Teach údaráis áitiúil a cheannach nó a fháil le hoidhreacht

Féadfaidh tú teach údaráis áitiúil a cheannach nó a fháil le hoidhreacht i gcúinsí áirithe.

Tá scéimeanna ann chun cabhrú leat do theach údaráis áitiúil a cheannach. Má cháilíonn tú, ligeann siad duit an teach a cheannach ar ráta lascainithe.

Má tá teach údaráis áitiúil ag duine den teaghlach agus má fhaigheann sé/sí bás, d'fhéadfá a dtionóntacht a fháil le hoidhreacht. Ní mór duit critéir áirithe a chomhlíonadh chun cáiliú dó seo.

Féadfaidh na rialacha beachta maidir le hoidhreacht thionóntachta a bheith éagsúil ó údarás áitiúil amháin go ceann eile. Tá siad leagtha amach i scéim leithdháilte tithíochta d’údarás áitiúil, atá le fáil ar shuíomh gréasáin d’údarás áitiúil.

Má ta tú i do thionónta i dteach údaráis áitiúil, d’fhéadfadh sé go meidh tú ábalta do theach a cheannach ón údarás áitiúil ar ráta lascainithe. Le blianta beaga anuas, tá roinnt scéimeanna ann a chuidíonn leat é seo a dhéanamh, ar a n-áirítear:

• An Scéim Ceannaigh Incriminteach ag Tionóntaí do thithe údaráis áitiúil atá ann cheana féin, 2016
• An Scéim Ceannaigh Árasán ag Tionóntaí (Tenant Purchase of Apartments Scheme,TPAS)
• An Scéim Ceannaigh Incriminteach ag Tionóntaí do thithe nuathógtha, 2010
• An Scéim Ceannaigh ag Tionóntai, 1995 (dúnta le haghaidh iarratas nua)

Cad í an Scéim Ceannaigh Incriminteach agTionóntaí 2016?

Is féidir le tionóntaí údaráis áitiúil a cháilíonn don scéim seo a dteach a cheannach ar ráta lascainithe ón údarás áitiúil. Baineann an scéim seo le tithe údaráis áitiúil a cheannach arb ann dóibh cheana féin. D’oscail sí ar 1 Eanáir 2016 agus tá sí ann in áit na Scéime Ceannaigh do Thionóntaí 1995 a bhí ann roimhe sin.

An gcáilím don Scéim Cheannaigh Incrimintigh Tionónta 2016?

Chun cáiliú don scéim seo, ní mór To qualify for this scheme, you must have:

• Go bhfuil tacaíocht tithíochta á fáil agat le 10 mbliana ar a laghad. Má tá comhthionóntacht agat, baineann sé seo leis an mbeirt tionóntaí.
• Go bhfuil ioncan bliantúil de €12,500 ar a laghad agat in aghaidh na bliana. D’fhéadfadh d’ioncam a bheith déanta suas as d’ollioncam ó do phá agus as d’ioncam ó roinnt íocaíochtaí leasa sóisialacha. Ní cháileoidh tú más as íocaíochtaí leasa sóisialacha amháin a thagann d’ioncam, murab é an pinsin Stáit an íocaíocht leasa sóisialach atá i gceist. Measfar gur íocaíocht thánaisteach í gach gach íocaíocht leasa sóisialach seachas an pinsin Stáit.

Athruithe atá le teacht ar chritéir cáilithe na scéime

Ón 29 Eanáir 2024, athrófar cuid de na critéir cáilithe don scéim seo:

• Laghdófar an t-íosioncam bliantúil chun cáiliú don scéim ó €12,500 go €11,000 sa bhliain
• Má tá comhthionóntacht agat, ní bheidh orthu ach tionónta amháin a bheith ag fáil tacaíochta tithíochta sóisialta ar feadh 10 mbliana ar a lagha

Cé mhéad a chosnóidh mo theach agus an bhfuil táillí i gceist?

Gheobhaidh tú lascaine 40% go 60% ar phraghas an tí. Braitheann leibhéal na lascaine ar d’ioncam. Cuirfidh an t-údarás áitiúil muirear ceannaigh incrimintigh ar do theach. Is ionann an muirear seo and an lascaine a fuair tú ar phraghas an tí. Beidh laghdú 2% ar an muirear seo gach bliain go dtí nach bhfuil muirear ar bith fágtha tar éis roinnt blianta áirithe. Beidh sé i bhfeidhm go dtí go n-athdhíolfaidh tú an teach, nó go mbrisfidh tú téarmaí agus coinníollacha na scéime laistigh den tréimhse áirithe seo (20, 25 nó 30 bliain).

