Faoiseamh cánach ar chostais leighis

Féadfaidh tú cáin ioncaim a éileamh ar ais ar roinnt cineálacha speansas cúram sláinte. Tá faoiseamh cánach ar fhormhór na gcostas ag an ráta caighdeánach cánach. Tá faoiseamh ar chostais tí altranais ar fáil ag do ráta cánach ioncaim is airde.

Féadfaidh tú faoiseamh cánach a éileamh ar chostais leighis a íocann tú ar do shon féin nó ar son aon duine eile.

Ní mór duit faoiseamh cánach a éileamh laistigh de na 4 bliana tar éis na bliana inar íoc tú as an gcúram sláinte.

Tá faoiseamh cánach ar fáil freisin do phréimheanna a íoctar ar árachas sláinte. Tá an faoiseamh cánach seo san áireamh sa mhéid a íocann tú, mar sin ní gá duit an faoiseamh seo a éileamh.

Féadfaidh tú faoiseamh cánach a éileamh ar:

• Táillí dochtúir agus comhairleoirí
• Cothabháil nó cóireáil in ospidéal, saoráid chóireála (mar chlinic) nó i dteach altranais
• Iompar in otharcharr
• Altra cáilithe a fhostú sa bhaile
• Cóireáil ó shíceolaí nó síceiteiripeoir
• Snáthaidpholladh
• Costais othar duán
• Cóireáil fiaclóireachta speisialaithe
• Cúram máithreachais
• Toirchiú in vitro (TIV)
• Teiripe urlabhra agus teanga do leanbh faoi 18 nó in oideachas lánaimseartha
• Measúnuithe síceolaíochta oideachais do leanbh faoi 18 nó in oideachas lánaimseartha

Ní mór a bheith forordaithe

Cáilíonn an cúram sláinte seo a leanas d’fhaoiseamh cánach má fhorordaíonn dochtúir é:

• Drugaí agus cógais
• Modhanna diagnóiseacha
• Fisiteiripe nó cóireáil den chineál céanna
• Cosliacht nó cosliacht (cóireálacha chos)
• Cóireáil ortaipteach nó cóireáil den chineál céanna (mar shampla, cóireálacha le haghaidh fiarshúile agus neamhoird gluaiseachta súile)
• Altranas baile le haghaidh tinneas tromchúiseach

Cáilíonn na háiseanna agus na gléasanna seo d’fhaoiseamh cánach má fhorordaíonn dochtúir iad:

• Áis éisteachta
• Leaba nó cathaoir ortaipéideach
• Cathaoir rothaí nó ardaitheoir do chathaoir rothaí (níl aon fhaoiseamh dlite maidir le hathrú ar an bhfoirgneamh chun ardaitheoir a éascú)
• Méadar glúcóis le haghaidh diaibéitigh
• Ríomhaire a theastaíonn ó dhuine faoi mhíchumas trom le cuidiú leo cumarsáid a dhéanamh

Is féidir leat éileamh a dhéanamh freisin ar bhia saor ó ghlútan má tá galar céiliach ort nó táirgí diaibéitis má tá diaibéiteas ort. In ionad oideas, is féidir leat litir a úsáid ó dhochtúir á rá go bhfuil galar céiliach nó diaibéiteas ort. Is féidir leat admhálacha ó ollmhargaí nó poitigéirí a úsáid.

Ní chuimsíonn na liostaí seo gach costas atá incháilithe. Cuireann na Coimisinéirí Ioncaim le liosta na gcóireálacha agus na bhfearas ar féidir leat faoiseamh cánach a fháil orthu ó am go chéile. Má tá tú ag dul faoi nós imeachta nua nó ag baint leasa as fearas nua, is fiú a sheiceáil an féidir leat faoiseamh cánach a éileamh. Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach ar shuíomh Gréasáin na gCoimisinéirí Ioncaim.

Speansais atá eisiata

Ní féidir leat cáin a éileamh ar ais ar chostais a aisíocadh ag:

• Údarás poiblí nó áitiúil, mar shampla, an FSS (Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte)
• Polasaí árachais
• Aon fhoinse eile, mar shampla, cúiteamh

Má tá árachas sláinte príobháideach agat, féadfaidh tú faoiseamh cánach a éileamh ar an gcuid de na costais cháilitheacha sin nach bhfuil clúdaithe ag d’árachóir.

Ní féidir leat faoiseamh a éileamh ar chostais máinliacht chosmaidigh, ach amháin má tá an obráid de dhíth ort mar gheall ar ghortú pearsanta, galair nó mínormáltacht ó bhroinn.

Féadfaidh tú faoiseamh cánach a éileamh ar chostas na cóireála leighis a fhaigheann tú lasmuigh d’Éirinn. Caithfidh an soláthraí cúram sláinte a bheith i dteideal cleachtadh sa tír ina gcuirtear an cúram ar fáil.

