Scéimeanna tithíochta inacmhainne

Tá Scéim Cheannaigh Inacmhainne Údaráis Áitiúil ar fáil chun cabhrú le daoine ar ioncam íseal go measartha chun tithe a cheannach ar phraghsanna laghdaithe. Tá tithe nua faoin scéim seo lonnaithe sna ceantair ina bhfuil an riachtanas tithíochta is mó agus a bhfuil inacmhainneacht ina saincheist. Tá sciar ag an údarás áitiúil i do theach a chlúdaíonn an laghdú praghais. Más mian leat, is féidir leat geall an údaráis áitiúil a cheannach ar ais am ar bith, ach ní gá duit. Tá an scéim seo dírithe ar cheannaitheoirí céaduaire, ach tá roinnt eisceachtaí ina leith seo.

Tá scéim náisiúnta tithe inacmhainne ann freisin, rud ina n-íocann an Stát agus na bainc rannpháirteacha suas le 30% de chostas do thí nua chun sciar i do theach a fháil.

Chun cáiliú don scéim seo ní mór duit critéir áirithe ioncaim, réadmhaoine agus cónaitheachta a chomhlíonadh, féach thíos.

D’ioncam agus coigilteas

Chun cáiliú don scéim:

• Caithfidh d'ioncam a bheith faoi leibhéal áirithe. Ríomhtar é seo trí d’ioncam comhlán bliantúil a iolrú faoi 3.5. Tugtar 'cumhacht ceannaigh' ar an bhfigiúr seo agus caithfidh sé a bheith níos lú ná 85.5% de luach margaidh an tí inacmhainne.

NÓ

• Caithfidh cruthúnas a bheith agat ó bhanc nó ó institiúid airgeadais nach féidir leat morgáiste a fháil ar 85.5% de luach margaidh an tí.

Aontaíonn an t-údarás áitiúil atá i mbun na scéime luach margaidh na maoine sula seolfar an scéim.

Conas a dhéantar d'ioncam a mheasúnú

Beidh níos mó sonraí faoin méid a mheastar mar ioncam inmheasúnaithe ar fáil sa Bheartas Measúnaithe Ioncaim do Thithíocht Inacmhainne.

Éarlais agus coigilteas

Ní mó íosmhéid éarlais de 10% de phraghas ceannaigh an tí a bheith agat. Má tá coigilteas agat os cionn méid áirithe b’fhéidir nach gcáileoidh tú don scéim seo.

Féadfaidh tú an t-airgead a bheith agat chun éarlais an tí agus €30,000 breise a chlúdach. Cuirtear rud ar bith os cionn seo le do chumhacht ceannaigh. Agus, má théann sé seo os cionn 95% de luach margaidh an tí níl tú incháilithe don scéim.

Maoin

Níor cheart go mbeadh teach agat cheana féin a cheannaigh tú nó a thóg tú chun cónaí ann. Tá roinnt eisceachtaí ann do dhaoine a bhfuil deireadh tagtha le caidreamh, daoine a chaill a dteach mar gheall ar fhéimheacht nó nach bhfuil a dteach feiliúnach a thuilleadh. Mar shampla, d’fhéadfá cáiliú má cheannaigh tú teach le do chéile, ach gur tháinig deireadh leis an bpósadh agus má tá iarratas á dhéanamh agat ar an scéim anois leat féin nó le páirtí nua.

Ina theannta sin, níor cheart go mbeadh úinéireacht agat cheana féin nó nach bhfuil spéis agat i réadmhaoin eile. Baineann sé seo mura bhfuil an réadmhaoin oiriúnach do riachtanais do theaghlaigh.

Aois agus cónaitheacht

Caithfidh tú a bheith os cionn 18 mbliana d'aois agus an ceart a bheith agat chun cónaí in Éirinn ar feadh tréimhse éiginnte.

Is é an t-údarás áitiúil a ríomhann an praghas a íocann tú ar do theach nua agus an sciar cothromais a ghlacann an t-údarás áitiúil. Cuireann an ríomh seo san áireamh d’acmhainn uasta morgáiste agus an t-íosphraghas atá socraithe ag an údarás áitiúil don teach. Déantar na ríomhanna seo de réir na rialachán.

Tugann gach údarás áitiúil a scéim tithíochta inacmhainne féin isteach agus bainistíonn siad an próiseas iarratais. Nuair a bheidh tithe ar fáil faoin scéim fógrófar iad ar shuíomh idirlín an údaráis áitiúil agus i nuachtán áitiúil.