Má dhíolann tú an teach laistigh den tréimhse áirithe seo, beidh ort an muirear incriminteach ar an teach atá gan íoc fós, a íoc leis an údarás áitiúil.

Tugadh isteach an scéim seo faoi na Rialacháin Tithíochta 2015 (Tithe Údaráis Áitiúíl a Dhíol). Rinneadh rialacha na scéime a leasú sa bhliain 2022 faoi na Rialacháin Tithíochta 2021 (Tithe Údaráis Áitiúíl a Dhíol) (Leasú).

Tá eolas faoin scéim ar gov.ie.

Léiríonn an tábla seo an céatadán lascaine is féidir leat a fháil ar an bpraghas ceannaigh ag brath ar d’ioncam agus líon na mblianta go dtí go dtiocfaidh deireadh leis an muirear incriminteach.

Scéim Ceannaigh Árasán agTionóntaí

Cuireann an Scéim Ceannaigh Árasán ag Tionóntaí (TPAS) ar do chumas d’árasán údaráis áitiúil a cheannach, más amhlaidh gur chuir d’údarás áitiúil an coimpléasc árasán ina bhfuil tú i leataobh chun é a dhíol le tionóntaí. Cuireadh tús leis an scéim ar 1 Eanáir 2012.

An gcáilím don Scéim Cheannaigh Árasáin ag Tionóntaí?

Caithfidh coimpléasc árasán na critéir seo a chomhlíonadh chun é a chur ar leataobh le haghaidh ceannach ag tionónta:

• Ní mór go mbeidh 5 árasán ar a laghad sa choimpléasc (seachas árasáin phobail)
• Ní féidir le haonaid mhiondíola ná árasáin do dhaoine scothaosta a bheith iontu
• Ní mór go gcomhlíonfar na critéir atá leagtha amach i Mír 51 den Acht Tithíochta (Forálacha Ilghnéitheacha) 2009
• Ní mór go dtacóidh 65% de thionóntaí ar a laghad an togra go gcuirfear an coimpléasc ar fáil do thionóntaí chun é a cheannach. Ní mór vóta tionóntaí a reáchtáíl chun é seo a dheimhniú.

Nuair atá arásáin i gcoimpléasc ainmnithe á ndíol, aistríonn an t-údarás áitiúil úinéireacht an choimpléisc iomláin go dtí comhlacht bainistíochta de chuid úinéirí na n-árasán. Ligeann an comhlacht bainistíochta na hárasáin go léir ar léas láithreach don údarás áitiúil chun go ligfí ar ais ar léas iad do na tionóntaí, agus ansin beidh an rogha acusiúd iad a cheannach ón údarás.

Cé mhéad a chosnóidh m’árasán faoin Scéim um Cheannach Árasán ag Tionóntaí?

Leanann díol árasáin an tsamhail cheannaigh incrimintigh chéanna leis an Scéim Cheannaigh Incrimintigh do Thionóntaí 2016. Tá lascainí 40%, 50% nó 60% ann ar phragas ceannaigh an árasáin, ag brath ar ioncam an teaghlaigh. Tá muirear ceannaigh incrimintí ann freisin a chuireann an t-údarás áitiúil i bhfeidhm, agus gach bliain laghdaítear é seo de réir méid áirithe atá leagtha síos.

Má bhí tú i do chónaí le tionónta ina dteach údaráis áitiúil, is féidir go mbeidh tú in ann an tionóntacht a ghlacadh má fhaigheann an tionónta bás.

Socraíonn gach údarás áitiúil na rialacha maidir le tionóntacht a fháil le hoidhreacht, agus féadann na rialacha a bheith éagsúil ó údarás áitiúil amháin go ceann eile.

Rialacha ginearálta chun tionóntacht údaráis áitiúil a fháil mar oidhreacht

Socraíonn gach údarás áitiúil a rialacha féin maidir le conas is féidir le duine oidhreacht a fháil ó thionóntacht údaráis áitiúil.

