Ag aistriú chuig saoránach Éireannach trí eadóirsiú

Is éard is eadóirseacht ann ná nuair a thagann tú chun bheith i do shaoránach de thír eile, go hiondúil toisc go bhfuil tú i do chónaí ann le roinnt blianta anuas. Chun iarratas a dhéanamh ar eadóirseacht in Éirinn, ní mór duit a bheith i do chónaí go fisiciúil in Éirinn ar feadh tréimhse áirithe ama.

Is féidir leat léamh faoi:

• Saoránacht ó bhreith nó ó shliocht
• Saoránacht tríd an gClár Breitheanna Coigríche

Is é Seachadadh Seirbhíse Inimirce (ISD) thar ceann an Aire Dlí agus Cirt a chinneann gach iarratas le bheith ina shaoránach Éireannach eadóirsithe. Tá lánrogha ag an Aire maidir le cibé acu an dtabharfar eadóirseacht nó nach ndeonóidh sé. Breithníonn an tAire réimse faisnéise atá ar fáil chun cinneadh a dhéanamh maidir le hiarratas ar eadóirseacht.

Déanann tú iarratas ar líne ar shaoránacht Éireannach. Má tá foirm pháipéir curtha isteach agat cheana féin, is féidir leat leanúint de dhoiciméid a chur isteach tríd an bpost.

Tá foirmeacha páipéir fós ar fáil dóibh siúd nach féidir leo rochtain a fháil ar sheirbhís ar líne. Chun foirm pháipéir a iarraidh, déan teagmháil le citizenshipinfo@justice.ie

Tá táille iarratais €175 i gceist. Má éiríonn le d'iarratas, féadfaidh sé go mbeidh ort táille bhreise suas le €950 a íoc (féach 'Táillí deimhniúcháin' thíos le haghaidh eisceachtaí ón táille seo).

Má tá tú pósta le, nó i bpáirtnéireacht shibhialta le, saoránach Éireannach, is féidir leat iarratas a dhéanamh chun bheith i do shaoránach Éireannach trí eadóirsiú. Is féidir leat iarratas a dhéanamh má tá cónaí ort in Éirinn nó i dTuaisceart Éireann agus má chomhlíonann tú na coinníollacha seo a leanas:

• Tá tú 18 nó níos sine.
• Tá tú pósta le 3 bliana nó níos mó.
• Bhí tú i do chónaí ar oileán na hÉireann ar feadh 3 bliana as na 5 bliana sula ndéanann tú d’iarratas (féach ‘Cónaí ináirithe a ríomh’ thíos). Caithfidh tú a bheith i do chónaí in Éirinn nó i dTuaisceart Éireann go leanúnach ar feadh 12 mhí roimh dháta d’iarratais.
• Tá sé ar intinn agat cónaí in Éirinn tar éis duit a bheith i do shaoránach Éireannach.
• Tá tú i do chónaí le do chéile.
• Is ‘dea-charachtar’ tú (féach ‘Seiceáil go gcáilíonn tú’ thíos).

Le bheith i do shaoránach Éireannach trí eadóirsiú, ní mór duit na coinníollacha atá leagtha amach san Acht um Náisiúntacht agus Saoránacht Éireann 1956 arna leasú (pdf) a chomhlíonadh. Is iad sin:

Aois

Caithfidh tú a bheith 18 mbliana d’aois nó níos sine.

Is féidir leat iarratas a dhéanamh ar son linbh:

• Rugadh an leanbh in Éirinn tar éis an 1 Eanáir 2005 agus níor cháiligh sé nó sí do shaoránacht nuair a rugadh é nó í, ach tá cónaí ináirithe 3 bliana aige nó aici
• Go bhfuil tuismitheoir amháin ar a laghad ag an leanbh ar saoránach Éireannach é nó í cheana féin trí eadóirseacht
• Is de bhunadh Éireannach nó de chumainn Éireannacha an leanbh

Is éard is leanbh ann ná duine faoi bhun 18 mbliana d'aois nach bhfuil pósta tráth an iarratais. Ní féidir le leanbh an t-iarratas a dhéanamh leis féin. Ní mór dá dtuismitheoir, dá gcaomhnóir dlíthiúil nó do dhuine atá ag gníomhú thar ceann an linbh ‘in loco parentis’ an t-iarratas a dhéanamh.

