Cad a tharlaíonn d’fhiacha tar éis bháis

Is é do eastát an mhaoin, na hearraí agus an t-airgead go léir atá agat a bheidh le dáileadh tar éis do bháis.

Nuair a fhaigheann tú bás, ní mór aon fhiachais atá agat a aisíoc ó d’eastát sula mbeifear in ann teidlíochtaí eile a roinnt. Is é seo an cás cibé an bhfuil nó nach bhfuil uacht déanta agat. Is féidir le do chreidiúnaithe agairt ar d’eastát chun go n-íoctar fiachais atá le híoc go fóill.

I roinnt cásanna, is féidir maoin nó airgead a roinnt idir daoine gan cuid den eastát a dhéanamh díobh agus níl an mhaoin nó an t-airgead sin ar fáil chun fiachais a íoc dá bharr. Mar shampla, roinnt airgid i gcomhair chreidmheasa nó i gcomhchuntais bhainc agus roinnt polasaithe árachais.

Má fhaigheann tú bás agus eastát ar bith agat, baintear d’fhiachais ar do bhás mar gheall nach féidir iad a aisíoc. Níl ar do ghaolta d’fhiachais a íoc murach gur sholáthair siad ráthaíocht phearsanta do na fiachais siúd nó murach go bhfuil siad ainmnithe ar an gcomhaontú creidmheasa

Má fuair duine gar leat bás agus má tá deacrachtaí airgeadais agat, is féidir leis an SBCA tacaíocht a chur ar fáil ar conas billí, fiachais agus iasachtaí a bhainistiú.

Má tá tú féin agus do chéile nó do pháirtnéir sibhialta ina gcomhúinéirí faoi chomhthionóntacht áit chónaithe an teaghlaigh nó chomhroinnte, is é do chéile nó do pháirtnéir an t-aon úinéir ar do bhás. I bhfriotal eile, ní dhéantar cuid de d’eastát de d’áit chónaithe.

Más comhúinéirí sibh ach má tá sciar ar leith den réadmhaoin agaibh, tugtar tionóntacht choiteann air seo. Faoi na cúinsí siúd, déanfar cuid de d’eastát de do sciar den réadmhaoin tar éis do bháis.

Más tú féin an t-aon úinéir, déanfar cuid de d’eastát de do réadmhaoin. B’fhéidir go mbeidh do chéile, do pháirtnéir nó do chomháitritheoir in ann sciar den réadmhaoin a éileamh.

Má tá morgáiste á íoc ar an áit chónaithe, b’fhéidir go n-íocfaidh árachas um chosaint morgáiste as na suimeanna den mhorgáiste atá le híoc go fóill.

Tá tairbhí ainmnithe ag roinnt polasaithe árachais. Sa chás sin, téann fáltais an pholasaí díreach chuig an tairbhí sin agus ní bhíonn siad mar chuid de d’eastát.

I gcásanna eile, ní bhíonn fáltais an pholasaí árachais mar chuid de d'eastát agus bíonn siad ar fáil chun do chuid fiacha a íoc. Braitheann an méid a tharlaíonn in aon chás ar leith ar théarmaí an pholasaí.

Éarlaisí comhar creidmheasa

Más ball de chomhar creidmheasa thú, is féidir leat duine éigin a ainmniú a n-íocfar an t-airgead a chuir tú i dtaisce leo má fhaigheann tú bás. Is féidir a mhéid le €27,000 a íoc leis an duine ainmnithe gan bheith orthu dul tríd an ngnáthphróiseas chun d’eastát a riar. Caithfidh d’ionadaí pearsanta suimeanna níos mó ná €27,000 a riar.

Comhchuntais bhainc

Má osclaíonn tú comhchuntas bainc le duine eile, is féidir leat a shonrú cad a bheartaíonn tú go ndéanfar má fhaigheann tú bás. Más rud é go raibh sé i gceist go bhfaigheadh sealbhóir an chuntais do sciar le hoidhreacht, ní bhíonn do sciar mar chuid de d'eastát. Má bhí a mhalairt i gceist agat, déanfar cuid de d’eastát de do sciar.

Fiachas cárta creidmheasa, rótharraingtí bainc, iasachtaí pearsanta

Má tá cárta creidmheasa, rótharraingt bhainc nó iasacht phearsanta agat, tugtar fiachais neamhurraithe orthu seo. Ní bhaineann siad le haon sócmhainn, agus níl an ceart ag an gcreidiúnaí earra ar leith réadmhaoine a ghlacadh i seilbh mura n-íoctar an fiachas dá bharr.

