Cead pleanála chun do theach a athrú

Má tá tú chun síneadh a chur le do theach nó athruithe eile a dhéanamh air, d'fhéadfadh sé go mbeadh cead pleanála uaitó d’údarás áitiúil.

Is iad na cúiseanna is coitianta a dteastaíonn cead pleanála uathu ná nuair is mian leat:

• Síneadh a thógáil atá níos mó ná 40 méadar cearnach (áirítear leis seo síntí nua agus aon síntí atá ann cheana féin).
• An chaoi a n-úsáidtear do thalamh a athrú, cosúil le garáiste a thiontú ina áit ghnó. Tugtar “athrú ábhartha úsáide” air seo.

Go ginearálta, ní bhíonn cead pleanála ag teastáil uait le haghaidh mionathruithe ar do theach. Féach ‘Cad iad na hathruithe is féidir liom a dhéanamh gan cead pleanála’ thíos.

Mar sin féin, ba cheart duit seiceáil an bhfuil cead pleanála uait sula dtosaíonn tú ag tógáil. Mura bhfaigheann tú cead pleanála nuair a bhíonn gá leis, b’fhéidir go mbeidh ort fíneáil mhór a íoc nó fiú aghaidh a thabhairt ar phríosún. Is féidir le d’údarás áitiúil comhairle a chur ort má tá ceisteanna agat.

Chun tuilleadh faisnéise a fháil faoi iarratas a dhéanamh ar chead pleanála agus na cineálacha éagsúla cead pleanála, féach ar ár leathanach ar Cead pleanála.

I gcoitinne, ní bheidh cead pleanála uait le haghaidh:

Síntí níos lú ná 40 méadar cearnach

Is féidir leat síneadh nó grianán a thógáil ar chúl do theach:

• Chomh fada agus nach méadaíonn sé bunachar urláir an tí níos mó ná 40 méadar cearnach.
• Chomh fada agus nach bhfuil sé níos airde ná an teach

Caithfidh síneadh os cionn leibhéal na talún a bheith 2 mhéadar ar a laghad ó aon teorainn agus níor cheart go mbeadh an t-achar urláir níos mó ná:

• 12 mhéadar cearnach do thithe sraithe nó leathscoite
• 20 méadar cearnach do thithe scoite

Faoi na rialacha seo, is é an t-achar urláir iomlán ná:

• An t-achar urláir den síneadh atá á mholadh agat anois, agus
• Achar urláir aon síntí roimhe seo lena n-áirítear iad siúd a bhfuair tú cead pleanála dóibh roimhe seo

Chomh maith leis sin, níor cheart go laghdódh an síneadh spás oscailte ar chúl an tí (nach n-úsáideann ach na daoine a chónaíonn sa teach) go dtí níos lú ná 25 méadar cearnach.

Tá rialacha mionsonraithe ann faoi:

• Airde síneadh
• I gcás ina gcuirtear na fuinneoga i síneadh
• Conas a úsáidtear an díon

Garáistí agus seideanna

Is féidir leat garáiste atá ceangailte le cúl nó taobh do theach a thiontú go húsáid tí chomh fada agus a bhfuil achar urláir níos lú ná 40 méadar cearnach aige. Más mian leat garáiste a thiontú d’úsáid ghnó, féach ‘Cead pleanála le haghaidh athrú ábhartha úsáide’ thíos.

Is féidir leat garáiste, seid, teach gloine nó struchtúr comhchosúil a thógáil ar chúl nó ar thaobh do theach:

• Chomh fada agus nach síneann sé amach os comhair líne tógála an tí
• Chomh fada agus atá sé 4 mhéadar nó níos ísle ar airde má tá díon claonta tílithe nó sclátaí air, nó 3 mhéadar ar airde má tá aon chineál dín eile air.

Ní gá duit cead pleanála a fháil don chineál seo gharáiste nó seid chomh fada agus nach bhfuil an t-achar urláir ina aonar nó in éineacht le haon struchtúir chomhchosúla níos mó ná 25 méadar cearnach.

Níor cheart go laghdódh an garáiste nó an tseid nua an spás oscailte ar chúl nó ar thaobh an tí go níos lú ná 25 méadar cearnach.

Caithfidh garáistí nó seideanna ar thaobh an tí teacht le críochnú an tí.

Tá rialacha áirithe ann nach mór duit a leanúint agus garáiste nó seid á thógáil agat. Ní mór:

• Nach bhfuil cónaí orthu.
• iad a úsáid chun críocha tráchtála
• Iad a úsáid chun muca, éanlaith chlóis, colúir, capaillíní nó capaill a choinneáil

Póirsí tosaigh

Is féidir leat póirse tosaigh a thógáil gan cead pleanála a fháil:

• Chomh fada agus nach bhfuil sé níos mó ná 2 mhéadar cearnach san achar
• Chomh fada agus atá sé níos mó ná 2 mhéadar ó aon bhóthar poiblí nó cosán.

Má tá díon claonta tílithe nó sclátaí ar an bpóirse, níor cheart go mbeadh sé níos airde ná 4 mhéadar, nó 3 mhéadar do dhíon ar bith eile.