Carachtar

Caithfidh tú a bheith ‘dea-charachtar’. Níl aon sainmhíniú dlíthiúil uileghabhálach ar cad a chiallaíonn ‘dea-charachtar’.

Cuireann an Garda Síochána (póilíní náisiúnta na hÉireann) tuairisc ar fáil faoi do chúlra. Mar chuid de seo, faigheann an tAire faisnéis faoi na nithe seo a leanas:

• Do thaifead coiriúil
• Cionta tiomána a d’fhéadfadh a bheith déanta agat
• Imscrúduithe leanúnacha i do choinne
• Cásanna coiriúla ar feitheamh (nár éisteadh sa chúirt go fóill)
• Rabhadh eile atá faighte agat ó na Gardaí
• Cásanna sibhialta áirithe (mar shampla, má bhí tú faoi réir ordú urchoisc)

Iarrtar ort ar an bhfoirm iarratais aon cheann de na nithe thuas a dhearbhú agus tugtar an deis duit míniú a thabhairt ar na cúinsí as ar eascair an Garda nó caingean chúirte. Sula ndéanfar cinneadh ar d'iarratas ar shaoránacht, gheobhaidh tú cuireadh chun iarratas ríomh-ghrinnfhiosraithe a chomhlánú ionas go mbeidh an fhaisnéis faoi do charachtar chomh cothrom le dáta agus is féidir.

Má tá iarratas á dhéanamh agat ar do leanbh atá 14 bliana d’aois nó os a chionn, ní mór dóibh ‘dea-charachtar’ a léiriú. Beidh feidhm ag an tástáil ‘dea-charachtair’ freisin má tá do leanbh faoi bhun 14 bliana d’aois agus má cúisíodh é nó í i gcoir thromchúiseach fhoréigneach nó ghnéasach, nó má ciontaíodh é nó í i gcoir thromchúiseach fhoréigneach nó ghnéasach.

Cónaí sa Stát

Caithfidh tú a bheith i do chónaí sa Stát ar feadh tréimhse áirithe ama. Is iad na riachtanais shonracha ná:

• Tréimhse cónaithe ináirithe leanúnach de 1 bhliain amháin a bheith agat sa Stát díreach roimh dháta d'iarratais ar eadóirseacht agus
• I rith na 8 mbliana roimhe sin, bhí 4 bliana cónaitheachta ináirithe san iomlán acu sa Stát

Féadfaidh tú 70 lá a chaitheamh lasmuigh d'Éirinn sa bhliain díreach roimh d'iarratas. Ní áirítear an lá a fhágann tú Éire, agus an lá a thagann tú ar ais go hÉirinn, mar neamhláithreachtaí.

D'fhéadfaí tréimhse bhreise suas le 30 lá a cheadú má d'fhág tú Éire mar gheall ar chúinsí eisceachtúla, mar shampla, cúiseanna sláinte, cúinsí teaghlaigh, fostaíocht nó staidéar. Ba chóir duit é seo a mhíniú i d'iarratas.

San iomlán, ní mór duit 5 bliana de chónaí inríofa a bheith agat le 9 mbliana anuas.

Tá na rialacha cónaitheachta do leanaí difriúil. Is féidir leat tuilleadh eolais a fháil faoi na rialacha chónaitheachta agus tú ag cur isteach ar shaoránacht Éireannach do leanbh.

Is féidir le roinnt catagóirí iarratasóirí iarratas a dhéanamh tar éis cónaithe 3 bliana (féach ‘Cumhacht an Aire chun coinníollacha a tharscaoileadh’ thíos).

