Íoschaighdeáin i dtithíocht ar cíos

Ní mór do do thiarna talún a chinntiú go gcomhlíonann do theach ar cíos caighdeáin íosta áirithe. Is ceanglas dlíthiúil é seo.

Tá na caighdeáin seo leagtha amach i Rialacháin na dTithe (Caighdeáin do Thithe ar Cíos) 2019. Go ginearálta, baineann na caighdeáin le tithe ar cíos ó thiarnaí talún príobháideacha.

Ní bhaineann gach caighdeán le tithe ar cíos:

• Ag na húdaráis áitiúla
• Ag na comhlachtaí tithíochta ceadaithe (CTCanna)
• Ar feadh íostréimhse léasa 10 mbliana faoi chomhaontú tionóntachta

Ní bhaineann siad le tithíocht phobail atá á ligean ar cíos ag FSS nó ag comhlacht tithíochta ceadaithe.

Is féidir leat tuilleadh a léamh faoi na caighdeáin seo i dTreoirlínte an Rialtais d’Údaráis Tithíochta maidir le hÍoschaighdeáin i gCóiríocht ar Cíos a Chur i bhFeidhm.

Caighdeáin ghinearálta

I gcás gach árasáin nó tí atá ligthe ar cíos mar aonad ar leith, ní mór don tiarna talún a chinntiú nach bhfuil taise sa réadmhaoin ar cíos agus go bhfuil bail cheart struchtúrtha air (taobh istigh agus amuigh).

Ciallaíonn sé seo go gcothabháiltear agus gcoimeádtar bail mhaith ar dhíonta, tíleanna dín, sclátaí, fuinneoga, urláir, síleálacha, ballaí, staighrí, doirse, cláir sciorta, éadain, tíleanna ar aon urlár, síleáil agus balla, gáitéir, fánphíobáin, feistis, fearastú, gairdíní agus limistéir choiteanna. Níor cheart go mbeidís lochtach mar gheall ar thaise nó eile.

Ní mór don tiarna talún a chinntiú freisin:

• Tá soláthairtí leictreachais nó gáis sábháilte agus i ndea-riocht
• Tá gach seomra aeráilte go cuí le téamh is féidir le tionóntaí a rialú

Tá idir soilsiú nádúrtha agus saorga i ngach seomra

Caighdeáin maidir le níochán, ullmhú bia agus stóráil bia

Ní mór do thiarnaí talún príobháideacha rochtain a sholáthar dá dtionóntaí ar:

• Meaisín níocháin
• Triomadóir éadaí mura bhfuil gairdín nó clós príobháideach ag an áit chónaithe

Caithfidh siad áiseanna a sholáthar freisin le haghaidh cócaireachta agus stóráil shláintíoch bia, mar shampla, an méid seo a leanas san áireamh:

• Sorn le 4 fháinne agus oigheann agus greille
• Cochall cócaireáin nó fean eastarraingthe
• Cuisneoir agus reoiteoir, nó cuisneoir-reoiteoir
• Oigheann micreathonnach
• Cófra stórála oiriúnach agus leordhóthanach chun bia agus earraí neamhbhia a stóráil (mar shampla, táirgí glantacháin)
• Doirteal ag a bhfuil soláthar príomhphíobán uisce fhuair inólta, soláthar píobaithe uisce the agus limistéar draenála

I gcás áiteanna cónaithe atá ar cíos ó údaráis áitiúla agus comhlachtaí ceadaithe tithíochta, nó má tá íostréimhse léasa 10 mbliana agat faoi chomhaontú tionóntachta, caithfidh tiarnaí talún áiseanna a sholáthar don mhéid seo a leanas:

• Áiseanna do shuiteáil trealamh cócaireachta
• Cochall cócaireáin nó fean eastarraingthe
• Cófra agus caibinéid stórála atá oiriúnach agus leordhóthanach chun bia agus earraí neamhbhia a stóráil (mar shampla, táirgí glantacháin)
• Doirteal ag a bhfuil soláthar príomhphíobán uisce fhuair inólta, soláthar píobaithe uisce the agus limistéar draenála

Riachtanais eile

Caithfidh gach tiarna talún an méid seo a leanas a sholáthar:

