Ag cur isteach ar chosaint idirnáisiúnta in Éirinn

Féadfaidh tú iarratas a dhéanamh ar chosaint idirnáisiúnta in Éirinn má tháinig tú go hÉirinn chun éalú ó ghéarleanúint i do thír dhúchais.

Féadfaidh tú iarratas a dhéanamh ar chosaint idirnáisiúnta freisin mura féidir leat filleadh ar do thír dhúchais toisc go bhfuil imní ort maidir le do shábháilteacht agus údar maith leis.

Déanann mórchuid na ndaoine iarratas ar chosaint idirnáisiúnta nuair a thagann siad isteach in Éirinn. Tugtar iarratas tearmainn air seo freisin. Ach is féidir leat iarratas a dhéanamh freisin má tá tú in Éirinn cheana féin.

Tagann roinnt daoine áirithe go hÉirinn mar dhídeanaithe cláir. Ciallaíonn sé seo gur bheartaigh Rialtas na hÉireann cead a thabhairt dóibh maireachtáil in Éirinn tar éis iarratas a fháil ó Ard-Choimisinéir na Náisiún Aontaithe do Dhídeanaithe.

Tá sé mínithe sa doiciméad seo conas iarratas a dhéanamh ar chosaint idirnáisiúnta in Éirinn agus conas a dhéantar d’iarratas a phróiseáil. Déanann an Oifig um Chosaint Idirnáisiúnta (IPO) i mBaile Átha Cliath d’iarratas a phróiseáil agus a chinneadh.

Féadfaidh tú iarratas a dhéanamh ar chosaint idirnáisiúnta in Éirinn ar dhá chúis ar leithligh:

• Tá imní ort a bhfuil údar maith leis go ndéanfaí géarleanúint ort ar chúiseanna cine, reiligiúin, náisiúntachta, ballraíochta de ghrúpa sóisialta áirithe nó tuairime polaitiúla’, agus ní féidir leat cosaint do thíre a lorg. Tugtar stádas dídeanaí air seo.
• Ní féidir leat filleadh ar do thír féin toisc go bhfuil tú i mbaol díobháil thromchúiseach, ach ní cháilíonn tú mar dhídeanaí. Tugtar stádas cosanta coimhdeach air seo.

Má tá cosaint idirnáisiúnta á lorg agat, caithfear d’iarratas a phróiseáil, agus caithfear cead a thabhairt duit fanacht in Éirinn fad a phróiseálann an IPO d’iarratas.

Má tá leanaí in éineacht leat, tá siad mar chuid de d’iarratas.

Cosaint a éileamh i dtír eile

B’fhéidir gur éiligh tú tearmann i dtír eile. Má chreideann an IPO go ndearna tú amhlaidh, d’fhéadfaí tú a thabhairt ar ais chun na tíre sin. D’fhéadfaí tú a thabhairt ar ais go tír eile freisin má chreideann an IPO gur cheart don tír eile d’iarratas a phróiseáil.

Déantar an cinneadh tú a aistriú go tír eile faoi Rialachán Uimh. 604/2013 an AE, a aistríodh i ndlí na hÉireann le Rialacháin an Aontais Eorpaigh (Córas Bhaile Átha Cliath) 2014. Féadfaidh tú achomharc a dhéanamh i gcoinne cinnidh tú a aistriú ó Éirinn faoi na Rialacháin seo.

De ghnáth, bíonn sé chéim ann a chaithfidh tú a leanúint chun iarratas a dhéanamh ar chosaint idirnáisiúnta. Tógfaidh sé tamall fada dul trí na céimeanna seo mar go bhféadfadh moilleanna tarlú agus b’fhéidir go mbeidh ort pointí a achomharc le linn an phróisis

Céim 1: Inis do na húdaráis go bhfuil tú ag iarraidh iarratas a dhéanamh

Céim 2: Déan réamh-agallamh

Céim 3: Comhlánaigh ceistneoir

Céim 4: Déan agallamh pearsanta (ar a dtugtar an dara hagallamh freisin)

Céim 5: Faigh moladh ón IPO

Céim 6: Faigh cinneadh ón Aonad Chinntí an Aire

Féadfaidh tú iarratas a dhéanamh ag an gcalafort iontrála go hÉirinn (aerfort nó calafort farantóireachta) nó níos déanaí ag oifig an IPO i mBaile Átha Cliath.

Ba chóir do theaghlaigh, le leanbh faoi 18 mbliana d'aois, agus a bhfuil an teaghlach ag déanamh iarratais ar an lá céanna, dul chuig oifig an IPO ag an Citywest Convention Centre, Baile Átha Cliath 24 – féach 'Tuilleadh eolais agus teagmhálaithe' thíos.

Ba cheart do gach iarratasóir eile freastal ar oifig an IPO i Sráid an Mhóta Íochtarach, Baile Átha Cliath 2 - féach 'Tuilleadh eolais agus teagmhálaithe' thíos.

Má dhéanann tú iarratas ag an gcalafort iontrála, beidh ort iarratas foirmiúil a dhéanamh fós ag oifig IPO. Déan cinnte go ndéanann tú é seo laistigh de 5 lá oibre (seachas Dé Sathairn agus Dé Domhnaigh).

