Dleacht stampála ar réadmhaoin

Is éard is dleacht stampála ann ná cáin a íocann tú nuair a aistríonn tú réadmhaoin. Gearrtar é ar na doiciméid scríofa a aistríonn úinéireacht talún agus foirgneamh. Baineann dleacht stampála le réadmhaoin chónaithe ar nós tithe, árasáin nó láithreáin le comhaontú tógála. Cuirtear i bhfeidhm é freisin maidir le réadmhaoin neamhchónaithe, mar shampla láithreáin talún nó tithíochta gan foirgnimh chónaithe - féach Rátaí thíos.

Go ginearálta, is é luach na réadmhaoine an t-aon fhachtóir a dhéanann difear do mhéid na dleachta stampála. Mar sin féin, tá ráta dleachta stampála níos airde i bhfeidhm má cheannaíonn tú 10 no níos mó dteach cónaithe nó árasán dhá úrlár ag an am, nó i mbliain amháin. Tugadh an beart seo isteach chun cistí infheistíochta a dhíspreagadh ó eastáit tithíochta a cheannach. Féach ‘Rátaí’ thíos le haghaidh tuilleadh eolais ar an ráta méadaithe, lena n-áirítear díolúintí agus aisíocaíochtaí.

Áirítear le “réadmhaoin chónaithe” tithe, árasáin agus aon láithreán a cheannaítear le comhaontú bainteach chun réadmhaoin chónaithe a thógáil air.

• Má cheannaíonn tú suíomh i dtaca le (nó mar chuid de) comhaontú chun teach nó árasán a thógáil air, ansin gearrfar dleacht stampála ag an ráta réadmhaoine cónaithe ar chostas iomlán an tsuímh agus ar an gcostas tógála.
• If Má cheannaíonn tú suíomh nach bhfuil aon socrú ceangailte aige chun teach nó árasán a thógáil air, gearrfar dleacht stampála ar chostas an láithreáin ag an ráta réadmhaoine neamhchónaithe.

Tá faisnéis (pdf) ar revenue.ie faoin gcaoi a gcaitear le gairdíní móra, spásanna páirceála agus beartanna muiríne chun críocha dleachta stampála. Is féidir leat tuilleadh a léamh freisin ar revenue.ie faoi dhleacht stampála ar réadmhaoin i gcoitinne.

Aistrithe idir céilí, páirtnéirí sibhialta agus comhchónaitheoirí

Go ginearálta, tá na hidirbhearta seo a leanas díolmhaithe ó dhleacht stampála:

• Gach aistriú nó léas réadmhaoine idir céilí agus páirtnéirí sibhialta (mura bhfuil an t-aistriú ina fhodhíol - díolachán a dhéantar laistigh den phróiseas díolacháin níos mó)
• Réadmhaoin a aistríodh idir iar-chéilí nó iar-pháirtnéirí sibhialta faoi ordú cúirte, tar éis colscartha nó scaoileadh na páirtnéireachta sibhialta
• Réadmhaoin a d’aistrigh comhchónaitheoir chuig a chomhchónaitheoir an 1 Eanáir 2011 nó ina dhiaidh sin, faoi Ordú Coigeartaithe Réadmhaoine

Léigh tuilleadh inár ndoiciméad ar theaghlaigh agus ar thithe comhroinnte.

Cé go bhfuil na hidirbhearta thuas díolmhaithe go ginearálta ó dhleacht stampála, níl feidhm ag an díolúine má tá aon duine eile ina pháirtí san ionstraim.

Faoiseamh ar aistriú talún feirme laistigh de theaghlach

Tá faoiseamh speisialta goal fola ar fáil agus talamh feirme á aistriú idir baill teaghlaigh áirithe. Laghdaíonn sé seo an dleacht stampála go 1% ar aistrithe feirme teaghlaigh a cháilíonn don fhaoiseamh. Chun cáiliú caithfidh tú a bheith gaolta leis an duine a aistríonn an talamh agus ceann amháin díobh seo a leanas a dhéanamh:

• Feirmeoireacht a dhéanamh ar an talamh ar feadh 6 bliana ar a laghad tú féin.
• Léas an talamh do dhuine eile ar feadh 6 bliana ar a laghad, ionas gur féidir leo feirmeoireacht a dhéanamh ar.