Tá iasachtóirí i dteideal dul sa tóir ar d’eastát chun íoc as na fiachais neamhíoctha seo ar do bhás. Caithfear fanacht le fiachais neamhurraithe a aisíoc go dtí go n-íoctar fiachais eile a dtugtar tús áite dóibh.

Níl ar do theaghlach d’fhiachais a íoc murach gur sholáthair siad ráthaíocht phearsanta. Má tá an iasacht i gcomhainmneacha, beidh an comhshealbhóir freagrach as aon fhiachais.

Má tá an iasacht le comhar creidmheasa, is gnách go nglanfar é ar do bhás trí scéim árachais féin an chomhair chreidmheasa.

D'fhéadfadh riaráistí bille fóntais, fiachas teach altranais nó billí leighis a bheith i gceist le fiachais neamhurraithe eile.

Is é an t-eastát atá freagrach as fiachais atá dlite agus is iondúil go bhfanfaidh creidiúnaithe go dtí go socrófar an t-eastát sula lorgóidh siad íocaíocht.

Dualgas ionadaí phearsanta

Nuair a fhaigheann tú bás, bailíonn d’ionadaí pearsanta, is é sin do sheiceadóir (má bhí uacht agat), nó do riarthóir (má fhaigheann tú bás gan uacht a bheith déanta agat), do shócmhainní go léir. Is é an chéad dualgas atá ar an ionadaí pearsanta do chostais sochraide agus eile a íoc, agus do chuid fiachas a íoc ina dhiaidh sin.

Eastát dócmhainneach

Meastar go bhfuil do eastát dócmhainneach nuair nach leor do shócmhainní chun íoc as na rudaí seo a leanas:

• Sochraid
• Costais tiomnachta agus riaracháin (na costais ar dhéileáil le d’eastát)
• Fiachais agus dliteanais

Is amhlaidh an cás cibé acu má bhí uacht agat nó má fuair tú bás díthiomnach (gan uacht).

Mura bhfuil aon sócmhainní agat, ní bhíonn fiachais le híoc.

Úsáidfear pé sócmhainní atá agat le do chuid fiachas a íoc san ord a leanas tosaíochta:

1. Costais sochraide, tiomnachta agus riaracháin
2. Creidiúnaithe a bhfuil urrús acu, mar shampla, soláthraithe morgáiste
3. Fiachais fhabhracha - cánach agus ranníocaíochtaí árachais shóisialaigh atá iontu seo, go príomha
4. Gnáthfhiachais, mar shampla, iasachtaí pearsanta nó cártaí creidmheasa

Eastát sócmhainneach

Is éard is eastát sócmhainneach ann ná go bhfuil go leor sócmhainní ann chun na fiachais agus na costais sochraide agus tiomnachta a íoc.

Nuair a bhíonn níos mó sócmhainní ná dliteanais ann, meastar go bhfuil d'eastát sócmhainneach. Mar sin féin, mura bhfuil do shócmhainní leordhóthanach chun na mianta go léir i d’uacht a chomhlíonadh, tar éis duit na fiachais agus na costais a íoc, tá d’eastát sócmhainneach ach níl sé dóthanach.

Má tá d’eastát sócmhainneach, caithfear do chostais sochraide agus costais eile a íoc ar dtús. Má fhaigheann tú bás díthiomnach (gan uacht a dhéanamh), roinntear an chuid eile de d’eastát ansin de réir na rialacha maidir le díthiomnacht.

Má rinne tú uacht ach mura mbeidh dóthain fágtha tar éis na fiachais go léir a íoc chun an bronntanas iomlán a bhronnadh ar gach duine, tá ord socraithe ann óna n-íoctar codanna fhiachais an eastáit i dtosach:

1. Réadmhaoin nár dhéileáil tú léi san uacht (is é sin, réadmhaoin a bheadh á dáileadh de réir na rialacha maidir le tiomnacht)
2. An t-iarmhar - is é seo an méid atá fágtha nuair a dhéileáiltear le bronntanais ar leith
3. Réadmhaoin a tiomnaíodh go sonrach chun fiachais a íoc
4. Réadmhaoin a bhfuil cúram na fiachais a íoc curtha orthu
5. Leagáidí airgid - is bronntanais airgid iad seo ar leith ó réadmhaoin nó earraí
6. Bronntanais eile

Nuair atá d’uacht á déanamh agat, féadfaidh tú ord difriúil a shonrú chun do chuid fiachas a íoc.

Chun teacht ar mhíniú ar na téarmaí fiachais ar an leathanach seo féach ár ngluais téarmaí fiachais.