aon chomhaontú cánachais dúbailte aici le hÉirinn, ní mór cáin a íoc in Éirinn ar an ioncam, lúide an cháin choigríche a d'íoc tú. Níl aon chreidmheas ar fáil don cháin choigríche a d’íoc tú ar féidir a bhaint as do dhliteanas cánach in Éirinn.

Ioncam a tuilleadh roimh theacht go hÉirinn

Má tá tú ag bogadh go hÉirinn den chéad uair nó más saoránach Éireannach tú ag filleadh chun cónaí in Éirinn agus nach raibh tú i do chónaí nó i do ghnáthchónaí anseo nuair a tuilleadh an t-ioncam:

• Ní bheidh ort cáin ioncaim a íoc ar ioncam a tuilleadh roimh thús na bliana cánach ina dtagann tú chun cónaí in Éirinn
• Beidh ort cáin a íoc ar aon ioncam seachas ioncam fostaíochta a fhaigheann tú idir tús na bliana cánach agus an dáta a dtagann tú isteach sa tír, má thugtar an t-airgead go hÉirinn (mura bhfuil comhaontú cánachais dúbailte ann a cheadaíonn cóireáil dhifriúil).

Má tá tú ag obair in Éirinn ach á íoc ó áit thar lear

Mura bhfuil d’ioncam faoi dhliteanas cánach in Éirinn faoi chomhaontú cánachais dhúbailte, beidh sé inchánach anseo ón dáta a thiocfaidh tú. Seo an cás, fiú má tá cónaí ort in Éirinn chun críocha cánach.

Más saoránach Éireannach tú nach bhfuil gnáthchónaí ort nó mura bhfuil sainchónaí ort in Éirinn, ní bheidh ach an t-ioncam ó fhostaíocht eachtrach (gan ioncam ón RA a áireamh) a sheolann tú ar ais go hÉirinn inchánach anseo.

Má tá tú i do chónaí in Éirinn chun críocha cánach sa bhliain a thuilltear an t-ioncam, beidh tú i dteideal creidmheasanna agus faoiseamh cánach pearsanta iomlána.

Fostaíocht shealadach in Éirinn

Má tá tú ag teacht go hÉirinn chun dul i mbun fostaíochta sealadach agus nach mbeidh tú i do chónaí in Éirinn chun críocha cánach, seans go bhfuil tú i dteideal roinnt creidmheasanna agus faoiseamh cánach.

Bíonn na creidmheasanna seo ar fáil sna cásanna seo a leanas:

• Más saoránach Éireannach neamhchónaitheach tú
• Más duine a chónaíonn nó atá ina shaoránach de bhallstát eile de chuid an AE
• Más cónaitheoir nó saoránach de thír a bhfuil comhaontú cánachais dúbailte aici le hÉirinn, agus clúdaíonn an comhaontú na liúntais sin.

Déanfaidh d’fhostóir ranníocaíochtaí árachais shóisialaigh, ar a dtugtar ÁSPC (Árachas Sóisialach Pá-Choibhneasa), a asbhaint as do phá freisin. Cabhraíonn siad leat cáiliú le haghaidh íocaíochtaí leasa shóisialaigh ranníocach amhail Sochar Cuardaitheora Poist, Sochar Breoiteachta agus Pinsean Stáit (Ranníocach).

Braitheann do ranníocaíocht ar do chatagóir mar fhostaí. Mar shampla, íocann formhór na bhfostaithe sa tír ranníocaíochtaí Aicme A, agus braitheann an méid a íoctar ar an méid a thuilltear.

Uimhir PSP:

Ní mór Uimhir Phearsanta Seirbhíse Poiblí (Uimhir PSP) a bheith agat chun dul i mbun fostaíochta agus chun clárú le haghaidh cánach. Is féidir uimhir PSP a fháil ag d’oifig leasa shóisialaigh nó ionad Intreo áitiúil.

Is féidir tuilleadh eolais a fháil ar shuíomh gréasáin na gCoimisinéirí Ioncaim.

Is féidir tuilleadh eolais a fháil maidir le ÁSPC ag d’ionad Intreo nó Oifig Bhrainse Leasa Shóisialaigh áitiúil.