Bailiú fiachais

Má tá airgead dlite agat do dhuine is tusa a bhféichiúnaí. Is iad do chreidiúnaí iad.

Tá rialacha ann maidir le conas is féidir le creidiúnaithe fiacha a bhailiú. Tá siad i dteideal iarraidh ort do chuid fiacha a íoc ach níl siad i dteideal ciapadh ná imeaglú a dhéanamh ort.

Faoin gCód um Chosaint Tomhaltóirí 2012, ní féidir le hiasachtóir atá á rialú ag an mBanc Ceannais glaoch a chur ort faoi d'iasacht gan do chomhaontú idir 9pm agus 9am ó Luan go Satharn nó ag am ar bith ar an Domhnach nó ar lá saoire poiblí. Ní féidir leo cuairt a thabhairt ort go pearsanta ach amháin má d'aontaigh tú leis an gcuairt.

Níl cead ag an iasachtóir glaoch a chur ort ná cuairt a thabhairt ort ag d'ionad oibre mura bhfuil tú i do chónaí ann freisin, nó mura bhfuil teipthe ar gach iarracht réasúnta teagmháil a dhéanamh leat in áit eile. Ní féidir teagmháil a dhéanamh ach leis an duine atá bainteach leis an iasacht faoi. Ciallaíonn sé seo nach féidir le d'iasachtóir teagmháil a dhéanamh le d'fhostóir nó le duine de do theaghlach faoi d'iasacht.

Chun a sheiceáil an bhfuil gnólacht seirbhísí airgeadais á rialú ag an mBanc Ceannais, is féidir leat an clár a sheiceáil ag registers.centralbank.ie.

In áit dul sa tóir ort, an fhéichiúnaí, go díreach chun fiachas a athshlánú, díolann creidiúnaithe an fiachas do ghníomhaireacht phríobháideach bailiúcháin uaireanta. Tá roinnt de na gníomhaireachtaí príobháideacha bailiúcháin fiachais seo ag feidhmiú in Éirinn.

Mar sin féin, má dhéanann iasachtóir atá á rialú ag an mBanc Ceannais a ghníomhaíochtaí bailithe fiachais a sheachfhoinsiú, ní mór d'aon ghníomhaire atá ag gníomhú thar a cheann ceanglais dhlí seirbhísí airgeadais na hÉireann a chomhlíonadh. Mura ndéanann, féadfaidh an Banc Ceannais pionóis a ghearradh ar an iasachtóir.

Má tá sé beartaithe ag iasachtóir rialáilte tríú páirtí a cheapadh chun dul i dteagmháil leat faoi riaráistí atá dlite duit, ní mór dó scríobh chugat agus a ról a mhíniú.

Mura bhfuil tú i dteagmháil le d'iasachtóir, tá gach cosúlacht ann go gcuirfidh d'iasachtóir tús le himeachtaí dlíthiúla chun an fiachas a athshlánú.

Tá gach bailitheoir fiachais, lena n-áirítear daoine aonair príobháideacha agus gníomhaireachtaí bailiúchán fiachais, clúdaithe ag Alt 11 den Acht um Chionta Neamh-Mharfacha in aghaidh an Duine 1997. Leagann sé seo amach go bhfuil duine ciontach i gcion má dhéanann sé/sí aon éileamh ar íocaíocht fhiachais agus:

• Má tá na héilimh chomh minic sin is a bheith mar aidhm acu tú féin nó baill do theaghlaigh a scanrú, a chrá nó a náiriú, nó
• Má léiríonn an duine go bréagach gur féidir tús a chur le himeachtaí coiriúla i leith neamhíoc an fhiachais, nó
• Má léiríonn an duine go bréagach go bhfuil sé nó sí údaraithe ar chumas éigin oifigiúil íocaíocht a fhorfheidhmiú, nó
• Má ritheann an duine cáipéis a léiríonn go bréagach go bhfuil carachtar oifigiúil air

Má tá tú curtha faoi iompar den sórt sin ag do chreidiúnaí nó ag gníomhaireacht bhailiúchán fiachais, ba cheart duit an t-ábhar a chur in iúl do na Gardaí.