Cóíreáil i gCoimeád

Tar éis duine a ghabháil beidh sé/sí faoi choiméad i stáisiún na Gardaí.

Nuair a bhíonn tú faoi choimeád, ní mór go gcaithfí leat le meas cuí ar do chearta pearsanta agus ar do dhínit i gcónaí, agus caithfidh na Gardaí aird a thabhairt ar aon mhíchumas coirp nó meabhrach a d'fhéadfadh a bheith ort. Níor cheart go mbeadh aon mhoill neamhriachtanach ag déileáil leat.

Tá na rialacha agus na módh oibre maidir le conas a chaithfear leat agus tú faoi choimeás leagtha amach san Acht um Cheartas Coiriúil 1984 (An Bhail a Chuirfear ar Dhaoine Faoi Choimeád i Stáisiúin an Gharda Síochána) Rialacháin 1987 agus 2006.

Tar éis duine a ghabháil, ní mór don Gharda ata i bhfeighil an stáisiúin faisnéis a thabhairt duit faoi:

• Cén fáth ar gabhadh tú
• Do cheart dul i gcomhairle le haturnae
• Do cheart a insint do dhuine eile go bhfuil tú faoi choimeád

Má tá tú faoi 18 mbliana d'aois, ní mór don Gharda a rá leat go gcuirfear do thuismitheoirí ar an eolas go bhfuil tú faoi choimeád agus go n-iarrfar orthu teacht go stáidiún na nGardaí.

Daoine eile a chur ar an eolas fút

Ní mór faisnéis faoin áit ina bhfuil tú faoi choimeád a thabhairt le do thoiliú maidir le:

• Aon aturnae a fhiosraíonn agus
• Aon duine eile má tá an Garda atá i bhfeighil an stáisiúin sásta nach gcuirfidh an faisnéis moill ar fhiosrú coire ná go ndéanfaidh sé an t-imscrúdú níos deacra

Má ghabhtar tú i gCeantar Garda seachas an ceann a bhfuil cónaí ort ann, ní mór an Ceanncheathrú Dúiche sa cheantar ina gcónaíonn tú a chur ar an eolas freisin.

Ní mór do na Gardaí taifead coimeádta a choinneáil ar gach duine atá faoi choimeád. Tá an Garda atá i bhfeighil Stáisiúin na nGardaí freagrach as cruinneas gach iontrála sa taifead coimeádta.

Má aistrítear go Stáisiún Garda eile thú, ní mór don Gharda atá i bhfieghil an stáisiúin an taifead coimeádta a sheoladh leat.

Ma tá tú 18 mbliana d'aois nó níos sine agus go bhfuil aturnae iarrtha agat nó go gcuirfí duine eile ar an eolas, ní mór don Gharda atá i bhfeighil an stáisiúin é sin a chur in iúl don aturnae nó do dhuine eile a luaithe is féidir.

Má tá tú faoi 18 mbliana d'aois, cuirfidh an Garda ata i bhfeighil an stáisiúin, a luaithe is féidir, in iúl do do thuismitheoir nó do chaomhnóir go bhfuil tú faoi choiméad, cén fath a bhfuil tú faoi choiméad agus go bhfuil sé de cheart agat dul i gcomhairle le haturnae.

Má aistrítear go stáisiúin eile thú, ní mór d'aturnae nó do dhuine ainmnithe eile a chur ar an eolas faoin aistriú chomh luath agus is féidir.

Murar féidir dul i dteagmháil le d'aturnae

Murar féidir dul i dteagmháil leis an aturnae nó le duine eile laistigh de thréimhse réasúnta ama nó mura bhfuil an t-aturnae nó duine eile in ann nó mura bhfuil siad toilteanach freastal, ní mór deis a thabhairt duit aturnae eile nó duine eile a iarraidh.

Mura bhfuil rochtain agat ar aturnae, agus má tá aturnae nár iarradh ag an stáisiúin, ní mór an deis a thabhairt duit dul i gcomhairle leis an aturnae más mian leat.