Nuair a deir tú gur mhaith leat cosaint nó tearmann idirnáisiúnta a éileamh, cuirfidh oifigeach IPO agallamh ort. Tugtar an réamh-agallamh air seo. Le linn an agallaimh seo, cuirfear ceist ort maidir le:

• Do chéannacht
• Do thír dhúchais
• Conas a tháinig tú go hÉirinn
• Na cúiseanna nach féidir leat filleadh ar do thír dhúchais
• Do stair inimirce in Éirinn má tá a leithéid agat

Tógfaidh an IPO do ghrianghraf agus do mhéarloirg. Roinneann sé an fhaisnéis seo le EURODAC - is bunachar ríomhshonraí é seo a dhéanann comparáid idir méarloirg. Má d’éiligh tú tearmann cheana féin i dtír eile den AE, féadfaidh an IPO a chinneadh tú a sheoladh ar ais chuig an tír sin.

Mura nglactar le d’iarratas (neamh-inghlactha)

Má chinneann an IPO tar éis an agallaimh nach féidir leis glacadh le d’iarratas, go bhfuil sé neamh-inghlactha, scríobhfaidh sé chugat chun ab fáth a mhíniú duit. D’fhéadfá gur tugadh cosaint idirnáisiúnta duit i dtír eile den AE nó d’fhéadfadh gur tháinig tú ó thír nach meastar baol inti duit.

Féadfaidh tú an cinneadh seo a achomharc i scríbhinn chuig an mBinse Achomhairc um Chosaint Idirnáisiúnta (IPAT) i mBaile Átha Cliath. Ní mór duit é seo a dhéanamh laistigh de 10 lá oibre ón dáta a tugadh fógra diúltaithe. Is féidir síneadh ar an teorainn 10 lá a cheadú má tá cúis mhaith leis an moill.

Má ghlacann an IPO le d’iarratas, féadfaidh tú fanacht in Éirinn agus é á phróiseáil. Tabharfaidh an tSeirbhís Chóiríochta um Chosaint Idirnáisiúnta (IPAS) áit cónaí éigin duit. Tugtar soláthar díreach air seo. Ní féidir leat oibriú na gnó a a oscailt. Ach mura bhfuil cinneadh déanta ag an IPO ar d’iarratas laistigh de 8 mí, féadfaidh tú iarratas a dhéanamh ar chead oibrithe. Is féidir leat eolas maidir le soláthar díreach a léamh.

Tabharfaidh an IPO Ceistneoir um Iarratas ar Chosaint Idirnáisiúnta duit le líonadh agus le seoladh. Mura bhfuil a fhios agat conas é a chomhlánú, ba cheart duit comhairle dlí a fháil, nó féadfaidh tú ceist a chur ar cheann de na heagraíochtaí atá thíosliostaithe in ‘Eagraíochtaí ar féidir leo cabhrú’.

Féadfaidh tú iarratas a dhéanamh ar chúnamh dlíthiúil tríd an mBord um Chúnamh Dlíthiúil.

Ba cheart duit doiciméid agus fianaise a thacóidh le d’iarratas a sheoladh isteach freisin. Féadfaidh tú aon rud a shíleann tú a thacóidh le d’iarratas a sheoladh. Mura bhfuil tú cinnte cad ba cheart duit a sheoladh, ba cheart duit comhairle dlí a fháil.

Gheobhaidh tú Deimhniú Sealadach Clárúcháin (TRC) freisin. Is cruthúnas é seo go ndearna tú iarratas ar thearmann in Éirinn.

Is cuid an-tábhachtach d’iarratas ar thearmann é an t-agallamh pearsanta, ar a dtugtar an dara hagallamh nó an t-agallamh substainteach freisin. Cuirfidh oibrí cáis atá ag obair don IPO agallamh ort. Ba cheart duit comhairle dlí a fháil roimh d’agallamh.

Amanna feithimh le haghaidh agallaimh

B’fhéidir go mbeidh ort fanacht tamall sula nglaofar ort chun d’agallaimh phearsanta. I roinnt cásanna, is féidir tosaíocht a thabhairt d’iarratas, rud a chiallaíonn nach gá duit fanacht chomh fada le d’agallamh. D’fhéadfaí tosaíocht a thabhairt do do chás má:

• Tá tú faoi 18, nó bhí tú faoi 18 nuair a rinne tú iarratas, agus níl duine fásta in éineacht leat.
• Tá tú os cionn 70 agus níl tú mar chuid de ghrúpa teaghlaigh.
• Chuir tú tuarascáil isteach, ar a dtugtar tuairisc dlí-liachta, a dhearbhaíonn gur céasadh tú nó gur tugadh drochíde duit i do thír dhúchais. Féadfaidh d’aturnae cúnaimh dlíthiúil coinne dochtúra a eagrú duit chun tuairisc leighis a fháil má theastaíonn ceann uait.
• Más as an tSiria, an Eiritré, an Iaráic, an Afganastáin, an Iaráin, nó an Libia tú.
• Tá riocht sláinte tromchúiseach nó atá bagrach don bheatha ort.
• Is as tír thionscnaimh shábháilte thú nó tír atá faoi réir próisis luathaithe.

