Liostaí feithimh tithíochta sóisialta

Coimeádann údaráis áitiúla taifid ar dhaoine atá cáilithe do thacaíocht tithíochta sóisialta agus nach bhfuair í go fóill. De réir mar a bhíonn fáil ar thithíocht shóisialta, leithdháileann an t-údarás áitiúil í ar dhaoine atá ar a thaifead teaghlach cáilithe. Tugtar an liosta feithimh do thithíocht shóisialta de ghnáth ar thaifead na dteaghlach cáilithe.

Sula gcuirtear cóiríocht ar tairiscint duit, caithfidh an t-údarás áitiúil athbhreithniú a dhéanamh ar d’iarratas agus a dheimhniú go gcáilíonn do theaghlach go fóill. Ní mór d’údaráis áitiúla freisin athbhreithniú a dhéanamh ar gach iarratas ar a liostaí tithíochta gach bliain agus tuarascáil achomair a ullmhú ina sonraítear líon na ndaoine ar an liosta sa limistéar.

Anuas ar na príomhliostaí tithíochta, coimeádann údaráis áitiúla liostaí de dhaoine a rinne iarratas ar aistriú óna gcóiríocht reatha. Tá liosta aistrithe ann freisin do dhaoine a bhfuil Íocaíocht Cúnaimh Tithíochta (an ÍCT) á fáil acu ar mian leo go ndéanfar breithniú orthu le haghaidh tithíocht shóisialta.

Áit a bhaint amach ar an liosta tithíochta

Nuair a dhéanann tú iarratas ar thithíocht shóisialta, déanann an t-údarás áitiúil measúnú ar d’iarratas lena dheimhniú incháilitheacht agus riachtanas do theaghlaigh i dtaobh tithíocht shóisialta. Má ghlactar leat amhail bheith cáilithe, cuirtear do shonraí ar an liosta tithíochta sóisialta. Má tá ‘rogha limistéir’ liostaithe agat i d’iarratas atá i limistéar údaráis áitiúil eile, cuirfidh d’údarás áitiúil é seo in iúl don údarás áitiúil eile.

Fad a bhíonn tú ar an liosta tithíochta

Tugtar scéimeanna leithdháilte orthu seo agus foilsítear iad, go ginearálta, ar láithreán gréasáin an údaráis áitiúil.

Déanann gach údarás áitiúil a rialacha féin a dhréachtú chun cinneadh a dhéanamh ar ord na tosaíochta ar an liosta tithíochta. Oibríonn roinnt údaráis tithíochta córas pointí, a thugann gach teaghlach ar an liosta líon pointí ag brath ar a chúinsí. Má thagann athrú ar do chúinsí – mar shampla, saolaítear leanbh nua leat – ba cheart duit an t-údarás áitiúil a insint d’fhonn gur féidir leo taifead do theaghlaigh a nuashonrú. Ba cheart duit an t-údarás áitiúil a insint má thagann athrú ar do sheoladh ó cuireadh thú ar an liosta tithíochta.

Féadfaidh d'áit ar an liosta dul suas nó síos ag brath ar chúinsí daoine eile ar an liosta agus má thagann athrú ar do chúinsí féin. Sa chleachtas, tugtar tosaíocht go ginearálta do theaghlaigh agus do dhaoine scothaosta seachas do dhaoine singil nó do lánúin gan leanaí.

Tá liostaí feithimh ar leith ag údaráis áitiúla freisin maidir le:

● Cóiríocht do dhaoine scothaosta (go hiondúil do dhaoine os cionn 55 bliain d'aois)

● Daoine atá gan dídean

● Cóiríocht a bhaineann go sonrach leis an Lucht Siúil

Má thagann athrú ar do chúinsí agus tú ar an liosta feithimh

Má thagann athrú ar do chúinsí agus tú ar an liosta, ba cheart duit é sin a chur in iúl don údarás áitiúil ionas gur féidir leo taifead do theaghlaigh a nuashonrú. Mar shampla, má tá leanbh nua agat nó má fhágann duine éigin do theaghlach. Ba cheart duit insint do d’údarás áitiúil freisin má thagann athrú ar do sheoladh.

Conas a fháil amach cá bhfuil tú ar an liosta feithimh

Más mian leat d'áit ar an liosta tithíochta a fháil amach, féadfaidh tú ceist a chur ar d’údarás áitiúil. Is féidir leat freisin iarraidh ar d’údarás áitiúil meastachán a thabhairt duit ar an am feithimh do theach.

