Réamhrá ar chreidmheasanna cánach agus faoiseamh ó cháin ioncaim

Cad is creidmheasanna cánach ann?

Laghdaíonn creidmheasanna cánach an méid cánach a íocann tú.

Cad is faoisimh chánach ann?

Laghdaíonn faoisimh chánach an méid ioncaim a íocann tú cáin air.

Braitheann na creidmheasanna cánach agus na faoisimh a bhfuil tú i dteideal a fháil ar do chúinsí pearsanta.

Ríomhtar cáin mar chéatadán de d’ioncam. Baintear do chreidmheasanna cánach as seo chun an méid cánach a chaithfidh tú a íoc a thabhairt. Laghdóidh creidmheas cánach do cháin faoi mhéid an chreidmheasa.

Tá gach duine i dteideal creidmheas cánach pearsanta. Tá creidmheasanna cánach pearsanta ann do:

• Daoine singil
• Daoine atá pósta nó i bpáirtnéireacht shibhialta
• Daoine ar baintreach (fir) nó páirtnéir sibhialta marthanach iad

Má tá tú i bhfostaíocht, ag fáil pinsin nó ag fáil íocaíocht leasa shóisialaigh inchánach (cosúil le Sochar Cuardaitheora Poist) tá tú i dteideal an Creidmheas Cánach Fostaí (ar a dtugtaí an creidmheas cánach ÍMAT) de €1,875.

Mar sin, mar shampla, má tá tú singil agus i bhfostaíocht tá tú i dteideal creidmheas cánach bliantúil de €1,875 agus Creidmheas Cánach d’Fhostaithe de €1,875. Nuair a ríomhtar an méid iomlán cánach atá le híoc agat, bainfear €3,750 as seo.

Ciallaíonn sé seo má thuilleann tú €17,000 nó níos lú nach n-íocann tú aon cháin ioncaim (toisc go bhfuil do chreidmheasanna cánach de €3,550 níos mó ná nó cothrom leis an méid cánach atá le híoc agat). Seans go mbeidh ort Muirear Sóisialta Uilíocha íoc (má tá d'ioncam os cionn €13,000) agus ÁSPC (ag brath ar an méid a thuilleann tú gach seachtain).

Má tá tú pósta nó i bpáirtnéireacht shibhialta, tá an rogha agat creidmheasanna cánach agus bandaí cánach a roinnt idir tú féin agus do chéile nó do pháirtnéir sibhialta. Má oibríonn céile nó páirtnéir sibhialta amháin sa teach, ag tabhairt aire do chleithiúnaí amháin nó níos mó, d’fhéadfá a bheith in ann Creidmheas Cánach do Chúramóir Baile a éileamh . Is féidir leat tuilleadh a léamh faoi chánachas ar dhaoine pósta agus ar pháirtnéirí sibhialta.

I gcásanna áirithe, féadfaidh tú aisíocaíocht chánach a fháil le haghaidh speansais ar leith, mar shampla, costais leighis nó ús morgáiste.

Braithfidh luach liúntais chánach ar cibé an gceadaítear é ag an ráta cánach is airde a íocann tú nó cibé an bhfuil sé srianta don ráta caighdeánach de 20%. Tóg mar shampla éileamh de luach €100. Má íocann tú cáin ag 40% agus gur féidir leat é a éileamh ag an ráta seo, laghdóidh sé do cháin faoi €40 (€100 x 40%). Más é 20% an ráta cánach is airde a íocann tú, nó má tá an faoiseamh teoranta don ráta caighdeánach, laghdóidh an t-éileamh de €100 do cháin faoi €20 (€100 x 20%).

Tá tuilleadh eolais faoin gcaoi a n-oibríonn creidmheasanna cánach agus liúntais ar fáil inár ndoiciméad faoi conas a ríomhtar do cháin ioncaim.

Teaghlaigh aontuismitheora

Má tá tú ag tabhairt aire do leanbh cleithiúnach leat féin is féidir leat an Creidmheas Cúramóra Linbh do Dhuine Singil a éileamh sa bhreis ar do chreidmheas cánach pearsanta. Tá méadú freisin ar do bhanda cánach ráta caighdeánach. Ciallaíonn sé seo gur féidir leat níos mó a thuilleamh sula dtosaíonn tú ag íoc an ráta cánach níos airde.