Áit chónaithe ináirithe a ríomh

Ciallaíonn áit chónaithe inríofa áit chónaithe in Éirinn a áirítear le bheith incháilithe chun iarratas a dhéanamh ar eadóirseacht. Má tá d’iarratas bunaithe ar do phósadh nó do pháirtnéireacht shibhialta le saoránach Éireannach, is féidir leat cónaí dlíthiúil i dTuaisceart Éireann a áireamh freisin.

Más ó lasmuigh den LEE, den RA agus den Eilvéis thú, áireofar tréimhsí áirithe cónaithe i dtreo an áit chónaithe ináirithe a theastaíonn uait chun cáiliú le haghaidh eadóirseachta. I measc roinnt samplaí de thréimhsí a áirítear le haghaidh cónaithe ináirithe tá:

• Am a chaitear in Éirinn ar chead fostaíochta (de ghnáth le Ceadúnas Cónaithe Éireannach Stampa 1)
• Am caite ar Stampa 4
• Am caite mar chleithiúnaí ar chead fostaíochta nó cónaitheoir dlíthiúil eile (le Stampa 3 de ghnáth)
• Am caite mar chéile nó páirtnéir sealbhóra Cead Fostaíochta Scileanna Ríthábhachtacha, sealbhóir an Cheada Fostaíochta Ginearálta, sealbhóir an cheada fostaíochta Aistrithe Idirthíre nó ar an Scéim Céimithe Tríú Leibhéal (le Stampa 1G)
• Am caite ar Stampa 5 (Gan Coinníoll maidir leis an Am)

I measc na dtréimhsí cónaithe nach bhfuil inríofa tá:

• Am a chaitear ar víosa mic léinn (go hiondúil le IRP Stampa 2 nó Stampa 2A) ach amháin má tá iarratas á dhéanamh agat mar ‘duine fásta óg’ (féach thíos)
• Am caite in Éirinn agus tú gan doiciméadú
• Am caite agus tú i d’iarratasóir ar chosaint idirnáisiúnta

Is féidir leat an t-áireamhán cónaitheachta ar líne a úsáid ar Láithreán Gréasáin Seachadadh Seirbhíse Inimirce chun seiceáil an gcomhlíonann tú na coinníollacha cónaitheachta eadóirseachta. Ní mór duit asphrionta a sheoladh ón áireamhán le d’iarratas (mar aon le cruthúnais cónaithe eile) mura saoránach RA, Eilvéiseach nó LEE tú, nó má tá stádas dídeanaí agat in Éirinn.

Is gnách go mbíonn clárú le hinimirce ina fhianaise ar chónaí dlíthiúil a chomhlíonann na ceanglais chónaitheachta le haghaidh eadóirseachta. Is féidir leat an t-am ar síníodh do chead inimirce go huathoibríoch le linn COVID-19 a áireamh mar am ináirithe má bhí áit chónaithe ináirithe agat díreach roimh an gcéad síneadh ama. Mar shampla, má bhí Stampa 4 agat i mí an Mhárta 2020, cuireadh síneadh uathoibríoch le do chead Stampa 4 go dtí an 31 Bealtaine 2022. Áirítear an tréimhse seo mar áit chónaithe ináirithe. Ní mór duit a chruthú freisin go raibh tú i ndáiríre i do chónaí in Éirinn le linn an ama seo (féach 'córas scórchárta' sa rannán 'Bailigh do dhoiciméid' thíos).

Daoine óga

Is féidir leat áit chónaithe ináirithe do thuismitheora a úsáid más duine fásta óg tú agus nach bhfuil an áit chónaithe ináirithe riachtanach agat féin.

Is duine fásta óg tú má:

• Tá tú idir 18 agus 23 bliana d’aois nuair a dhéanann tú d’iarratas
• Tháinig tú isteach go dleathach in Éirinn le do theaghlach
• Tá tú ar scoil nó má chuaigh tú díreach ón scoil go dtí coláiste tríú leibhéal in Éirinn
• Tá tú i gcleithiúnas ar do thuismitheoirí

Náisiúnaigh LEE, RA agus na hEilvéise

Más saoránach de thír LEE, den Eilvéis nó den Ríocht Aontaithe thú, ní gá duit ríomh 'áit chónaithe ináirithe' a chur faoi iamh le d'iarratas. Ní mór duit d'áit chónaithe a thaispeáint trí fhianaise dhoiciméadach ar do stair in Éirinn a úsáid. Tá tuilleadh eolais ar an bhfoirm iarratais ar líne.