Mura bhfuil an cúram sláinte cáilitheach ar fáil ach taobh amuigh d’Éirinn, féadfaidh tú éileamh a dhéanamh ar chostais taistil agus chóiríochta réasúnta. Más gá duit duine éigin chun dul in éineacht leat mar gheall ar do riocht sláinte, d’fhéadfadh go gclúdófar a speansais (do dhuine amháIn atá in éindí leat).

Más gá do do leanbh taisteal le haghaidh cóireála, féadfar costais na beirte tuismitheoirí a cheadú i gcásanna speisialta nuair is gá don bheirt agaibh a bheith in éineacht leis an leanbh.

Cóireáil optúil

Ní féidir leat faoiseamh cánach a fháil ar ghnáthchóireáil oftalmach (súl) – tástálacha radhairc, spéaclaí nó lionsaí tadhaill.

Is féidir leat faoiseamh cánach a fháil ar chóireáil ortaipteach nó cóireáil chomhchosúil atá forordaithe ag dochtúir. Is éard atá i gceist leis seo ná scrúdú agus cóireáil a dhéanamh ar fiarshúile agus neamhoird súl eile.

Cóireáil fiaclóireachta

Ní féidir leat faoiseamh cánach a fháil ar ghnáthchóireáil fiaclóireachta:

• Stoitheadh
• Sciúradh nó glanadh
• Líontaí
• Fiacla saorga agus cíor fiacla

Féadfaidh tú faoiseamh cánach a fháil ar na cóireálacha fiaclóireachta seo a leanas:

• Corónacha
• Veinírí nó líonadh eitseáilte Rembrandt
• Barr fiacail a chur in ionad
• Poist óir nó snáithínghloine
• Inleagan
• Ionódóntaic (cóireáil cuais fréimhe)
• Cóireáil pearódóntach le haghaidh galar drandail
• Cóireáil ortadóntach (teanntáin agus cóireálacha gaolmhara)
• Stoitheadh máinliachta ar fhiacail fhorais chomhdhingthe
• Obair droichid

Féadfaidh tú faoiseamh cánach a éileamh ar chostais tí altranais má sholáthraíonn sé cúram altranais ar an láthair 24 uair an chloig.

Féadfaidh tú an faoiseamh cánach a éileamh ar chostais tí altranais a íocann tú ar do shon féin nó ar son duine éigin eile.

Tá feidhm ag an bhfaoiseamh seo ag an ráta cánach ioncaim is airde a íocann tú. Má íocann tú an ráta cánach níos airde, baineann an ráta níos airde de 40% le hioncam atá os cionn scoithphointe an ráta chaighdeánaigh. Asbhaintear na speansais tí altranais a íocann tú ó d’ioncam iomlán, rud a laghdaíonn méid d’ioncam atá inchánach ag an ráta níos airde. Soláthraíonn na Coimisinéirí Ioncaim samplaí d’fhaoiseamh cánach ar chostais tithe altranais.

Má bhaineann tú leas as Iasacht um thithe altranais Scéim Cothroim na Féinne, féadfaidh tú féin nó d’eastát faoiseamh cánach a éileamh nuair a dhéantar an iasacht a aisíoc. Tarlaíonn sé seo de ghnáth nuair a dhíolann tú an tsócmhainn a úsáideadh mar urrús nó tar éis duit bás a fháil.

Altranas baile

Féadfaidh tú faoiseamh a éileamh ar an gcostas a bhaineann le haltra cáilithe a fhostú sa bhaile ag an ráta caighdeánach 20%.

Féach ar shuíomh Gréasáin na gCoimisinéirí Ioncaim le haghaidh tuilleadh faisnéise ar altra cáilithe a fhostú sa teach.

Is féidir leat faoiseamh cánach a éileamh ar na costais seo a leanas má tá cúram ospidéil seasta nó rialta ag teastáil ó do leanbh agus go bhfuil:

• Tinneas atá bagrach don bheatha
• Ailse
• Míchumas buan

Teileafón: Má tá cóireáil á cur ar do leanbh sa bhaile, féadfaidh tú faoiseamh ar ráta comhréidh a éileamh chun cíos gutháin agus glaonna a bhaineann go díreach leis an gcóireáil a chlúdach.

Cóiríocht thar oíche: Más tuismitheoir nó caomhnóir tú agus go mbíonn ort fanacht in aice leis an ospidéal thar oíche chun cóireáil a chur ar do leanbh, féadfaidh tú faoiseamh a éileamh ar chostas na cóiríochta.

Taisteal: I gcás turais atá riachtanach do chóireáil do linbh, is féidir leat éileamh a dhéanamh ar thaisteal chuig agus ón ospidéal, ar chostais an linbh agus na dtuismitheoirí nó na gcaomhnóirí. Tá liúntas míleáiste ann má úsáideann tú carr príobháideach.

