Fíorfhianaise

Fianaise ábharach, inláimhsithe, mar shampla, rud, taifead caiséid, asphrionta ríomhaire nó grianghraf í fíorfhianaise. Is fianaise é ar féidir leis an gcúirt scrúdú a dhéanamh uirthi féin. Ní iondúil go seasann fíorfhianaise léi féin. Is iondúil go n-éisteoidh an chúirt le fianaise ó fhinné (go minic finné saineolaí) a thugann míniú ar thábhacht nó ábharthacht na fíorfhianaise.

Tá roinnt samplaí de fíorfhianaise clúdaithe sa doiciméad seo.

Rudaí ábharacha

Sampla d'ábhar a bhaineann le cás dúnmharaithe é an t-arm dúnmharaithe. Píosa fíor fhianaise í seo gur féidir a tharraingt anuas sa chúirt.

Amanna, d'fhéadfadh sé nach mbeadh sé indéanta ábhar a thaispeáint ag an triail de bharr é a bheith millte nó caillte. Is féidir grianghrafanna, macasamhail nó fianaise bhéil ó dhuine a chonaic an t-ábhar a cheadú ina áit. Uaireanta, más rud é nach féidir leis an réad-ábhar a thaispeáint sa chúirt is féidir le 'radharc' nó scrúduithe taobh amuigh den chúirt a chur i gcrích. Féach an rannán inspection Iniúchadh lasmuigh den chúirt ’thíos chun tuilleadh eolais a fháil faoi seo.

Grianghrafanna

Is féidir grianghrafanna a tharraingt anuas mar fhianaise den rud a dhéanann siad cuntas air. Mar shampla, i dtriail dúnmharaithe, d'fhéadfaí grianghrafanna a tharraingt anuas mar fhianaise de shuíomh agus staid coirp an té atá básaithe nuair a fritheadh é.

Ar mhaithe le grianghraf a tharraingt anuas mar fhianaise ní mór ar dtús a chruthú go bhfuil sé barántúil. Ní mór don ghrianghrafadóir a chruthú gur thóg sé/sí an grianghraf agus ní mór don té a a rinne próiseáil ar an grianghraf ráiteas a dhéanamh nár déanadh aon athrú ar an grianghraf.

Ní gá gur grianghrafadóir proifisiúnta a bheadh sa té a thóg an grianghraf len é a tharraingt anuas mar fhianaise. Mar shampla, i gcás sibhialta, d'fhéadfaí glacadh le grianghrafanna a thóg tú den damáiste a déanadh do do charr i dtimpiste bhóthair mar fhianaise cheadaithe (chomh fada agus go bhfuil tú ar fáil le fianaise a thabhairt sa chúirt maidir leis an mbealach agus cén uair a thóg tú na grianghrafanna).

Físe mar fhianaise

Tá sé ag tarlú níos mó agus níos mó go bhfuil eachtraí nó coireanna á bhfeiceáil agus á dtaifeadadh ar fhís nó ar thaifeadáin CCTV (Teilifís Chiorcaid Iata). Glacann cúirteanna na hÉireann le taifeadtaí den chineál seo mar fianaise nithiúil. Go deimhin, sa chás go bhfuil fianaise de choir taifeadta ar cheamara sráide nó siopa, tá sé de dhualgas ar na Gardaí an taifead seo a ghabháil agus a choinneáil ar feadh tamaill réasúnta, fiú mura bhfuil sé i gceist acu an taifead a úsáid mar chuid de chás an ionchúisimh.

Ionas gur féidir leo taifeadtaí físe/téipe a úsáid mar fhianaise, ní mór don ionchúiseamh a chruthú go bhfuil an taifeadadh téipe nó físe údarach nó fíor. Ní mór don ionchúiseamh míniú cén chaoi agus cén fáth a rinneadh an taifeadadh, agus cé ag a raibh smacht ar an taifeadadh ina dhiaidh sin.

Is féidir go ndéanfadh an chosaint agóid ar na forais seo, agus ansin is faoin mbreitheamh a bheidh sé cinneadh a dhéanamh an gceadófar an taifeadadh a chur os comhair an ghiúiré.

Má dhéanann na Gardaí cinneadh gan taifeadadh a úsáid (a gabhadh le linn an imscrúdaithe) mar fhianaise ag an triail, tá sé de dhualgas ar an ionchúiseamh nó ar na Gardaí an chosaint a chur ar an eolas go bhfuil a leithéid de thaifeadadh ann. Ní mór dóibh freisin fógra a thabhairt roimh ré má tá sé i gceist acu é a scriosadh. Is í an chúis atá leis seo ná, cé nach bhfuil an taifeadadh úsáideach don ionchúiseamh, is féidir go gcabhródh an taifeadadh leis an gcúisí a chruthú nach raibh sé/sí i láthair san áit ar tharla an coir.