Áirítear leis an LEE an AE agus an Iorua, an Íoslainn agus Lichtinstéin.

Más saoránach den LEE, den Eilvéis nó den Ríocht Aontaithe thú, ní gá duit clárú le haghaidh Cead Cónaithe Éireannach. Áirítear gach tréimhse chónaithe in Éirinn i dtreo eadóirseachta.

Cumhacht an Aire coinníollacha a tharscaoileadh

Tá an chumhacht ag an Aire Dlí agus Cirt ceann amháin nó níos mó de na coinníollacha eadóirseachta a tharscaoileadh sna cúinsí seo a leanas:

• Más de bhunadh Éireannach thú nó más de bhunadh Éireannach thú
• Más tuismitheoir nó caomhnóir tú ag déanamh iarratais ar son linbh mhionaoisigh de bhunadh Éireannach nó cumainn Éireannacha
• Más tuismitheoir eadóirsithe tú ag déanamh iarratais ar son linbh mhionaoisigh
• Más céile nó páirtnéir sibhialta thú le saoránach Éireannach nó duine eadóirsithe
• Má bhí tú i do chónaí thar lear sa tseirbhís phoiblí
• Má aithnítear tú mar dhídeanaí (faoi Choinbhinsiún na Ginéive 1951 a bhaineann le Stádas Dídeanaithe) nó mar dhuine gan stát (faoi Choinbhinsiún na NA 1954 maidir le Daoine gan Stát).

Maidir le céilí agus páirtnéirí sibhialta saoránach Éireannach, is féidir leat iarratas a dhéanamh ar eadóirseacht tar éis 3 bliana pósta nó páirtnéireachta sibhialta agus 3 bliana de chónaí ináirithe ar oileán na hÉireann.

Is féidir le duine ar bronnadh stádas dídeanaí air/uirthi iarratas a dhéanamh ar shaoránacht trí eadóirsiú a luaithe a bheidh 3 bliana cónaithe aige/aici. Ríomhtar an chónaitheacht ón dáta a dtagann sé isteach sa Stát. Nóta: Ní bhaineann sé seo le daoine a bhfuil stádas cosanta coimhdí acu.

Rúin sa todhchaí

Ní mór go mbeadh sé ar intinn agat de mheon macánta leanúint de bheith i do chónaí sa Stát tar éis eadóirseachta. Má éiríonn le d'iarratas agus má bhogann tú ar shiúl ó Éirinn, ba chóir duit Foirm 5 (pdf)) a chomhlánú, ina sonraítear go bhfuil sé ar intinn agat do shaoránacht Éireannach a choinneáil agus tú i do chónaí thar lear go sealadach.

Má ceadaítear d’iarratas, ní mór duit dearbhú dílseachta don náisiún agus dílseacht don Stát a dhearbhú. Ní mór duit a mhionnú freisin go gcloífidh tú le dlíthe na hÉireann agus go n-urramóidh tú a luachanna daonlathacha. De ghnáth déantar na dearbhuithe seo ag searmanas saoránachta.

Déanann tú iarratas ar líne ar shaoránacht Éireannach. Má tá foirm pháipéir curtha isteach agat cheana féin, is féidir leat leanúint de dhoiciméid a chur isteach tríd an bpost.

Tá foirmeacha páipéir fós ar fáil dóibh siúd nach féidir leo rochtain a fháil ar sheirbhís ar líne. Chun foirm pháipéir a iarraidh, déan teagmháil le citizenshipinfo@justice.ie

Tá táille iarratais €175 i gceist. Má éiríonn le d'iarratas, féadfaidh sé go mbeidh ort táille bhreise suas le €950 a íoc (féach 'Táillí deimhniúcháin' thíos le haghaidh eisceachtaí ón táille seo).