Ballaí caipínithe, sconsaí adhmaid, geataí agus rochtain

Is féidir leat ballaí caipínithe (déanta as brící, cloch nó bloc), ráillí agus sconsaí adhmaid suas le 1.2 méadar ar airde a thógáil ar aghaidh an tí, nó 2 mhéadar ar thaobh nó ar chúl an tí. Áirítear leis seo sconsaí slándála.

Is féidir leat geataí a thógáil suas le 2 mhéadar ar airde.

Teastaíonn cead pleanála uait i gcónaí más mian leat bealach isteach nua a leathnú nó a chruthú ar bhóthar poiblí.

Córais téimh lárnaigh

Is féidir leat córas téimh lárnaigh, simléir, teach coire nó umar stórála ola a shuiteáil (suas le cumas 3,500 lítear).

Gairdíní agus clóis

Féadfaidh tú do ghairdín nó do chlós a athrú chun spásanna páirceála, cosáin gairdíní, locháin agus nithe eile a áireamh, chomh fada agus nach bhfuil na hathruithe níos mó ná méadar amháin os cionn nó faoi bhun leibhéal na talún.

Rudaí ar dhíon an tí

Is féidir leat na rudaí seo a shuiteáil:

• Aeróg teilifíse ar an díon chomh fada agus go bhfuil sé níos lú ná 6 mhéadar os cionn an díon
• Mias satailíte ar chúl nó ar thaobh an tí suas le méadar ar trastomhas, agus nach bhfuil níos airde ná barr an dín

Ní mór duit cead pleanála iomlán a fháil le haghaidh mias satailíte ar aghaidh an tí. Ní mór duit ach mias satailíte amháin a shuiteáil ar do theach.

Tuirbíní gaoithe agus painéil ghréine

Is féidir leat tuirbín gaoithe a shuiteáil le haghaidh úsáid tí:

• Chomh fada agus nach bhfuil sé ceangailte le struchtúr
• Chomh fada agus nach bhfuil sé níos mó ná 13 méadar ar airde
• Chomh fada agus a bhfuil trastomhas rotor níos lú ná 6 méadar aige
• Tá imréiteach 3 mhéadar ar a laghad idir barr an rotor agus an talamh

Ní gá duit cead pleanála a fháil chun painéil ghréine a chur ar dhíon do thí. Is féidir leat do dhíon iomlán a chlúdach le painéil ghréine gan cead pleanála a bheith uait.

Is féidir leat painéil ghréine neamhspleácha a shuiteáil i do theach gan cead pleanála:

• Chomh fada agus nach bhfuil siad os comhair bhalla tosaigh an tí.
• Chomh fada agus atá siad níos lú ná 2.5 méadar os cionn na talún.
• Chomh fada agus nach gclúdaíonn siad níos mó ná 25 méadar cearnach.
• Chomh fada agus nach bhfuil an spás oscailte príobháideach ar chúl nó ar thaobh an tí laghdaithe go dtí níos lú ná 25 méadar cearnach.

Tá srianta áirithe ann má tá do theach ina struchtúr cosanta nó i limistéar caomhantais ailtireachta. D’fhéadfadh srianta breise a bheith i gceist má bhíonn glare ó do phainéil ghréine i gceist. Tá sé tábhachtach seiceáil le d’údarás áitiúil le haghaidh sonraí iomlána sula ndéanann tú aon athruithe ar do theach.

Is féidir leat tuilleadh faisnéise a fháil inA Guide to Doing Work around the House (pdf) arna fhoilsiú ag Oifig an Rialtóra Pleanála. I measc na bhfoilseachán eile atá ar fáil tá  A Guide to Planning Permission (pdf) agus A Guide to Making a Planning Application (pdf).

Má theastaíonn uait mór-athrú a dhéanamh ar an úsáid a bhaintear as talamh nó foirgnimh, athrú a mbeidh tionchar dáirire aige nó a d'fhéadfadh tionchar a bheith aige ar chomharsain nó ar an bpobal áitiúil, caithfidh tú cead pleanála a fháil.

Mar shampla, beidh cead pleanála uait má tá rún agat:

• Do gharáiste a athrú isteach ina cheardlann oibre ar mhaithe le gnó
• Naíolann a bhunú
• Teach lóistín a oscailt le níos mó ná 4 sheomra do chuairteoirí ann

Tá roinnt eisceachtaí ann maidir leis an gceanglas maidir le cead pleanála le haghaidh athrú ábhartha úsáide. Mar shampla, ní gá cead pleanála a bheith agat chun maoin tráchtála áirithe atá folamh (tithe tábhairne san áireamh) a athrú go tithe.

Tá na heisceachtaí seo leagtha amach i Planning and Development Regulations 2001 to 2023 (pdf).

Déan teagmháil le d’údarás áitiúil más gá duit iarratas a dhéanamh ar chead pleanála, nó mura bhfuil tú cinnte an bhfuil cead pleanála ag teastáil uait.