Scaradh, colscaradh agus creidmheasanna agus faoiseamh cáin ioncaim
Réamhrá
Nuair a dhéanann lánúin phósta in Éirinn cinneadh scaradh agus gur cosúil go mbeidh an scaradh buan, bíonn iarmhairtí aige sin ar an gcaoi a ngearrtar cáin orthu. Tá sé tábhachtach na roghanna cánachais éagsúla atá ar fáil a thuiscint chomh maith leis an gcaoi a rachaidh íocaíochtaí cothabhála i bhfeidhm ar chánachas.
Mínítear ar an leathanach seo conas a chuirtear isteach ar cháin ioncaim. Is féidir leat léamh faoi chánacha caipitiúla tar éis scartha, colscartha nó scaoileadh.
Nuair a scarann lánúin, féadfaidh siad aontú go ndéanfar íocaíochtaí chun tacú le leanbh nó iarpháirtnéir. Léigh faoi conas a ghearrtar cáin ar íocaíochtaí cothabhála.
Má tá tú scartha agus má tá comhaontú dlíthiúil agat maidir le híocaíochtaí cothabhála, féadfaidh tú an rogha a dhéanamh leanúint de bheith ag caitheamh leat mar lánúin phósta chun críocha cánach.
Má tá leanbh agat a chónaíonn leat an chuid is mó den bhliain, d’fhéadfá a bheith incháilithe don Chreidmheas Cánach Cúramóra Linbh do Dhuine Singil.
Cánachas i mbliain an scartha
Braithfidh an chaoi a ghearrfar cáin ar lánúin sa bhliain a scarann siad ar an gcaoi a gearradh cáin orthu mar lánúin phósta.
D’fhéadfadh go raibh cáin á gearradh orthu faoi:
- Chómheasúnú
- Mheasúnú ar leithligh
- Mheasúnú singil
Chun tuilleadh faisnéise a fháil ar na roghanna seo, léigh faoi chánachas do dhaoine pósta in Éirinn anseo.
Chómheasúnú
Faoi chomhmheasúnú, tá duine amháin freagrach as tuairisceáin chánach a dhéanamh. Tugtar an céile inmheasúnaithe (nó an páirtnéir sibhialta ainmnithe) orthu.
Más tusa an duine inmheasúnaithe
Tá tú i dteideal na nithe seo a leanas don bhliain iomlán ina scarann tú seo a leanas:
- Creidmheas cánach an duine phósta
- An banna cánach ráta caighdeánach pósta
- Creidmheasanna cánach d’fhostaithe duit féin agus do iar-chéile, má tá sé incháilithe
Gearrtar cáin ort ar d’ioncam féin don bhliain iomlán, chomh maith le hioncam do chéile don bhliain suas go dtí dáta an scartha.
Mura tusa an duine inmheasúnaithe
Gearrfar cáin ort ar an ioncam a thuilleann tú ó dháta an scartha. Beidh tú i dteideal an méid iomlán:
- Creidmheas cánach duine singil
- Creidmheas cánach d’fhostaithe, má tá sé incháilithe
Mheasúnú ar leithligh
Má gearradh cáin ort faoi mheasúnú ar leith, déantar d’ioncam suas go dtí dáta an scartha a mheasúnú ar an ngnáthbhealach. Is féidir creidmheasanna cánach agus bandaí ráta nár úsáideadh a aistriú idir tú féin.
Don chuid eile den bhliain chánach tar éis scartha, déileálfar leat mar dhuine singil agus gheobhaidh tú creidmheas cánach an duine singil agus aon chreidmheasanna cánach eile a bhfuil tú i dteideal a fháil.
Mheasúnú singil
Má rinneadh measúnú ort mar dhaoine singil sular scar tú, ní bheidh aon tionchar ar do mheasúnú cánach ioncaim.
Conas Iarratas a dhéanamh
Má scarann sibh agus más cosúil go mbeidh an scaradh buan ansin ba chóir duit dul i dteagmháil le d’oifig cánach áitiúil chun an athrú i d’imthosca a chur in iúl dóibh.