Ní gá duit aturnae a úsáid chun d'iarratas a chomhlánú. Má shocraíonn tú aturnae a úsáid, féadfaidh tú airgead a shábháil trí luachana a fháil ó roinnt gnólachtaí dlí éagsúla.

Braitheann na doiciméid tacaíochta atá uait ar do chás. Má tá do dhoiciméid i dteanga eile seachas Béarla, caithfidh tú iad a fháil aistrithe ag seirbhís aistriúcháin ghairmiúil. Tá liosta aistritheoirí gairmiúla ag Cumann Aistritheoirí agus Ateangairí na hÉireann.

I ngach cás, beidh ort fianaise ar do chéannacht agus ar do náisiúntacht a sholáthar.

Ón 20 Aibreán 2023, ní gá d’iarratasóirí nua ach fótachóip dheimhnithe daite a sholáthar de leathanach bithmhéadrach a bpas reatha. Caithfidh do fhótachóip a bheith deimhnithe ag aturnae, coimisinéir mionnaí, coimisinéir síochána nó nótaire poiblí. Is féidir leis an ISD iarraidh ort fós do phas iomlán a chur isteach – táthar ag súil go n-iarrfar ar 10% d’iarratasóirí a bpas iomlán a chur isteach.

Córas scórchárta

Úsáideann ISD córas 'scórchárta' anois chun stair aitheantais agus cónaithe a mheas. Ciallaíonn sé seo gur féidir leat réimse níos leithne doiciméad a úsáid, agus a bheith cinnte go bhfuil dóthain fianaise agat le seoladh le d'iarratas.

Caithfidh 150 pointe a bheith agat san aitheantas agus sa chónaitheacht araon. Míníonn an Doiciméad Treorach um Shaoránacht cé mhéad pointe a fhaigheann tú do chineálacha éagsúla doiciméad.

Má tá d’iarratas ar eadóirseacht bunaithe ar do phósadh nó do pháirtnéireacht shibhialta le saoránach Éireannach, beidh ort doiciméid a thaispeánann náisiúntacht do chéile agus fianaise go bhfuil tú pósta ar feadh 3 bliana a sheoladh.

Caithfidh aturnae, nótaire, coimisinéir mionn nó coimisinéir síochána cuid de na doiciméid a theastaíonn uait a sheoladh a dheimhniú mar ‘chóipeanna fíor’. Féadfaidh tú iarraidh ar aturnae do dhoiciméid a dheimhniú agus do dhearbhú reachtúil á dhéanamh agat (féach Céim 4 thíos). Cuimsíonn seo:

• Do theastas breithe
• Teastas breithe do chéile (má tá d’iarratas bunaithe ar phósadh le saoránach Éireannach)
• Do theastas pósta nó do theastas páirtnéireachta sibhialta (má tá d’iarratas bunaithe ar phósadh le saoránach Éireannach)
• Do phas

Is féidir leat teacht ar liosta iomlán de na doiciméid is gá duit a sheoladh nuair a dhéanann tú iarratas.

Fadhbanna le doiciméid

Mura bhfuil tú in ann doiciméid atá liostaithe a chur san áireamh agus má tá iarracht déanta agat cóipeanna de na doiciméid a fháil ach nach bhfuil tú in ann, ba chóir duit an chúis nach féidir leat na doiciméid a chur san áireamh a mhíniú.

Mura bhfuil tú in ann do theastas breithe nó do theastas pósta a sheoladh, ní mór duit na mionnscríbhinní thíos a úsáid. Ní ghlactar le mionnscríbhinn ach amháin más féidir leat a thaispeáint nach bhfuil tú in ann do theastas a fháil.

• Foirm mionnscríbhinn breithe
• Foirm mionnscríbhinne pósta

Déantar formhór na n-iarratas ar eadóirseacht a phróiseáil laistigh de 19 mí.

Is féidir go n-iarrfar ort doiciméid bhreise a sheoladh nó soiléiriú a dhéanamh ar roinnt faisnéise a thug tú i d'iarratas. Gheobhaidh tú uimhir iarratais.

