An Garda Síochána - an fórsa póilíneachta náisiúnta

Is é an Garda Síochána (ar a dtugtar na Gardaí go coitianta) an fórsa póilíneachta náisiúnta i bPoblacht na hÉireann. Is é an t-aistriúchán litriúil ar an nGarda Síochána i mBéarla ná 'guardians of the peace'.

Tá an Garda Síochána freagrach as gach dualgas póilíneachta i Stát na hÉireann a chomhlíonadh. Soláthraíonn sé seirbhísí slándála Stáit freisin agus déanann sé forghníomhú an dlí choiriúil agus tráchta.

Tá go leor cumhachtaí ag na Gardaí lena n-áirítear na cumhachtaí chun tú a ghabháil i gcásanna áirithe má bhíonn amhras orthu go bhfuil cion coiriúil á dhéanamh agat. Tá an chumhacht acu freisin chun tú féin nó do mhaoin a chuardach i gcásanna áirithe. Ní iompraíonn Gardaí airm tine, de ghnáth.

Ní mór don Aire Dlí agus Cirt cuntas a thabhairt don Oireachtas (parlaimint na hÉireann) as feidhmíocht an Gharda Síochána. Tá príomhfheidhmeanna na nGardaí agus a struchtúr eagraíochtúil leagtha amach faoi láthair in Acht an Gharda Síochána, 2005. Táthar chun an tAcht um Póilíneacht, Slándáil agus Sábháilteacht Pobail, 2024 a chur isteach in ionad na reachtaíochta seo.

Tá os cionn 14,000 ball den Gharda Síochána.

Tá Coimisinéir Garda arna cheapadh ag an Rialtas freagrach as riar laethúil an fhórsa.

Faigheann an Coimisinéir cúnamh ó Leas-Choimisinéir agus Príomhoifigeach Riaracháin. Níos sóisearaí, ag feidhmiú fúthu, tá roinnt Coimisinéirí Cúnta atá freagrach as réigiúin gheografacha, nó as punanna ríthábhachtacha, mar shampla Seirbhísí Tacaíochta Náisiúnta nó Trácht.

Is mar seo a leanas struchtúr chéim an Gharda, faoi bhun chéim an Choimisinéara Cúnta:

• Ard-Cheannfort
• Ceannfort
• Cigire
• Sáirsint
• Garda
• Garda Cúltaca

Réigiúin agus ceantair an Gharda Síochána

Tá Éire roinnte ina 4 réigiún de chuid an Gharda Síochána, agus tá Coimisinéir Cúnta réigiúnach ag gach ceann acu siúd.

Is iad na 4 réigiún:

• Baile Átha Cliath Cathrach
• Réigiún an Oirthuaiscirt
• Réigiún an Oirthir
• Réigiún an Deiscirt

Tá gach réigiún roinnte ina rannáin.

Bíonn Ard-Cheannfort i bhfeighil gach rannáin. Tá gach rannán roinnte ina gceantair, agus tá ceannfort i gceannas ar gach ceann acu. Roinntear ceantair i bhfo-cheantair, gach ceann acu faoi chúram sáirsint, de ghnáth.

De ghnáth níl ach 1 stáisiún Gardaí i ngach fo-cheantar. Féadfar éagsúlacht a bheith ann ó thaobh líon na nGardaí i stáisiún, ó 3 go 100 Garda.

Tá ceannfort i gceannas (ar a dtugtar an tOifigeach Ceantair freisin) ag gach ceantar. Tá feidhmeanna sonracha ag an gceannfort ar nós ceadúnais a dheonú chun alcól a dhíol agus deimhnithe airm tine a eisiúint.

Is féidir leat féachaint ar chairt eagraíochtúil don Gharda Síochána (pdf).

Cúltaca an Gharda Síochána

Is comhlacht neamhíoctha de chomhaltaí deonacha é Cúltaca an Gharda Síochána agus is féidir leo pearsanra breise a sholáthar nuair is gá. Tá cumhachtaí áirithe ag Gardaí Cúltaca agus iad ar dualgas agus comhlíonann siad a ndualgais póilíneachta faoi mhaoirseacht Gardaí rialta, a thacaíonn leo.

Is é an príomhról atá acu ná patróil áitiúla agus tionscnaimh laghdaithe coireachta a dhéanamh, dírithe ar réimsí sainiúla fadhbanna áitiúla.

Tá faisnéis faoi Chúltaca an Gharda ar fáil ar shuíomh gréasáin an Gharda Síochána.