Ní mór don duine atá ag déanamh feirmeoireacht ar na talún ceann díobh seo a leanas a dhéanamh freisin:

• Bíodh cáilíocht talmhaíochta ábhartha acu, nó faigh ceann laistigh de cheithre bliana ón dáta a bhfuair siad an talamh.
• Ar a laghad 50% dá gcuid ama a chaitheamh ag feirmeoireacht talún (lena n-áirítear an t-aistriú talún seo).

I measc na ndaoine gaolmhara tá tuismitheoirí, seantuismitheoirí, leas-thuismitheoirí, leanaí, deartháireacha, deirfiúracha, leathdheartháireacha, leathdeirfiúracha, aintíní, uncailí, neachtanna agus nianna. Tá liosta iomlán na ndaoine gaolmhara a cháilíonn don fhaoiseamh seo i Sceideal 1 den Lámhleabhar Cáin Dleachta Stampála (pdf).

Maireann an faoiseamh seo go dtí an 31 Nollaig 2023. Tá ceanglais mhionsonraithe eile maidir le cáiliú don fhaoiseamh seo ar fáil ar revenue.ie

Faoiseamh comhdhlúthaithe feirme

Tá an faoiseamh seo d’fheirmeoirí a cheannaíonn agus a dhíolann talamh talmhaíochta chun a ngabháltais a chomhdhlúthú agus chun inmharthanacht a bhfeirmeacha a fheabhsú. Déanann sé foráil do ráta dleachta stampála 1% ar na hidirbhearta seo. Tá an faoiseamh seo le dul in éag ar an 31 Nollaig 2022. Tá tuilleadh faisnéise faoi Fhaoiseamh Comhdhlúthaithe Feirme ar fáil ar revenue.ie

Faoisimh ó dhleacht stampála a aisghlámadh

Tá aisghlámadh ann le haghaidh faoisimh áirithe ó dhleacht stampála. Is éard is aisghlámadh ann nuair a bhíonn ort airgead nó sochair a fuair tú a aisíoc toisc nár chomhlíon tú critéir áirithe nó oibleagáidí conarthacha. I gcás roinnt faoisimh ó dhleacht stampála caithfidh tú critéir cháilitheacha áirithe a chomhlíonadh ar feadh roinnt blianta nó déanfar an faoiseamh a ‘aisghlámadh’. Féadfaidh sé seo a bheith 2 nó 5 bliana le haghaidh faoisimh ó dhleacht stampála. Má theipeann ort na critéir a chomhlíonadh don tréimhse iomlán, ní mór duit an dleacht stampála agus aon ús a íoc ar ais. Tá tuilleadh eolais faoi aisghlámadh dleachta stampála ar revenue.ie

Réadmhaoin chónaithe

Go ginearálta tá an ráta dleachta stampála bunaithe ar luach réadmhaoine. Mar sin féin, tá ráta méadaithe dleachta stampála de 10% ann, má cheannaíonn tú 10 no níos mó teach cónaithe nó árasán dhá úrlár ag am amháin, nó go carnach i mbliain amháin, féach na táblaí thíos.

Ráta dleachta stampála cónaithe lena n-áirítear ceannach níos lú ná 10 dteach nó árasán dhá úrlár i mbliain amháin

Ráta dleachta stampála cónaithe nuair a cheannaítear 10 nó níos mó teach nó árasán dhá úrlár i mblian amháin:

Tá an ráta méadaithe seo i bhfeidhm ón 20 Bealtaine 2021. Mar sin féin, is féidir tithe agus árasán dhá úrlár a ceannaíodh roimh an 20 Bealtaine 2021 a áireamh i dtreo na tairsí 10 n-aonad, ach ní bhaineann an ráta níos airde ach leis na haonaid a cheannaítear ina dhiaidh sin. Mar shampla, má cheannaigh tú 6 theach i mí Aibreáin 2021 agus 5 theach i mí an Mheithimh 2021, ciallaíonn ceannach Aibreán go bhfuil an tairseach 10 dteach sa bhliain sroichte agat, ach ní ghearrtar an ráta dleachta stampála níos airde ach ar na tithe a ceannaíodh i mí an Mheithimh.