Nuair a thagann an t-aturnae

Féadfaidh tú dul i gcomhairle le haturnae agus ní mór an cruinniú seo a bheith ar siúil in áit nach féidir leis na Gardaí éisteacht lena bhfuil á rá.

Féadfaidh gaol, cara nó duine ar bith eile a bhfuil spéis aige i do leas cuairt a thabhairt ort. Is féidir leat diúltú duine éigin a fheiceáil más mian leat.

Ní mór don Gharda atá i bhfeighil an stáisiúin a bheith sásta gur féidir maoirseacht chuí a dhéanamh ar an gcuairt agus nach gcuirfidh sí moill ar imscrúdú coire ná go ndéanfaidh sé an t-imscrúdú níos deacra.

Is féidir leat litir a sheoladh nó glao gutháin a dhéanamh, saor in aisce má ta an Garda atá i gceannas sásta nach gcuirfidh sé bac nó moill ar imscrúdú coire. Is féidir le Garda éisteacht leis an nglao gutháin agus is féidir leo deireadh a chur leis. Is féidir leo freisin aon litir a léamh agus diúltú í a sheoladh.

Sula dtugann tú cuairt maoirsithe nó sula ndéanann tú cumarsáid le duine seachas d'aturnae, ní mór a chur in iúl duit go bhféadfaí aon ní a deir tú le linn na cuairte nó sa chumarsáid a thabhairt mar fhianaise.

Ní féidir ach le 2 Gharda tú a cheistiú ag aon am amháin. Féadfaidh suas le ceathrar a bheith i láthair sa seomra agallaimh, áfach. Má mhaireann agallamh níos faide ná 4 huaire an chloig, tá tú i dteideal sos réasúnta a fháil.

Ní féidir duine faoi 18 mbliana d'aois a cheistiú gan tuismitheoir nó caomhnóir a bheith i láthair mura n-údaraíonn an Garda atá i gceannas é.

Tá sé de cheart agat dul i gcomhairle le haturnae sula gcuirtear faoi agallamh tú.

Déantar beagnach gach agallamh a thaifeadadh go closamhairc agus glacann na Gardaí atá i láthair nótaí mionsonraithe.

Má dhéanann Garda tú a chuardach agus tú faoi choimeád, ní mór dóibh cúis an chuardaigh a insint duit agus ní mór dóibh a chinntiú go ndéantar é le meas.

Níor cheart do dhuine (seachas dochtúir) den ghnéas eile thú a chuardach.

Sa chás go mbaineann cuardach le do dhuine éadaí seachas ceannbheart nó éadaí seachtracha a bhaint, ní mór go mbeadh aon duine den ghnéas eile i láthair mura dochtúir é an duine sin. D'fhéadfadh duine den ghnéas eile a bheith i láthair, áfach, má mheasann an Garda atá i gceannas go bhfuil gá leis mar gheall ar d'iompar foréigneach.

Nuair is féidir, ba cheart do dhochtúir cuardach a dhéanamh a bhaineann le do chuid fo-éadaí a bhaint.

Má thógann na Gardaí do chuid éadaí nó bróga, ní mór éadaí athsholáthair a thabhairt duit ar chaighdeán réasúnta.

Ní mór taifead a dhéanamh den chuardach ina luafar ainm an duine atá i mbun an chuardaigh, ainmneacha na ndaoine atá i láthair agus sonraí ar aon mhaoin a tógadh uait nó a thug tú ar láimh.

Go ginearálta is féidir do mhéarloirg, grianghraif, seile, gruaig agus samplaí áirthe eile a thógáil gan do thoiliú. Teastaíonn do thoiliú i scríbhinn sular féidir na samplaí seo a leanas a thógáil agus caithfidh dochtúir nó fiaclóir iad a thógáil de réir mar is cuí:

• Fuil, fual nó gruaig phoiblí
• Swab ó do réigiún giniúna nó aon oscailt coirp, seachas do bhéal
• Lorg fiacla

Ní mór an toiliú a shíniú agus a thaifeadadh sa taifead coimeádta.

Is féidir aon diúltú DNA nó sampla eile a sholáthar gan chúis mhaith a úsáid níos déanaí sa chúirt i do choinne.

