Saincheisteanna cánach do thionóntaí
Creidmheas Cánach Cíosa
Tugadh Creidmheas Cánach Cíosa nua isteach i mí na Nollag 2022 do dhaoine a íocann as cóiríocht phríobháideach ar cíos. Is é an creidmheas cánach 20% den chíos a d’íoc tú i mbliain, a mhéid le €500 an duine, nó a €1,000, más lánúin sibh ar a ndéantar comh-mheasúnú le haghaidh cánach.
Tá an creidmheas ar fáil do chíos a d’íoc tú as:
- D’áit chónaithe
- An dara háit chónaithe a úsáideann tú chun páirt a ghlacadh i do chuid oibre nó i gcúrsa faofa
- Réadmhaoin a úsáideann do leanbh chun gur féidir leo páirt a ghlacadh i gcúrsa faofa. Ní bhaineann seo ach má tá do leanbh faoi 23 bliain d’aois ag tús a gcéad bhliana.
Caithfidh do thionóntacht a bheith cláraithe leis an mBord um Thionóntachtaí Cónaithe leis an gcreidmheas a éileamh, murach go bhfuil socrú ceadúnais agat. Mar shampla, má tá seomra ar cíos agat in áit chónaithe a roinneann tú leis an úinéir, tá comhaontú ceadúnais agat agus ní gá é seo a bheith cláraithe leis an BTC.
Níl an creidmheas ar fáil má tá tacaíocht tithíochta á fáil agat, cosúil leis an Íocaíocht Cúnaimh Tithíochta nó Forlíonadh Cíosa.
Beidh an creidmheas ar fáil ó 2022 go 2025. Is féidir leat an creidmheas cánach a éileamh d’íocaíochtaí cíosa a rinne tú in 2022 trí thuairisceán cánach a dhéanamh don bhliain 2022. Is féidir leat an creidmheas cánach a éileamh i rith na bliana do bhlianta eile.
Tá eolas breise ar fáil faoin gcreidmheas seo ar ár leathanach Creidmheas Cánach Cíosa.
Tiarnaí talún a chónaíonn thar lear
Má chónaíonn do thiarna talún lasmuigh d’Éirinn agus má íocann tú do chíos trí ghníomhaire bailiúcháin, ní gá duit cáin a asbhaint ón gcíos. Duine atá i ngníomhaire bailiúcháin a dhéanfaidh tuairisceáin chánach bhliantúla don tiarna talún neamhchónaithe agus a chuirfidh aon cháin atá le híoc leis na Coimisinéirí Ioncaim i gcuntas.
Is féidir le duine ar a bhfuil aithne ag an tiarna talún, cosúil le cara nó duine muinteartha a bheith i ngníomhaire bailiúcháin, ach is minic gur gairmí iad, cosúil le gníomhaire ligin nó cuntasóir. Caithfidh gníomhaire bailiúcháin an tiarna talún an cháin a chur i gcuntas i dtuairisceán cánach bliantúil.
Má íocann tú an cíos go díreach leis an tiarna talún, áfach, (isteach ina gcuntas bainc, cibé acu in Éirinn nó thar lear san áireamh), caithfidh tú cáin ar an ráta caighdeánach (20%) a asbhaint ón ollmhéid a íocann tú. Ní hionann an asbhaint seo agus d’fhaoiseamh cánach - cáin í atá iníoctha leis na Coimisinéirí Ioncaim ó ioncam do thiarna talún.
Mar shampla, cónaíonn do thiarna talún sa Ghearmáin agus íocann tú ollchíos €1,000 sa mhí leo. Déan amach an méid cánach atá le hasbhaint ar dtús (€1,000 x 20% = €200). Anois asbhain an cháin atá le híoc ón ollchíos a íocann tú (€1,000 - €200 = €800). Is é an glanchíos atá le híoc le do thiarna talún €800 sa mhí. Is é an méid atá le híoc leis na Coimisinéirí Ioncaim an €200 sa mhí a d’asbhain tú ón ollchíos €1,000.
An cháin a asbhaineadh ón gcíos a chur i gcuntas do na Coimisinéirí Ioncaim
Caithfidh tú an cháin a asbhaineann tú ón ollchíos a chur i gcuntas do na Coimisinéirí Ioncaim. Má theipeann ort cáin a asbhaint ón gcíos a íocann tú go díreach le tiarna talún a chónaíonn d’Éirinn, ciallóidh seo go mbeidh ort féin (seachas an tiarna talún) aon cháin a íoc ba cheart a asbhaint.
Má íocann tú cáin faoi ÍMAT, is féidir leat é a chur i gcuntas trí do chreidmheasanna cánach agus do Scoithphointe Ráta Chaighdeánaigh a laghdú. Is féidir leat fógra a thabhairt d’Oifig áitiúil na gCoimisinéirí Ioncaim agus iarraidh ort é seo a shocrú. De rogha air sin, is féidir leat tuairisceán cánach a dhéanamh agus an méid a siarchoinníodh a íoc. Is féidir leat seo a dhéanamh trí Ríomhfhoirm12 a líonadh atá ar fáil ar Sheirbhís moChúrsaí na gCoimisinéirí Ioncaim, nó trí Fhoirm 12 (pdf) pháipéir a líonadh agus í a sheoladh ar ais chuig na Coimisinéirí Ioncaim.
Má íocann tú cáin faoi fhéinmheasúnú, ba cheart duit na sonraí faoi do chíos a chur san áireamh ar do thuairisceán bliantúil. Is féidir leat seo a dhéanamh trí d’Fhoirm 11 a líonadh trí úsáid a bhaint as Seirbhís moChúrsaí na gCoimisinéirí Ioncaim (ROS), nó trí Fhoirm 11 (pdf) pháipéir a líonadh agus í a sheoladh ar ais chuig na Coimisinéirí Ioncaim. Eiseofar fógra measúnaithe ansin duit, ar a dtaispeánfar an creidmheas laghdaithe.
Caithfidh tú Deimhniú Cánach Ioncaim a Asbhaineadh - Foirm R185 (pdf) líonta a thabhairt do do thiarna talún ag deireadh na bliana.