Ní bhaineann an ráta méadaithe seo le ceannach árasáin, agus ní chuireann sé isteach ar údaráis áitiúla agus ar chomhlachtaí ceadaithe tithíochta.

Féadfaidh tú aisíocaíocht a éileamh má íocann tú an ráta méadaithe dleachta stampála, ach go gcinnfidh tú ansin na réadmhaoine a ligean ar léas d’údarás áitiúil nó comhlacht ceadaithe tithíochta le haghaidh tithíochta sóisialta. Is ionann an aisíocaíocht agus an difríocht idir an ráta caighdeánach agus an ráta méadaithe. Chun cáiliú don aisíocaíocht seo ní mór duit:

• Na réadmhaoine a ligean ar léas leis an údarás áitiúil nó comhlacht ceadaithe tithíochta laistigh de dhá bhliain tar éis iad a cheannach
• Léas na réadmhaoine ar feadh deich mbliana ar a laghad

Eisceachtaí

Má tá do theach á cheannach agat faoi scéim ceannaigh ag tionóntaí an údaráis áitiúil, gearrtar uasmhéid de €100 mar dhleacht stampála

Níl aon dleacht stampála iníoctha ar aistrithe áirithe idir céilí, páirtí sibhialta agus comhchónaitheoirí - féach thuas.

Má d’íoc tú CBL ar do theach, níl le déanamh agat ach dleacht stampála a íoc ar bhunphraghas an tí – sular cuireadh an CBL leis. Mar sin, mar shampla, má d’íoc tú €454,000 (CBL san áireamh) as do theach nua, tá sé seo comhdhéanta den bhunphraghas de €400,000 móide 13.5% CBL (€54,000) agus ní íocann tú ach dleacht stampála ar an mbunphraghas de € 400,000. Léigh tuilleadh inár ndoiciméad ar Cháin Bhreisluacha.

Réadmhaoin neamhchónaithe

Baineann ráta aonair 7.5% le gach réadmhaoin neamhchónaithe. Roimh Dheireadh Fómhair 2019, b'ionann an ráta sin agus 6%.

Ceadaíonn an Scéim Aisíocaíochta Dleacht Stampála d’Fhorbairt Chónaithe d’aisíocaíocht ar chuid den dleacht stampála a d’íoc tú ar thalamh neamhchónaithe, má fhorbraíonn tú an talamh ina dhiaidh sin le haghaidh úsáid chónaithe. Braitheann an aisíocaíocht is féidir leat a éileamh ar cén ráta dleacht stampála a d’íoc tú. Caithfidh tú na rudaí seo a leanas a dhéanamh leis an aisíocaíocht a fháil:

• An obair thógála a thosú faoin 31 Nollaig 2022 agus laistigh de 30 mí tar éis an trátha a aistríodh an talamh chugat
• An obair thógála a chríochnú laistigh de 2 bhliain
• An céatadán riachtanach de do thalamh do chuspóirí cónaithe a fhorbairt má tá foirgneamh ilaonad á tógáil agat

Tá eolas breise ar fáil faoin Scéim Aisíocaíochta Dleacht Stampála d’Fhorbairt Chónaithe ar revenue.ie

Is é 7.5% an dleacht stampála (iníoctha ag an léasaí) a ghearrtar ar an gcomhpháirt préimhe de léas ar mhaoin neamhchónaithe freisin. Níl aon athrú ar an ráta dleachta stampála ar chomhpháirt cíosa an léasa.

Ríomhfaidh d’aturnae cé mhéad dleacht stampála atá dlite agus iarrfaidh sé seo uait sula ndúntar an díolachán. Íoctar an méid leis na Coimisinéirí Ioncaim, a chuireann stampa ar na gníomhais réadmhaoine. Gan an stampa seo, ní féidir na gníomhais a chlárú.