Ní mór am réasúnta a thabhairt duit chun scíth a ligean.

Ní mór ar a laghad 2 bhéile éadroma agus príomhbhéile amháin a thabhairt duit in aon tréimhse 24 uair an chloig. D'fhéadfadh go gcuirfí béilí ar fáil duit ar do chostas féin nuair is féidir leis an nGarda é seo a shocrú.

Caithfidh rochtain a bheith agat ar áiseanna leithris.

Coinneofar tú, a mhéid is féidir, leat féin i gcillín. Ní ceadmhach daoine den ghnéas eile a chur i gcillín le chéile. Níor cheart duine foréigneach a chur i gcillín le duine eile más féidir é seo a sheachaint.

Agus tú i gcillín, is féidir le Garda cuairt a thabhairt ort timpeall gach 30 nóiméad. Tabharfar cuairt ar dhuine ar meisce nó duine atá faoi thionchar na ndrugaí agus labhrófar leis agus más gá, dúiseofar é gach 15 nóiméad ar feadh tréimhse 2 uair nó níos faide más gá sin dá riocht.

Caithfidh Garda a bheith in éineacht i gcónaí agus iad ag tabhairt cuairte ar dhuine den ghnéas eile atá ina aonar i gcillín.

Má tá tú faoi bhun 18 mbliana d'aois, níor cheart thú a choinneáil i gcillín mura bhfuil aon lóistín eile ar fáil agus, nuair is féidir ní chuirfear i gcillín thú le duine fásta seachas le gaol aosach.

Droch-chóireáil

Ní féidir le Garda ar bith tú a chur faoi dhrochíde d'aon chineál nó faoi bhagairt drochíde (cibé an bhfuil sé i do choinne, i gcoinne do theaghlach nó i gcoinne aon duine eile a bhfuil baint aige leat) ná cead a thabhairt d'aon duine eile é sin a dhéanamh.

Ní féidir le Garda ar bith forneart a úsáid i do choinne mura bhfuil gá le forneart réasúnach:

• I féinchosaint
• Chun a chinntiú go gcloíonn tú le treoracha dleathacha
• Chun d'éalú a chosc
• Chun tú a shrianadh ó ghortú a dhéanamh duit féin nó do dhaoine eile, dochar a dhéanamh do mahoin nó scriosadh nó cur isteach ar fhianaise

Má líomhnaíonn tú drochíde fisiciúil, socróidh an Garda atá i bhfeighil an stáisiúin go gcuirfear scrúdú leighis ort. Mar sin féin, má tá an líomhain déanta agat faoi Gharda, ní fhéadfaidh an ball atá i bhfeighil an stáisiúin an scrúdú leighis a ordú má mheasann sé/sí go bhfuil an gearán suaibhreosach nó cráiteach.

Cóir leighis

Ní mór don Gharda atá i bhfeighil dochtúir a fháil nó tú a chur chuig ospidéal má tá tú:

• Gortaithe
• Faoi thionchar alcóil nó drugaí agus ní féidir iad a dhúiseacht
• Ní féidir freagra a thabhairt de ghnáth ar cheisteanna nó ar chomhrá (ní mar gheall ar thionchar alcóil amháin)
• Ag fulaingt ó mheabhairghalar
• Teastaíonn cóir leighis

Má theastaíonn cógas uait le haghaidh le do chroí, diaibéiteas, titimeas nó riocht eile a d'fhéadfadh a bheith tromchúiseach, ba cheart don Gharda atá i gceannas é a fháil duit má cheapann siad go bhfuil gá leis.

Má chuirtear chuig ospidéal thú, ní mór é seo a thaifeadadh. Ba cheart aon treoracha a thugann dochtúir faoi do chúram leighis agus na céimeanna atá le déanamh chun cloí leis na treoracha a thaifeadadh freisin.

Má iarann tú go ndéanfaí scrúdú ar do rogha dochtúir ar do chostas féin, ní mór don bhall atá i bhfeighil an stáisiúin na socruithe riachtanacha a dhéanamh.

Má dhéantar tú aistriú go dtí an ospidéal, tabharfar fógra do neasghaol agus d'aon duine eile ar gá.