An dlí ar chaint fuath

I ndlí na hÉireann, is éard is fuathchaint ann ná aon chumarsáid a dhéantar go poiblí le hintinn nó le dóchúlacht a bheith bagrach nó maslach agus ar dóigh di fuath a chothú in aghaidh daoine mar gheall ar a:

• Cine
• Dath
• Náisiúntacht
• Creideamh
• Bunús eitneach nó náisiúnta
• Ballraíocht den lucht siúil
• Claonadh gnéis

Is féidir an chumarsáid a labhairt, a fhoilsiú nó a chraoladh. Ní áirítear cumarsáid a dhéantar in áit chónaithe phríobháideach nach féidir le daoine lasmuigh den áit chónaithe í a fheiceáil ná a chloisteáil.

Leagtar amach san Acht um Thoirmeasc ar Ghríosú chun Fuatha 1989 an dlí maidir le fuathchaint.

Deir sé gur cion é ábhar bagrach, maslach nó tarcaisneach a chur in iúl a bhfuil sé d’aidhm aige, nó ar dóigh dó, fuath a “chothú” in aghaidh grúpa daoine mar gheall ar a gcine, a ndath, a náisiúntacht, a reiligiún, a mbunús eitneach nó náisiúnta, a mballraíocht den lucht siúil nó claonadh gnéis.

Is féidir an chumarsáid a bheith labhartha, i scríbhinn, a chraoladh nó mar chuid de thaifeadadh.

Mura raibh sé ar intinn ag an duine fuath a chothú, féadfaidh sé/sí cúiseamh a chosaint trína chruthú nach raibh a fhios acu ábhar an ábhair, agus nach raibh cúis ar bith acu a bheith in amhras go raibh an t-ábhar bagrach, maslach nó tarcaisneach.

Ní féidir thú a chiontú as fuath a ghríosú do rudaí a deir tú in áit chónaithe phríobháideach, ach amháin má chloiseann nó go bhfeiceann duine lasmuigh den áit chónaithe na focail, iompar nó ábhar. D’fhéadfadh sé nach mbeadh tú ciontach i gcion dá mbeifeá in áit chónaithe phríobháideach agus nach raibh aon chúis agat a chreidiúint go mbeadh do chuid focal, iompar nó ábhar le cloisteáil nó le feiceáil ag duine éigin lasmuigh.

Cé atá freagrach as craoltaí?

Is éard is craoladh ann ná aon tarchur a bheartaítear a bheith faighte ag an bpobal i gcoitinne.

Má chraoltar ábhar a bhfuil sé mar aidhm aige fuath a chothú (nó ar dóigh dó fuath a chothú fiú mura bhfuil sé beartaithe), d’fhéadfadh go mbeadh cion ag gach ceann díobh seo a leanas:

• An craoltóir (mar shampla, an cainéal teilifíse)
• Na daoine a léirigh nó a stiúraigh an craoladh
• An duine a rinne an ráiteas bagrach nó Maslach

D’fhéadfadh go mbeadh an craoltóir, léiritheoir nó stiúrthóir an chraolacháin in ann ionchúiseamh a sheachaint mura raibh sé i gceist go spreagfadh an t-ábhar fuath agus:

• Ní raibh a fhios acu, agus ní raibh cúis ar bith acu a bheith in amhras, go raibh an t-ábhar ciontach sa chraoladh nó
• Ní fhéadfaidís an t-ábhar ciontach a bhaint as ar chúiseanna praiticiúla

D’fhéadfadh go mbeadh an léiritheoir nó an stiúrthóir in ann ionchúiseamh a sheachaint freisin más féidir leo a thaispeáint nach raibh a fhios aige nó aici agus nach raibh aon chúis acu a chreidiúint go gcraolfaí an mhír nó gur dócha go spreagfadh sé fuath.

D’fhéadfadh go mbeadh an té a rinne an ráiteas in ann a ghníomhartha a chosaint más féidir leo a thaispeáint nach raibh a fhios aige nó aici agus nach raibh cúis ar bith acu a bheith in amhras go gcraolfaí an t-ábhar, nó go spreagfadh an craoladh fuath.

Is féidir le haon duine a chúisítear i gcraoladh úsáid a bhaint as cosaint freisin nach eol dó nó nach bhfuil cúis acu le bheith in amhras go raibh an t-ábhar bagrach, maslach nó tarcaisneach.

Ábhar maslach a ullmhú nó a shealbhú

Is cion é freisin aon ábhar scríofa, taifeadadh fuaime nó físíomhánna maslacha, a bhfuil sé beartaithe agatsa (nó duine éigin eile) a dháileadh, a chraoladh, a thaispeáint nó a fhoilsiú in Éirinn nó thar lear a ullmhú nó a bheith i do sheilbh..

Is féidir leat fuathchaint a thuairisciú ar aon cheann de na bealaí seo a leanas:

• Ag do stáisiún Gardaí áitiúil
• Trí theagmháil a dhéanamh le líne theileafóin rúnda an Gharda ar 1800 666111
• Coir fuatha a thuairisciú ar shuíomh Gréasáin an Gharda Síochána
• Tuairisc a thabhairt ar ábhar ciníoch nó seineafóbeach ar líne ar Hotline.ie

Na meáin shóisialta

Is féidir le cuideachtaí meán sóisialta ábhar fuath a bhaint. Is féidir leat léamh ar conas fuathchaint a thuairisciú ar:

• Twitter
• Facebook
• TikTok
• Instagram
• LinkedIn

Athruithe molta ar an dlí

Tá sé fógartha ag an Aire Dlí agus Cirt go n-athrófar an dlí reatha maidir le fuathchaint agus go dtabharfar isteach dlíthe nua maidir le coireacht fuatha. Déanfar an Bille um Ghríosú chun Fuatha agus Coireachta um Fhuath (má achtaítear é):

• Dlíthe nua a chruthú chun déileáil le coireanna fuatha
• Na tréithe cosanta a leathnú chun inscne (lena n-áirítear féiniúlacht inscne agus léiriú) agus míchumas a chur san áireamh
• Déan é a bheith ina chion cinedhíothú a dhiúltú nó a mhionathrú

Is éard is coir fuath ann ná cion coiriúil ar bith a mheasann an t-íospartach, nó aon duine eile, a bheith spreagtha ag réamhchlaonadh atá bunaithe ar aois, míchumas, cine, dath, náisiúntacht, eitneachas, reiligiún, claonadh gnéis nó inscne duine. Níl dlíthe sonracha ag Éirinn faoi láthair a dhéileálann le coireanna fuatha.

Tiocfaidh an dlí nua in ionad an Achta um Thoirmeasc ar Ghríosú chun Fuatha 1989