• Doirteal ina bhfuil uisce te agus fuar ar fáil.
• Seomra ar leith, as a mbainfidh muintir an aonaid ar cíos úsáid eisiach, ina bhfuil leithreas, báisín níocháin agus folcadán nó cithfholcadán feistithe le huisce te agus fuar. Caithfear bail mhaith feidhme a bheith ar na háiseanna seo i gcónaí agus caithfidh aerú maith a bheith sa seomra.
• Téitheoir atá feistithe go buan i ngach seomra folctha nó seomra cithfholctha. Caithfidh bail mhaith a bheith ar na téitheoirí seo agus caithfear iad a chothabháil mar is ceart.
• Fearas oiriúnach feistithe i ngach seomra, atá in ann téamh éifeachtach a sholáthar agus ar féidir leis an tionónta é a rialú, agus áiseanna leordhóthanacha chun múch a bhaint go sábháilte.
• Pluid dóiteáin agus córas braite agus aláram dóiteáin.
• Teacht ar áiseanna stórála bruscair atá míolradhíonach agus lotnaid-dhíonach. Caithfidh an tiarna talún iarrachtaí a dhéanamh freisin le cosc a chur ar inmhíolú lotnaidí agus míolra ag an réadmhaoin.
• Sriantáin sábháilteachta ar fhuinneoga atá lonnaithe os cionn airde áirithe, chun cosc a chur ar dhaoine titim astu.
• Eolas ar an réadmhaoin, seirbhísí an fhoirgnimh, fearais agus a riachtanais chothabhála.
• Aláram aonocsaíd charbóin nach mór a bheith suite in áit oiriúnach agus nach mór a chothabháil.

I bhfoirgnimh ilaonad, ní mór don tiarna talún na nithe seo a leanas a sholáthar do gach aonad:

• Córas oiriúnach braite dóiteáin agus aláraim
• Brat dóiteáin
• Plean aslonnaithe éigeandála
• Soilsiú éigeandála i limistéir choiteanna

D’fhoilsigh an BTC treoir áisiúil maidir leis na híoschaighdeáin do réadmhaoin ar cíos.

Díobháil a dhéanamh do do chuid earraí

De ghnáth ní chumhdaíonn freagrachtaí do thiarna talún tú as aon damáiste do do shealúchais. Mar shampla, tá do thiarna talún freagrach as na píopaí uisce a choinneáil i ndea-riocht, ach má dhéantar damáiste do do chuid earraí de bharr píopaí pléasctha níl an tiarna talún freagrach as do chuid giuirléidí a athsholáthar. Ní dóchúil go gcumhdófar d’earraí pearsanta faoi pholasaí árachais an tiarna talún.

Cuireann roinnt comhlachtaí árachais árachas inneachair ar fáil do thionóntaí príobháideacha.

Cuireann an carthanas tithíochta Threshold eolas áisiúil ar fáil do thionóntaí atá thíos le saincheisteanna tuile agus píopaí pléasctha (pdf), chomh maith le treoir maidir le conas déileáil le deisiúcháin.

Tá údaráis áitiúla (ina ról mar údaráis tithíochta) freagrach as na híoschaighdeáin seo i gcóiríocht ar cíos a chur i bhfeidhm.

Má tá cóiríocht ar cíos agat faoi scéim na hÍocaíochta Cúnaimh Tithíochta (an ÍCT), déanfaidh an t-údarás áitiúil cigireacht ar do chóiríocht laistigh den chéad 8 mí de do thionóntacht mura bhfuil cigireacht déanta ar an gcóiríocht cheana féin le 12 mhí anuas. Tugann údaráis áitiúla faoi chláir phleanáilte chigireachta ar réadmhaoin ar cíos.

Má cheapann tú nach gcomhlíonann d’áit chónaithe na híoschaighdeáin thuas, ba cheart duit an fhadhb a chur ar aird do thiarna talún ar dtús, cibé acu má tá nó mura bhfuil áit chónaithe ar cíos agat ó thiarna talún príobháideach, údarás áitiúil nó comhlachas tithíochta.

Má cheapann tú nach mbaineann do chóiríocht an caighdeán amach nó má dhiúltaíonn do thiarna talún chun tabhairt faoi dheisiúcháin faoi mar a theastaíonn, is féidir leat iarraidh ar an údarás áitiúil iallach a chur ar an tiarna talún na caighdeáin a chomhlíonadh. Féach ‘Teagmhálaithe úsáideacha’ thíos.

Má theipeann ar do thiarna talún na híoschaighdeáin a chomhlíonadh, féadfar pionós a ghearradh orthu agus iad a ionchúiseamh.

Is féidir le húdaráis áitiúla Fógraí Feabhsúcháin agus Fógraí Toirmisc a eisiúint do thiarnaí talún a sháraíonn na rialacháin um íoschaighdeáin.

Leagtar amach i bhFógra Feabhsúcháin na hoibreacha is gá don tiarna talún a dhéanamh chun sárú ar na rialacháin a chur ina cheart. Mura ndéanann an tiarna talún na hoibreacha seo, is féidir leis an údarás áitiúla Fógra Toirmisc a eisiúint, a ordaíonn an tiarna talún gan an réadmhaoin a ligean ar cíos arís go dtí gur réitíodh an sárú ar na rialacháin.

Is féidir leat eolas breise a léamh faoi dhíospóidí idir tiarnaí talún agus tionóntaí anseo.

Soláthraíonn an BTC faisnéis ar chearta agus ar fhreagrachtaí na:

• Phobal
• Tionóntaí
• Tiarnaí talún

Is féidir leat dul i dteagmháil le d’údarás áitiúil le haghaidh tuilleadh faisnéis faoi íoschaighdeáin.