Áireoidh an fógra sonraí faoin scéim lena n-áirítear conas agus cén uair ba cheart iarratas a dhéanamh. Is féidir leat liosta de na maoine atá ar fáil a fháil freisin ar shuíomh Gréasáin na dTithe Inacmhainne.

I bhformhór na gcásanna, déanfaidh tú iarratas ar líne áit a gcuirfidh tú do chuid faisnéise isteach agus ina n-uaslódálfaidh tú aon cháipéisíocht bhreise. San iarratas, beidh ort:

• Cuir d'fhaisnéis phearsanta ar fáil, mar shampla, d'ainm, do dháta breithe agus d'uimhir PSP
• Deimhnigh gur ceannaitheoir céaduaire nó iarratasóir úr-tosaithe thú
• Cruthúnas a sholáthar ar d'ollioncam bliantúil
• Fianaise a sholáthar ar thaisce agus ar aon choigilteas, mar shampla, ráitis bhainc
• Fianaise a sholáthar ar an gcaoi a n-íocfaidh tú as an teach, mar shampla, ceadú morgáiste i bprionsabal nó áireamhán morgáiste
• Cruthúnas a sholáthar ar do cheart chun cónaí in Éirinn

Ba chóir duit iarratas a dhéanamh ar thithe ar féidir leat íoc astu leis an scéim agus a oireann do mhéid do theaghlaigh. Ní mór duit d'iarratas a chur isteach faoi dháta deiridh na scéime.

Déanann an t-údarás áitiúil measúnú ar d’iarratas agus cinneann an gcáilíonn tú don scéim. Féadfaidh siad eolais bhreise a iarraidh chun cabhrú leis an gcinneadh seo.

Má tá níos mó iarratasóirí incháilithe ná na tithe inacmhainne atá ar fáil, tabharfaidh an t-údarás áitiúil tosaíocht do na hiarratasóirí bunaithe ar roinnt critéar. Ar an gcéad dul síos, breathnóidh siad ar oiriúnacht an tí don teaghlach. Mar shampla, má tá 4 sheomra leapa ag an teach, tabharfar tosaíocht d’iarratasóirí ó theaghlaigh a bhfuil 3 bhall nó níos mó acu.

Má tá tithe fós ar fáil tar éis é seo a chur i bhfeidhm, féadfar tosaíocht a thabhairt do na tithe atá fágtha bunaithe ar an ord ina bhfuarthas na hiarratais, nó ar na critéir a chinnfidh an t-údarás áitiúil.

Rachaidh an t-údarás áitiúil i dteagmháil leat chun tú a chur ar an eolas má cháilíonn tú don scéim. Má cháilíonn tú don scéim, cuirfidh an t-údarás áitiúil in iúl duit freisin má tá teach á thairiscint duit nó nach bhfuil. Mura gcáilíonn tú, ba chóir don údarás áitiúil na cúiseanna leis an gcinneadh seo a thabhairt duit.

Scéimeanna tithíochta inacmhaine roimhe

In 2011, cuireadh stad leis na seanscéimeanna tithíochta inacmhaine. D’ainneoin sin, tá daoine ann fós ina gcónaí i dtithe a cheannaigh siad faoi réir na scéimeanna sin. Déanann an chuid seo cur síos ar na seanscéimeanna lena n-áirítear cad a tharlaíonn más mian leat teach a dhíol a cheannaigh tú faoi réir cheann de na scéimeanna sin.

Má dhíolann tú do theach taobh istigh de 20 bliain, beidh ort céatadán den airgead ón díolachán a aisíoc leis an údarás áitiúil. Tugtar aisghlámadh ar an íocaíocht seo. Is ionann an céatadán seo agus an céatadán dífríocht idir praghas an díolacháin agus luach an tí ar an margadh. Laghdófar an tsuim seo gach bliain faoi 10% nuair is leat an teach ar feadh 10 mbliana. Mar sin, má dhíolann tú do theach tar éis 20 bliain ní bheidh ort aon aisíocaíocht a dhéanamh leis an údarás áitiúil.

Léigh tuilleadh mar gheall ar bheith i do chónaí i dteach inacmhainne.

Tá Ceisteanna Coitianta faoin scéim forbartha ag Tithe Inacmhainne. Tá treoir céim ar chéim acu freisin maidir le conas teach inacmhainne a cheannach.

Tá na critéir cháillitheacha don scéim seo leagtha amach san Acht um Thithíocht Inacmhainne 2021 agus sna Rialacháin um Thithíocht Inacmhainne 2023. Úsáidfidh gach údarás áitiúil na rialacháin seo agus a scéim tosaíochta féin agus iad ag measúnú an gcáilíonn tú don scéim.