Cánachas ar lánúineacha comhchónaithe

Má tá tú i do chónaí le duine fásta eile i gcaidreamh dlúth agus tiomanta leo, ach nach bhfuil tú pósta nó i bpáirtnéireacht shibhialta, ansin tá tú ag comhchónaí. Níl na cearta agus oibleagáidí dlíthiúla céanna ag lánúineacha comhchónaithe (comhchónaitheoirí) agus atá ag lánúineacha pósta nó ag páirtnéirí sibhialta. Is féidir leat níos mó a fhoghlaim faoi seo inár ndoiciméid ar lánúineacha in aontíos céileachais.

Ní dhéileálann an córas cánach in Éirinn le lánúineacha comhchónaithe mar an gcéanna le lánúineacha pósta nó páirtnéirí sibhialta. Ina áit sin, déanann na Coimisinéirí Ioncaim measúnú ar lánúineacha comhchónaithe mar dhaoine aonair.

Má thagann deireadh le do chaidreamh comhchónaithe, d’fhéadfá a bheith i dteideal faoiseamh cánach:

• Má dheonaítear íocaíochtaí cothabhála arna n-ordú ag an gcúirt d’iarchomhchónaitheoir atá cleithiúnaí airgeadais, féadfaidh an comhpháirtí atá ag íoc na n-íocaíochtaí cothabhála faoiseamh cánach a fháil.
• Má scarann tú ó d’iarchomhchónaitheoir, féadfaidh cúirt ordú dóibh maoin a aistriú chugat. Más é seo an cás, ní bheidh ort Cáin Fáltas Caipitiúil (CFC) nó Dleacht Stampála a íoc.
• Má aistríonn tú sócmhainn faoi ordú cúirte chuig duine a raibh tú in aontíos leis roimhe seo, ní bheidh ort Cáin Ghnóthachan Caipitiúil (CGC) ná dleacht stampála a íoc ar an aistriú.

Le bheith i do chomhchónaitheoir cáilitheach do na faoisimh seo ní mór duit a bheith:

• Comhchónaitheoir ar feadh 5 bliana ar a laghad nó
• Comhchónaitheoir ar feadh 2 bhliain má raibh leanbh agat le do pháirtí

Bunaíodh cearta agus dliteanais chánach lánúineacha comhchónaithe san Acht um Páirtnéireacht Shibhialta agus um Chearta agus Oibleagáidí Áirithe de Chomhchónaitheoirí 2010. Tháinig an tAcht i bhfeidhm an 1 Eanáir 2011.

Is féidir leat níos mó a fhoghlaim faoi iarratas a dhéanamh ar fhaoiseamh cánach do lánúineacha comhchónaithe agus conas iarratas a dhéanamh orthu ar revenue.ie