Cíos go príobháideach agus tú ar an liosta tithíochta

Má tá cónaí ort i gcóiríocht phríobháideach ar cíos fad a bhíonn feitheamh ort ar thithíocht údaráis áitiúil, d’fhéadfá a bheith i dteideal na hÍocaíochta Cúnaimh Tithíochta (ÍCT), a tugadh isteach in ionad an Fhorlíonta Cíosa Fhadtéarmaigh. Má tá tú i do chónaí faoi ÍCT, beidh do riachtanas tithíochta comhlíonta agus ní bheidh tú ar liosta tithíochta an údaráis áitiúil a thuilleadh. Mar sin féin, má tá tú fós ag iarraidh a bheith curtha san áireamh do thithíocht shóisialta is féidir leat iarratas a dhéanamh le bheith curtha ar liosta aistrithe an údaráis áitiúil.

Má dhéanann tú iarratas ar aistriú laistigh de 2 sheachtain ón litir a fháil ag deimhniú d’íocaíocht ÍCT, is féidir aon am a chaith tú ar an liosta tithíochta a chur san áireamh nuair a bhreithníonn d’údarás áitiúil d’iarratas. Má dhéanann tú iarratas ar aistriú níos déanaí, ní áireofar an t-am a chaith tú ar an liosta tithíochta roimhe seo.

Próiseas leithdháilte ghinearálta agus diúltú agus tairiscint

Go ginearálta, de réir mar a thagann tithe agus árasáin ar fáil, leithdháiltear iad ón liosta tithíochta in ord tosaíochta. Is féidir le húdaráis áitiúla, áfach, cuid dá dtithíocht shóisialta a leithdháileadh trí úsáid a bhaint as córas ligin bunaithe ar rogha, féach thíos.

Nuair a bhíonn sé beartaithe ag an údarás áitiúil lóistín a thairiscint duit, ní mór dó athbhreithniú a dhéanamh ar a mheasúnú ar incháilitheacht do theaghlaigh agus ar riachtanas do thithíocht shóisialta. Ní mór dó a dheimhniú freisin go bhfuil d’iarratas fós bailí, mar shampla, seiceálfaidh sé go bhfuil nasc fós agat leis an gceantar.

Má roghnaigh tú go ndéanfar breithniú ort le haghaidh cóiríochta a sholáthraíonn comhlachas tithíochta nó comhlacht eile faofa tithíochta (trí thic a chur sa bhosca ‘tithíocht dheonach/comharthithíocht’ ar an bhfoirm iarratais ar thithíocht shóisialta), féadfaidh ceann de na heagraíochtaí seo teagmháil a dhéanamh leat má bhíonn fáil ar chóiríocht oiriúnach.

An féidir liom tairiscint tí a dhiúltú?

Má dhéantar teach nó árasán a thairiscint duit nach maith leat a fháil, féadfaidh tú é a dhiúltú gan tionchar a imirt ar d’áit ar an liosta tithíochta. Áfach, má mheasann an t-údarás áitiúil nach bhfuil cúis mhaith agat chun an tairiscint a dhiúltú, féadfaidh siad do thosaíocht ar an liosta feithimh a laghdú. Má dhiúltaíonn tú breis agus tairiscint réasúnta amháin in aon tréimhse 12 mhí, cuirfear ar fionraí thú ón liosta ar feadh 12 mhí, agus ní féidir leat Forlíonadh Cíosa a éileamh le linn na tréimhse sin.

Cad é ligean ar cíos rogha-bunaithe (CBL)?

Is féidir le húdaráis áitiúla roinnt dá dtithíocht shóisialta a leithdháileadh trí úsáid a bhaint as córas éagsúil ar a dtugtar ligean roghabhunaithe (LRB). Ceadaíonn an córas seo d’údaráis áitiúla roinnt dá dtithíocht shóisialta a fhógairt chun gur féidir le hiarratasóirí faofa ar thithíocht shóisialta a spéis sa réadmhaoin atá ar fáil a léiriú.

Ní úsáideann gach údarás áitiúil an córas CBL (ligean ar cíos rogha-bunaithe). Má úsáideann siad é, fógróidh siad réadmhaoin CBL (ligean ar cíos rogha-bunaithe) ar líne nuair a bheidh siad ar fáil.

Déanfaidh údaráis áitiúla réadmhaoin LRB a fhógairt nuair a bhíonn siad ar fáil. Is féidir amharc ar an réadmhaoin ar láithreán gréasáin na n-údarás áitiúil, agus féadtar iad a fhógairt freisin sna meáin.