D’fhéadfadh go n-áireofaí ar na rialacha seo:

• Bhí tú i do chónaí sa teach ar feadh íosmhéid blianta díreach roimh bhás an tionónta agus tá sé seo dearbhaithe agat don údarás áitiúil
• Rinne an t-údarás áitiúil measúnú ort chun críocha cíosa ar feadh íosmhéid blianta díreach roimh bhás an tionónta
• Tá riachtanas tithíochta agat agus níl aon chóiríocht oiriúnach eile agat
• Tá an teach oiriúnach do do chuid riachtanas

D’fhéadfadh go mbeadh difríocht idir an líon blianta a chaith tú a bheith i do chónaí sa teach ag brath ar cé acu an bhfuil tú i ngarteaghlach an tionónta, nó ar dhuine eile a bhfuil cónaí ort ann.

Mar sin, mar shampla, d’fhéadfadh go mbeadh ar mhac nó iníon an tionónta bheith ina chónaí sa teach ar feadh 2 bhliain roimh bhás an tionónta chun an tionóntacht a fháil le hoidhreacht, ach b’fhéidir go mbeadh ar dhuine éigin eile a bheith ina chónaí ann ar feadh 5 bliana ar a laghad.

Seans go mbeidh ort roinnt critéar ginearálta arna leagan amach ag d’údarás áitiúil a chomhlíonadh. Mar shampla, b’fhéidir go mbeidh ort a thaispeáint nach bhfuil polasaí iompair fhrithshóisialta nó comhaontú tionóntachta d’údarás áitiúil briste agat.

I bhformhór na gcásanna, ní bheidh tú in ann an tionóntacht a fháil le hoidhreacht má tá an teach:

• Oiriúnaithe do dhuine faoi mhíchumas
• Ainmnithe do dhaoine scothaosta

Léiríonn an tábla seo an lascaine i dtéarmaí céatadán is féidir leat a fháil ar phraghas d’árasáin ag brath ar d’ioncam agus an líon blianta go dtí go dtiocfaidh deireadh leis an muirear incriminteach.

Tá faisnéis faoin Scéim Ceannaigh Árasáin ag Tionóntaí ar gov.ie agus sna Rialacháin Tithíochta (Árasáin a Cheannach ag Tionóntaí) 2011.

Scéim Ceannach Incriminteach 2010

Ligeann an Scéim Ceannaigh Incrimintigh do thithe nuathógtha do dhaoine a cháilíonn do thithíocht shóisialta (lena n-áirítear tionóntaí tithíochta sóisialta atá ann cheana) tithe nuathógtha ainmnithe a cheannach ó údarás áitiúil nó comhlacht ceadaithe tithíochta ar lascaine. Ní bhaineann sé le hárasáin, árasáin nó tithe údaráis áitiúil atá ann cheana féin.

Fógróidh údaráis áitiúla má tá agus nuair a bheidh aonaid nuathógtha ar díol faoin scéim seo. Beidh foirmeacha iarratais ar fáil ó d’údarás áitiúil.

Tá scéim cheannaigh incrimintigh 2016 atá dírithe ar thithe údaráis áitiúil reatha, a ndéantar cur síos uirthi thuas, bunaithe ar scéim seo 2010.

Scéim Ceannaigh do Thionóntaí 1995

Tá deireadh curtha leis an scéim seo le haghaidh iarrthóirí nua. Má bhí tú páirteach sa scéim, agus más mian leat an teach a dhíol laistigh 20 bliain den dáta ar cheannaigh tú é, nó sula bhfuair tú úinéireacht iomlán ar an teach, ní mór duit toiliú an údaráis áitiúil a fháil.

Más mian leat do theach údaráis áitiúil a cheannach nó tionóntacht a fháil le hoidhreacht, ba cheart duit dul i dteagmháil le Roinn Tithíochta d’údarás áitiúil.

Beidh tuilleadh eolais acu faoi conas é seo a dhéanamh, chomh maith le sonraí faoi conas iarratas a dhéanamh.

Tá a bpolasaithe féin ag cumainn tithíochta ar thionóntacht a fháil le hoidhreacht. Más tionónta cumainn tithíochta tú, déan teagmháil le do chumann tithíochta chun faisnéis a fháil faoi thionóntacht a fháil le hoidhreacht.