Más íospartach coireachta tú, ba chóir duit dul i dteagmháil leis na Gardaí. Is í uimhir theileafóin na seirbhísí éigeandála ná 999 nó 112.

I gcásanna nach bhfuil chomh práinneach sin, ba chóir duit dul i dteagmháil leis an stáisiún Gardaí is áitiúil duit. Tá tuilleadh eolais faoi choir a thuairisciú do na Gardaí inár ndoiciméad maidir le coir a thuairisciú.

Is iad na Gardaí agus an pobal gnó a dhéanann Crimestoppers a riar. Is féidir leat eolas a thabhairt do na Gardaí faoi aon imscrúdú coiriúil trí úsáid a bhaint as an uimhir shaorghlao rúnda 1800 25 00 25. Bleachtairí den Gharda atá oilte go speisialta a bhíonn mar fhoireann a riarann an uimhir shaorghlao rúnda seo.

Is féidir leat tuilleadh eolais a fháil ar coir a thuairisciú ar shuíomh gréasáin an Gharda Síochána.

Léigh tuilleadh faoi coireacht a thuairisciú in Éirinn.

Tá sé de cheart agat go gcuirfear in iúl duit an bhfuil aon fhaisnéis ag na Gardaí fút, faoin GDPR agus na hAchtanna um Chosaint Sonraí. Tá sé de cheart agat freisin cóip den fhaisnéis sin a fháil.

Mar sin féin, má tá faisnéis fút á coinneáil ag na Gardaí agus gur dócha go ndéanfaí dochar do chosc, do bhrath agus d’imscrúdú na coireachta nó d’ionchúiseamh ciontóirí má thabharfaí an fhaisnéis duit, ní thabharfar rochtain duit ar an bhfaisnéis sin.

Caithfidh mé Teastas Póilíní a fháil

Is minic a bhíonn Teastais Póilíní ag teastáil sular féidir leat iarratas a dhéanamh ar víosa chun cuairt a thabhairt nó taisteal go dtí tíortha eile. Tá tuilleadh eolais faoi conas Teastas Póilíní a fháil anseo.

Grinnfhiosrúchán an Gharda Síochána

Má tá tú ag obair nó ag obair go deonach le leanaí nó daoine fásta leochaileacha in Éirinn, ní mór duit grinnfhiosrúchán an Gharda Síochána a dhéanamh i do thaobh. Sa phróiseas seo, déantar a sheiceáil an bhfuil taifead coiriúil agat nó aon stair a d’fhéadfadh a bheith ina bhagairt do dhaoine leochaileacha. Is féidir leat eolas a fháil ar ghrinnfhiosrúchán an Gharda Síochána anseo.

Is féidir leat tuilleadh a léamh faoi rochtain ar thaifid den Gharda Síochána.

Maoirseacht ar na Gardaí

Déanann Údarás Póilíneachta neamhspleách maoirseacht ar fheidhmíocht an Gharda Síochána. Faomhann comhaltaí an Údaráis ráiteas straitéise 3 bliana agus tugann siad comhairle don Aire Dlí agus Cirt. Déanann siad maoirsiú ar chomhlíonadh Cód Eitice don Gharda Síochána (pdf). Tá an tÚdarás Póilíneachta bunaithe faoi Acht an Gharda Síochána (An tÚdarás Póilíneachta agus Forálacha Ilghnéitheacha), 2015 (pdf).

Gearán nó fiosrúcháin

Mura bhfuil tú iomlán sásta leis an gcúnamh atá faighte agat ó chomhaltaí den Gharda Síochána nó má tá aon fhiosrúcháin nó moltaí agat, ba chóir duit dul i dteagmháil leis an stáisiún Garda is áitiúil duit agus a iarraidh ar an oifigeach atá i gceannas nó teagmháil a dhéanamh le hOifig Idirchaidrimh an Gharda Síochána d’Íospartaigh.

Féadfaidh tú gearán a dhéanamh faoi bhall de na Gardaí le hOmbudsman an Gharda Síochána. Déileálann Ombudsman an Gharda Síochána le gearáin ina bhfuil líomhaintí maidir le cionta coiriúla agus iompar míchuí. Mar shampla, má tá Garda ar meisce ar dualgas.

Chun tuilleadh eolais a fháil faoi na Gardaí, ba cheart duit dul i dteagmháil le:

Más mian leat labhairt go díreach leis na Gardaí, déan teagmháil leis an stáisiún Garda is áitiúil duit.

Chun teagmháil a dhéanamh le hOifig Idirchaidrimh an Gharda Síochána d’Íospartaigh:

Is féidir gearáin a dhéanamh faoi na Gardaí le: