Cúirt Uachtarach na hÉireann

Is í an Chúirt Uachtarach an chúirt is airde in Éirinn agus an chúirt achomhairc dheiridh in Éirinn. De ghnáth suíonn sé sna Ceithre Cúirteanna i mBaile Átha Cliath.

Tá an Chúirt Uachtarach comhdhéanta de

• An Príomh-Bhreitheamh, atá ina Uachtarán ar an gCúirt, agus
• Suas le 9 ngnáthbhreitheamh.

Is breithiúna den Chúirt Uachtarach freisin Uachtarán na Cúirte Achomhairc agus Uachtarán na hArd-Chúirte. Léigh tuilleadh faoi chóras cúirteanna na hÉireann.

De ghnáth, éisteann 5 bhreitheamh cásanna a ndéantar achomharc orthu chuig an gCúirt Uachtarach agus cinneann siad.

Is féidir leis an bPríomh-Bhreitheamh a ordú, áfach, go n-éistfear agus go gcinnfidh 3 bhreitheamh aon achomharc nó ábhar eile nó, i gcásanna eisceachtúla, 7 breithiúna.

Tá na feidhmeanna seo a leanas ag an gCúirt Uachtarach:

• Éisteann sé le hachomhairc ón gCúirt Achomhairc má tá an Chúirt Uachtarach sásta:
  - go mbaineann an cinneadh le hábhar a bhfuil tábhacht phoiblí ghinearálta leis, nó
  - ar mhaithe leis an gceartas, gur gá achomharc a dhéanamh chun na Cúirte Uachtaraí.
• Éisteann sé le hachomhairc ón Ard-Chúirt má tá an Chúirt Uachtarach sásta go bhfuil imthosca eisceachtúla ann a éilíonn achomharc díreach chuici. Caithfidh an Chúirt Uachtarach a bheith sásta:
  - go mbaineann an cinneadh le hábhar atá tábhachtach don phobal i gcoitinne, nó
  - gur ar mhaithe leis an gceartas é
• Cúirt bhunreachtúil atá inti, mar is í an cinneadh deiridh maidir le Bunreacht na hÉireann a léirmhíniú
• Féadfaidh sé deireadh a chur le téarma oifige an Uachtaráin, má chinneann 5 bhreitheamh den Chúirt Uachtarach nó níos mó go bhfuil Uachtarán faoi éagumas buan
• Caithfidh sé bunreachtúlacht na ndlíthe nua a chuireann an tUachtarán faoina bráid, atá rite ag dhá Theach an Oireachtais, a chinneadh

Is féidir leis an Uachtarán Bille molta a tharchur chuig an gCúirt Uachtarach. Caithfidh éisteacht a fháil ansin os comhair 5 bhreitheamh ar a laghad.

Déanann abhcóide nó foireann abhcóidí ionadaíocht ar Oifig an Ard-Aighne, ag áitiú go bhfuil an Bille bunreachtúil agus gur chóir go bhfanfadh sé mar atá sé. Ceapann an Chúirt abhcóide nó foireann abhcóidí eile chun na fáthanna a bhfuil an Bille míbhunreachtúil agus nár chóir é a achtú a leagan amach.

I gcásanna a scrúdaíonn cibé acu an bhfuil nó nach bhfuil Bille bunreachtúil, déanann an Chúirt Uachtarach cinneadh amháin, agus is cinneadh críochnaitheach an cinneadh seo. Má chinneann an Chúirt go bhfuil an Bille contrártha leis an mBunreacht, ní féidir é a achtú ina dhlí mar atá sé faoi láthair.

Tá tuilleadh faisnéise faoin gCúirt Uachtarach ar fáil ag supremecourt.ie.

Is féidir leat dul i dteagmháil le hOifig na Cúirte Uachtaraí freisin.