Athrú seolta

Caithfidh tú insint do ISD i scríbhinn má bhogann tú teach. Déanann tú é seo trí fhoirm um athrú seolta a chomhlánú (pdf).

Má éiríonn le d’iarratas

Cuirfidh ISD in iúl duit gur éirigh le d'iarratas. Iarrfar ort:

• an Táille Deimhnithe a íoc
• Do Chead Cónaithe Éireannach (IRP) a sheoladh más as tír lasmuigh den LEE, an Eilvéis agus an RA thú.

Féach an 'Táille Deimhniúcháin' thíos chun eolas a fháil faoin méid a chaithfidh tú a íoc.

Féadfar cuireadh a thabhairt duit freastal ar shearmanas saoránachta. Féach ‘searmanais saoránachta’ thíos le haghaidh tuilleadh eolais. Ní féidir leat iarratas a dhéanamh ar phas Éireannach go dtí go bhfuil do theastas eadóirseachta faighte agat.

Mura n-éiríonn le d’iarratas

Má dhiúltaítear d’iarratas, tabharfar cúis leis an gcinneadh duit. Ni féidir leat an cinneadh seo a achomharc.

Is féidir leat iarratas a dhéanamh arís más mian leat.

Má cheapann tú gur ghníomhaigh ISD go héagórach sa chaoi ar phróiseáil siad d’iarratas, d’fhéadfá iarratas a dhéanamh chuig an Ard-Chúirt ar athbhreithniú breithiúnach. Ba cheart duit comhairle dlí a fháil sula ndéanann tú iarratas chun na cúirte.

Má bhí do dhiúltú bunaithe ar ábhair imní slándála náisiúnta, féadfaidh tú cinneadh a iarraidh maidir le nochtadh na faisnéise a bhfuiltear ag brath uirthi don chinneadh seo. Is féidir le Coiste duine aonair athbhreithniú a dhéanamh ar an bhfaisnéis agus a mholadh don Aire Dlí agus Cirt cibé acu an féidir nó nach féidir cuid den fhaisnéis nó an fhaisnéis ar fad a úsáideadh chun an cinneadh a dhéanamh a scaoileadh chugat.

Ní achomharc ar an gcinneadh é seo.

Má tá tú faofa le haghaidh eadóirseachta, de ghnáth tugtar cuireadh duit freastal ar shearmanas saoránachta. Ag an searmanas, déanann tú dearbhú dílseachta agus dílseachta. Faigheann tú do theastas eadóirseachta ansin.

Is féidir leat léamh faoina dtarlaíonn ag searmanas saoránachta, agus féachaint ar shruthanna beo searmanais ar Láithreán Gréasáin an ISD.

Nuair a bheidh do shaoránacht eadóirseachta faighte agat, is saoránach Éireannach tú. Is féidir leat iarratas a dhéanamh ar phas Éireannach.

Is é €175 an táillear gach iarratas ar eadóirseacht.

Seo a leanas na táillí a bheidh le híoc nuair a bheidh an deimhniú eadóirseachta ceadaithe.

Má cailltear nó má goidtear do dheimhniú eadóirseachta, ba cheart duit scríobh chuig Rannóg Saoránachta ISD – féach ‘Tuilleadh faisnéise agus teagmhálaithe’ thíos.

Ní bhfaighidh tú teastas ionaid ach ina ionad sin tabharfar ráiteas duit ina ndeimhneofar do shaoránacht Éireannach. Níl aon táille ar an tseirbhís seo. Má tá iarratas á dhéanamh agat ar phas Éireannach, teastóidh an ráiteas seo uait chun dul le d'iarratas ar phas.

Is féidir leat tuilleadh eolais a fháil ar iarratas a dhéanamh ar eadóirseacht sa Treoirdhoiciméad Saoránachta (pdf) agus ar láithreán gréasáin an ISD.

Is féidir leat dul i dteagmháil le ISD freisin maidir le d’iarratas ar shaoránacht Éireannach trí úsáid a bhaint as an tairseach custaiméirí ar líne.