Cuimsítear sna fógraí eolas faoin méid seo a leanas:

• Láthair na háite cónaithe
• Saghas na háite cónaithe, mar shampla, árasán dhá sheomra
• Saghas an teaghlaigh ar féidir leo iarratas a dhéanamh ar an áit chónaithe, mar shampla, teaghlach duine singil
• Plean urláir nó grianghraif na háite cónaithe
• Rialacha an tí
• An dáta deiridh chun do spéis a léiriú sa réadmhaoin (is gnách go mbíonn cúpla seachtain i gceist leis seo)

Is féidir le húdaráis áitiúla gan iarratais ar LRB a cheadú ach do dhaoine cáilithe a roghnaigh láthair na réadmhaoine a fhógraítear mar limistéar rogha ar a n-iarratas ar thithíocht shóisialta. Luafar i bhfógra na réadmhaoine má bhaineann an srian seo.

Más mian leat do spéis i réadmhaoin LRB a léiriú, cuirfear eolas ar fáil i bhfógra na réadmhaoine faoi conas iarratas a dhéanamh. Is féidir leat teagmháil a dhéanamh freisin le d’údarás áitiúil chun teacht ar eolas.

Má léiríonn roinnt daoine cáilithe spéis in áit chónaithe LRB, déanfar an áitiúil a leithdháileadh ar aon dul le scéim leithdháilte an údaráis áitiúil.

Má chuirtear teach nó árasán ar tairiscint duit faoin gcóras LRB agus má dhiúltaíonn tú é, ní bheidh tú in ann iarratas a dhéanamh ar réadmhaoin LRB ar feadh 12 mhí. Ní dhéanfaidh seo difear don áit a bhfuil tú ar an liosta tithíochta.

Chun teacht ar eolas breise faoi ligean roghabhunaithe, déan teagmháil le d’údarás áitiúil.

An féidir le m’údarás áitiúil diúltú teach a leithdháileadh dom?

Má bhí tú féin nó duine de do theaghlach i dtithíocht údaráis áitiúil roimhe seo, ní leithdháilfidh an t-údarás tithíochta tithíocht ort má tá aon cheann díobh seo a leanas déanta agat féin nó ag duine den teaghlach:

● Damáiste déanta d'áit chónaithe nó do shuíomh a chuir aon údarás tithíochta ar fáil roimhe seo, gan an réadmhaoin a dheisiú ná íoc as deisiúchán

● Sáraíodh téarmaí comhaontú tionóntachta údaráis áitiúil, rud a fhágann gur chuir an t-údarás deireadh leis an tionóntacht

● Riaráistí cíosa méadaithe ar feadh 12 sheachtain nó níos mó in aon tréimhse 3 bliana mar thionónta údaráis áitiúil, gan iad a íoc nó gan socrú a dhéanamh iad a íoc

I gcúinsí eisceachtúla, áfach, is féidir le húdaráis áitiúla smaoineamh ar thacaíocht tithíochta sóisialta a sholáthar do theaghlaigh sa chéad dá chás atá leagtha amach thuas. Tá sé seo leagtha amach sna Rialacháin um Measúnú Tithíochta Sóisialta (Leasú) (Uimh. 2) 2011.

Caithfidh gach údarás áitiúil achoimre a ullmhú ar na measúnuithe ar thithíocht shóisialta a dhéantar ina limistéar. Déanann siad teagmháil le gach teaghlach ar a liostaí tithíochta lena dheimhniú go gcáilítear go fóill iad do thacaíocht tithíochta sóisialta. Iarrann siad freisin ar eolas faoi ioncam, líon tí agus dálaí reatha tithíochta.

Is tábhachtach go bhfreagraíonn gach teaghlach don údarás áitiúil go tráthúil leis na sonraí a iarrtar. Má tháinig athrú ar do sheoladh ó cuireadh ar an liosta tithíochta thú, ba cheart duit teagmháil a dhéanamh leis an údarás áitiúil agus do sheoladh reatha a thabhairt dóibh.

Féach gov.ie chun teacht ar an Achoimre is déanaí ar mheasúnuithe Tithíochta Sóisialta.

Chun teacht ar bhreis faisnéise faoin liosta feithimh tithíochta sóisialta, nó má bhíonn aon cheisteanna agat faoin achoimre ar riachtanais tithíochta sóisialta, déan teagmháil le d’údarás áitiúil.