Táirgí sláinteachais agus éadaí speisialta: Is féidir leat suas le €500 a éileamh le haghaidh táirgí sláinteachais agus éadaí speisialta a theastaíonn le cóireáil do linbh.

Má tá árachas sláinteagat, féadfaidh tú faoiseamh cánach a fháil ar an bpréimh a íocann tú le hárachóir ceadaithe.

Ní gá duit an faoiseamh a éileamh – tugtar é mar laghdú ar mhéid na préimhe árachais a íocann tú. Tugtar faoiseamh cánach ag an bhfoinse air seo.

I gcásanna áirithe, áfach, ní bhíonn feidhm ag faoiseamh cánach ag an bhfoinse, mar shampla, nuair a íocann fostóir préimheanna árachais leighis thar ceann fostaí. Déileáiltear leis seo mar Shochar Comhchineáil agus tá cáin dlite ar an méid iomlán.

Ciallaíonn sé seo nach bhfaigheann an fostaí an faoiseamh cánach ag an bhfoinse ar an bpréimh árachais. Ina ionad sin is féidir leat éileamh a dhéanamh go díreach chuig na Coimisinéirí Ioncaim.

Tugtar an faoiseamh ag ráta 20% den chostas. Tá sé seo suas le huasmhéid de €1,000 in aghaidh an duine fásta agus €500 in aghaidh an linbh. Is éard is leanbh ann ná duine atá faoi bhun 21 bliain d’aois ar íocadh préimh linbh as.

Tugtar faoiseamh cánach ar chostais leighis agus sláinte ag an ráta caighdeánach 20%.

Is féidir faoiseamh cánach ar chostais tí altranais a éileamh ag do ráta cánach is airde, áfach. Ciallaíonn sé seo go laghdaítear an chuid de d’ioncam atá inchánach ag an ráta is airde cánach.

Ní mór duit faoiseamh cánach a éileamh laistigh de na 4 bliana tar éis na bliana a d’íoc tú as an gcúram sláinte.

Má fuair tú cúram sláinte i mbliain amháin ach d'íoc tú as an bhliain dár gcionn, is féidir leat an faoiseamh a éileamh do cheachtar den dá bhliain.

Déan iarratas ar líne

Más cáiníocóir ÍMAT (Íoc Mar A Thuillir) tú, is féidir leat faoiseamh cánach a éileamh ar líne trí úsáid a bhaint as mo Chuntas.

Más cáiníocóir féinmheasúnaithe tú, bain úsáid as Seirbhís ar Líne na gCoimisinéirí Ioncaim (ROS) agus comhlánaigh an chuid ar chostais sláinte ar do Thuairisceán Cánach Ioncaim bliantúil (Foirm 11).

Admhálacha

Ní féidir leat costais leighis a éileamh ach amháin má tá admhálacha agat chun d’éileamh a chruthú. Le haghaidh costais fhiaclóireachta, ba chóir do d’fhiaclóir Foirm Med 2 (pdf) a chomhlánú le húsáid mar admháil.

Áirítear le seirbhís moChúrsaí na gCoimisinéirí Ioncaim seirbhís rianaithe admhálacha a ligeann duit sonraí d’admhála a stóráil ar líne. Má úsáideann tú an tseirbhís seo, féadfaidh tú faoiseamh cánach a éileamh faoin tseirbhís Creidmheas Fíor-Ama. Ciallaíonn sé seo gur féidir leat éileamh a dhéanamh ar chostais sláinte agus ar chostais tí altranais nuair a íocann tú iad agus creidmheasanna cánach méadaithe a fháil sa chéad íocaíocht párolla eile ó d’fhostóir. Is féidir leat éileamh ar Chreidmheas Fíor-Ama a dhéanamh trí úsáid a bhaint as moChúrsaí.

Mura n-úsáideann tú an rianaitheoir admhála, ní mór duit d’admhálacha leighis a choinneáil ar feadh 6 bliana mar go bhféadfadh na Coimisinéirí Ioncaim iarraidh orthu iad a fheiceáil.

Déan iarratas as líne

Is féidir leat faoiseamh ar chostais leighis a éileamh as líne freisin trí Fhoirm 12 (pdf) a chomhlánú agus í a sheoladh ar ais chuig d’oifig Cánach. Mura bhfuil tú in ann seirbhísí ar líne na gCoimisinéirí Ioncaim a úsáid is féidir leat Foirm 12S (pdf) (leagan simplithe do ghnáththuairisceáin chánach) a úsáid. Is féidir leat iarraidh freisin go seolfar Foirm 12 nó Foirm 12S chugat ach glaoch a chur ar na Coimisinéirí Ioncaim ar (01) 738 3675 nó trí ríomh-phost a sheoladh chuig custform@revenue.ie.

Tá faisnéis bhreise ar fáil ar shuíomh Gréasáin na gCoimisinéirí Ioncaim nó trí theagmháil a dhéanamh leis na Coimisinéirí Ioncaim.