Tabharfar dáta, am agus áit d’agallaimh duit.

Roimh d’agallamh

Roimh d’agallamh is féidir leat:

• Iarratas a dhéanamh go mbeidh ateangaire ag d’agallamh. Is minic a bhíonn sé seo ina chuidiú fiú má labhraíonn tú Béarla go maith mar is féidir leis an ateangaire cabhrú leat má bhíonn sé níos deacra agat labhairt i mBéarla má éiríonn tú trína chéile nó má tá imní ort.
• Iarratas a dhéanamh go gcuirfeadh oifigeach fireann nó baineann agallamh ort. Beidh ort a mhíniú cén fáth go dteastaíonn agallóir baineann nó fireann uait.
• Comhairle dlí a fháil

An t-agallamh pearsanta

Is é ata san agallamh ná do sheans an fáth ar fhág tú do thír dhúchais, na rudaí a tharla duit agat nó a chonaic tú agus an fáth go bhfuil eagla ort filleadh a insint don IPO.

Breacfaidh an t-oibrí cáis síos an t-eolas a thugann tú ag an agallamh seo. Déan cinnte go léann siad ar ais duit é ionas gur féidir leat a sheiceáil go bhfuil sé cruinn. Féadfaidh tú a iarraidh go gceartófar an doiciméad má cheapann tú go raibh míthuiscint ann, nó más mian leat tuilleadh sonraí a thabhairt faoi rud éigin.

B’fhéidir go mbeidh ort labhairt faoi rudaí a tharla duit féin nó do theaghlach atá deacair duit labhairt futhu. Má tá aturnae leat, ní féidir leo ceisteanna a fhreagairt thar do cheann.

Murar féidir leat freastal ar an agallamh

Murar féidir leat freastal ar d’agallamh ar an dáta socraithe, ba cheart duit an IPO a chur ar an eolas a luaithe is féidir tar éis duit do dháta agallaimh a fháil. Ní mór duit a rá leo freisin cén fáth nach féidir leat dul chuig an agallamh agus cruthúnas ar an gcúis seo a sheoladh isteach.

Mar shampla: Má tá tú tinn, d’fhéadfá litir ó do dhochtúir ar pháipéar ceannlitreach ag rá nach mbeadh tú sláintiuil go leor chun dul faoi agallamh ar an dáta sin.

D’fhéadfadh go dtógfadh séa tamall fada ar n IPO d’iarratas a phróiseáil. Is féidir leat eolas a léamh faoi do chearta agus tú ag fanacht le cinneadh ar d’iarratas.

Tugtar cinneadh céadchéime ar an gcinneadh ar d’iarratas.

Seolann an IPO a mholadh chugat féin agus chuig Aonad Cinntí Aire na Roinne Dlí agus Cirt. Molfaidh sé ceann amháin díobh seo a leanas:

• Go ma ceart tú a dhearbhú mar dhídeanaí
• Nár cheart tú a dhearbhú mar dhídeanaí, ach ba cheart duit dearbhú cosanta coimhdí a fháil
• Nár chóir dearbhú cosanta dídeanaí nó coimhdí a thabhairt duit ach tabharfar cead duit fanacht
• Nach dtabharfar dearbhú cosanta dídeanaí nó coimhdí duit ná cead fanacht

Féadfaidh tú achomharc a dhéanamh don Bhinse Achomhairc um Chosaint Idirnáisiúnta (IPAT) i gcoinne cinnidh dearbhú dídeanaí agus/nó dearbhú cosanta coimhdí a dhiúltú.

Seoltar moladh an IPO chuig Aonad Chinntí Aire (MDU) na Roinne Dlí agus Cirt.

Má mhol an IPO gur cheart duit dearbhú cosanta dídeanaí nó coimhdí a fháil, beidh ort fanacht go dtí go ndéanfaidh an MDU cinneadh air seo. De ghnáth, leanann an MDU moladh an IPO, ach uaireanta déanann an MDU roinnt seiceálacha agus d’fhéadfaí moill a chur ar an gcinneadh.

Murar mhol an IPO go bhfaighidh tú dearbhú cosanta dídeanaí nó coimhdí agus mura ndearna tú achomharc (nó murar éirigh le d’achomharc), cinnfidh an MDU an bhfuil cúiseanna eile ann le cead a thabhairt duit fanacht in Éirinn. Féadfaidh tú eolas a léamh faoi na rudaí a tharlóidh mura n-éiríonn le d’iarratas ar chosaint idirnáisiúnta.

Má insíonn an MDU duit gur dearbhaíodh gur dídeanaí tú, nó gur tugadh cosaint choimhdeach duit, nó gur tugadh ‘cead fanacht’ duit, caithfidh tú clárú le d’oifig inimirce áitiúil.

D’fhoilsigh an Oifig um Chosaint Idirnáisiúnta leabhrán faisnéise mionsonraithe d’iarratasóirí ar chosaint idirnáisiúnta (pdf).