Cé go bhfuil dualgas ar na Gardaí fianaise físe a bhailiú, níl orthu dul thar fóir chun é seo a dhéanamh. Mar shampla, ní bheadh gá do na Gardaí gach píosa fianaise físe ar Shráid Uí Chonaill i mBaile Átha Cliath a bhailiú má goideadh rud éigin ó shiopa amháin ar an tsráid.

Scrúduithe taobh amuigh den chúirt

Scrúdú taobh amuigh den chúirt ar láthair nó ar ábhar nach féidir a thabhairt isteach sa chúirt é "Radharc". Mar shampla, is féidir leis an mbreitheamh (agus an giúiré más cás coiriúil atá ann) agus na páirtithe sa chás an chúirt a fhágáil le scrúdú a dhéanamh ar inneall mór nó ar fheithicil mhótair atá tábhachtach don chás.

Is féidir radharc a tharraingt anuas mar fhianaise i gcás coiriúil nó i gcás sibhialta. Sa chuid is mó cásanna, ní bhíonn aon ghá an chúirt a fhágáil le láthair nó ábhar a scrúdú mar gheall go nglacann an chúirt le grianghraf nó taifead físe den radharc atá i gceist.

Cuma agus iompar duine

Féadfar cuma fhisiceach nó tréithe duine nó ainmhí a úsáid mar fhianaise fíor. Mar shampla, i gcás díobhálacha pearsanta is féidir leis an duine gortaithe marc a fuair sé mar thoradh ar an teagmhas a thaispeáint don bhreitheamh. Is féidir ainmhithe a tháirgeadh freisin chun a meon a mheas.

Breathnaítear ar fhianaise an fhinné agus fianaise ó bhéal á tabhairt aige mar fhianaise fíor. Is féidir leis an mbreitheamh é seo a chur san áireamh agus cinneadh á dhéanamh an bhfuil an fhianaise seo inchreidte.

Fianaise dlí-eolaíochta

Ábhar nó loirg ábhair a bhfuil anailís déanta orthu i saotharlann dlí-eolaíochta í fianaise dlí-eolaíochta.

Bailíonn baill den Gharda atá oilte go speisialta lena aghaidh fianaise dlí-eolaíochta. Tá sé mar aidhm acu cinntiú nach bhfuil na samplaí curtha i gcontúirt nó truaillithe ar aon bhealach le linn nó tar éis na samplaí a bheith bailithe.

Déanann saotharlanna dlí-eolaíochta scrúdú sa ghnáthchúrsa ar ábhair mar péint, gloine, cré, gruaig, snáithíní, iarmhar airm thine, ábhair luasghéaraithe tine agus samplaí de loirg choise. D'fhéadfadh na samplaí seo a bheith tógtha ó láthair na coire nó a bheith faighte ar an té a d'fhulaing an choir nó ar an té atá in amhras na coire.

Tá go leor úsáidí gur féidir a bhaint as fianaise dlí-eolaíochta:

• D'fhéadfadh tábhacht a bheith leis an bhfíric go bhfuil ábhar faoi leith ann, mar shampla go bhfuil iarmhar airm thine faighte ar éadaí an té atá in amhras
• Samplaí d'ábhair a bheith mar a chéile, mar shampla snáithíní faighte ar gheansaí an té atá in amhras a bheith mar an gcéanna le snáithíní ó bhlús an té a d'fhulaing
• D'fhéadfaí marcanna faoi leith a aimsiú, mar shampla loirg choise.

D'fhéadfadh fianaise dlí-eolaíochta an cuma a chur ar an scéal go raibh duine atá in amhras ag láthair na coire. Mar shampla, má briseadh fuinneog le fáil isteach i dteach déanfar scrúdú ar éadaí an té atá in amhras sa saotharlann le aon phíosaí beaga gloine briste a aimsiú. Déanfar scrúdú freisin ar an bhfuinneog le snáithíní ó éadaí an bhuirgléara a lorg. Féach freisin fianaise DNA.

Nuair a bhíonn fianaise dlí-eolaíochta tarraingte anuas sa chúirt is iondúil gur saineolaí a dhéanfaidh í a mhíniú - dlíeolaí. Míneoidh an dlíeolaí céard a rinneadh leis an sampla atá i gceist agus cén chaoi a ndearnadar anailís air. Míneoidh an dlíeolaí ansin na torthaí a fuair an saotharlann.

Ba chóir duit comhairle dlí a lorg chun faisnéis mionsonraithe a fháil.