Daoine scothaosta

Má tá tú 65 bliana d’aois nó níos sine, tá tú faoi dhliteanas cáin ioncaim a íoc ar an ngnáthbhealach. Mar sin féin, tá teorainneacha díolúine cánach do dhaoine atá 65 bliana d’aois nó níos sine agus tá roinnt creidmheasanna cánach breise ann. Féadtar faoiseamh cánach a fháil ar chúnaint do dhaoine atá 65 bliana d’aois agus níos sine. I gcúinsí áirithe, b’fhéidir go mbeifeá in ann aon DIRT (Cáin Choinneála ar Ús Taisce) íoctha a éileamh ar ais.

Faigh tuilleadh eolais faoi fhaoisimh chánach do dhaoine scothaosta.

Faoisimh chánach a bhaineann le fostaíocht

Ranníocaíochtaí le pinsean atá incháilithe le haghaidh faoiseamh cánach ag an ráta cánach is airde atá agat.

Faigh tuilleadh eolais amach faoi fhaoisimh chánach a bhaineann le fostaíocht, lena n-áirítear faoisimh d’oibrithe ar muir agus d’oibrithe a thaistealaíonn chun oibre i dtír eile. Is féidir leat léamh freisin faoi chánachas ar shochair ó fhostaíocht.

Faoisimh chánach thithíochta

Má tá seomra ar cíos agat do thionónta príobháideach féadfaidh tú faoiseamh seomra ar cíosa éileamh. Má íocann tú morgáiste, d’fhéadfá a bheith i dteideal faoiseamh cánach ar ús morgáiste.

Chun forbhreathnú a fháil ar fhaoisimh chánach a bhaineann le tithíocht, agus le haghaidh faisnéise ar chánachas agus úinéireacht tí á aistriú, féach ar chreidmheasanna agus faoiseamh chánach tithíochta.

Oideachas

Tá faoiseamh cánach ar fáil ar tháillí a íoctar ar chúrsaí tríú leibhéal faofa. Is féidir leat tuilleadh eolais a fháil amach faoi fhaoiseamh cánach ar tháillí tríú leibhéal anseo.

Costais leighis

Má íocann tú speansais leighis nach bhfuil clúdaithe ag an Stát nó ag árachas sláinte príobháideach, féadfaidh tú faoiseamh cánach a éileamh ar chuid de na speansais sin. Faigh tuilleadh eolais amach faoi chánachas agus costais leighis agus faoi fhaoiseamh cánach ar tháillí tithe altranais agus do ghaolta cleithiúnacha.

Tá faoiseamh cánach ar fáil freisin do phréimheanna íoctha d’árachas sláinte agus le haghaidh árachas cúraim fhadtéarmaigh. Deonaíonn an chuideachta árachais an faoiseamh cánach seo ag an bhfoinse.

Cáin tar éis báis

Braitheann an chaoi ar láimhseáiltear faoiseamh cánach tar éis báis ar stádas sibhialta an duine éagtha agus ar an mbealach a ngearrtar cáin orthu má tá siad pósta nó i bpáirtnéireacht shibhialta.

Tá creidmheasanna cánach breise ar fáil do bhaintreach fir agus do pháirtnéirí sibhialta marthanacha. Faigh tuilleadh eolais amach faoi faoisimh chánach tar éis báis.

Scaradh, colscaradh nó díscaoileadh

Má scarann lánúin phósta nó má fhaigheann siad colscaradh, nó má scarann páirtithe sibhialta nó má díscaoiltear páirtnéireacht shibhialta, tá impleachtaí tábhachtacha cánach i gceist. Faigh amach tuilleadh faoi cháin in ndiaidh scartha, colscartha nó díscaoilte, lena n-áirítear eolas faoi mbealach a ndéantar cáin a ghearradh ar íocaíochtaí cothabhála.

Leagtar amach sa tábla seo na príomhchreidmheasanna cánach atá ar fáil in 2024 agus 2023.

Soláthraíonn na Coimisinéirí Ioncaim freisin liosta de chreidmheasanna cánach agus luach na gcreidmheasanna sna blianta reatha agus roimhe se