Scéim deontais chun píopaí agus feistis luaidhe a athsholáthar

Tá luaidhe in uisce óil i mbaol do shláinte daoine, go háirithe do leanaí óga, mná torracha agus leanaí a chothaítear ar fhoirmle. Molann an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte (WHO) agus Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (FSS) nach bhfuil aon leibhéal sábháilte luaidhe in uisce óil. Bhí luaidhe in úsáid go coitianta i gcórais pluiméireachta in Éirinn suas go dtí agus na 1970idí san áireamh, agus mar sin d’fhéadfadh go mbeadh roinnt daoine fós ag fáil uisce trí na córais seo. Is é an bealach is éifeachtaí chun do nochtadh do luaidhe in uisce óil a laghdú ná píopaí luaidhe a athsholáthar.

Tá deontas ar fáil chun cabhrú le daoine leis an gcostas a bhaineann le píopaí luaidhe a athsholáthar ina dtithe. Tugadh an Scéim Deontais Feabhsúcháin Luaidhe Tí isteach in 2016 agus nuashonraíodh í leis na Rialacháin Tithíochta (Deontas Feabhsúcháin Luaidhe Tí) 2022. Tá faisnéis ghinearálta faoin scéim ag an Roinn Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta ina mbileog custaiméirí.

Chun cáiliú chun an Deontas um Fheabhsúchán Luaidhe Baile a fháil, ní mór na píopaí luaidhe agus na feistithe atá á n-athsholáthar a bheith mar chuid de chóras a iompraíonn uisce chun bia nó deochanna a ullmhú, nó atá le hól go díreach ag daoine.

Caithfidh go bhfuil cónaí ort sa réadmhaoin mar do ghnátháit chónaithe. Má tá an réadmhaoin ar cíos agat, ní mór cead an úinéara a fháil chun an obair a dhéanamh. Ní cháileoidh tú don deontas sna cásanna seo a leanas:

• Más teach saoire príobháideach an réadmhaoin
• Más réadmhaoin tráchtála an réadmhaoin, mar shampla, teach saoire gearrthéarmach nó réadmhaoin fhéinfhreastail
• Má tá an réadmhaoin ar úinéireacht ag údaráis áitiúil, comhlacht ceadaithe tithíochta nó Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte

Bhí tástáil acmhainne i gceist chun an deontas a fháil roimhe seo, ach cuireadh deireadh leis sin ar an 1 Nollaig 2022.

Píopaí luaidhe lasmuigh de theorainn do réadmhaoine

Má thagann d’uisce óil trí phíobáin luaidhe atá lasmuigh de theorainneacha do réadmhaoine, ní mór iad sin a athsholáthar freisin. Más custaiméir de chuid Uisce Éireann tú agus é ar intinn agat na píopaí luaidhe a athsholáthar laistigh de theorainn do réadmhaoine, ní mór iarratas a dhéanamh ar dtús ar Scéim Roghnach Uisce Éireann do Chustaiméirí um Píopa Luaidhe a Athsholáthar (pdf). Faoin scéim seo, athróidh Uisce Éireann píobáin luaidhe ar bith atá ar thaobh an phobail de theorainn do réadmhaoine.

Clúdaíonn an deontas 100% den obair cháilitheach suas go €5,000. Má chosnaíonn sé níos lú ná €750 chun na píopaí a athsholáthar, ní cháileoidh tú don deontas. Má bhíonn ort cruthúnas a fháil ó shaotharlann nó ó ghairmí foirgníochta cláraithe go bhfuil píopaí luaidhe agat, féadfaidh tú an costas a bhaineann leis sin a áireamh, suas go huasmhéid €200.

Beidh ort doiciméid agus admhálacha áirithe a sheoladh chuig d’údarás áitiúil le d’iarratas ar an deontas.

Fianaise gur gá do phíobáin luaidhe a athsholáthar

Caithfidh fianaise a bheith agat gur gá na píopaí luaidhe i do theach a athsholáthar. Áirítear na doiciméid seo a leanas i measc na fianaise sin:

• Fógra ó do sholáthraí uisce (Uisce Éireann nó grúpscéim uisce) ag cur in iúl gur dócha go bhfuil píopaí agus feistis luaidhe i do chóras uisce
• Deimhniú saotharlainne arna eisiúint laistigh de 6 mhí roimhe sin, a léiríonn go bhfuil an leibhéal luaidhe i do sholáthar uisce os cionn na teorann dlíthiúla. Ní mór don tsaotharlann eisiúna a bheith creidiúnaithe ag Bord Náisiúnta na hÉireann um Chreidiúnú  chun tástáil a dhéanamh le haghaidh luaidhe in uisce óil.
• Fógra ó ghairmí foirgníochta cláraithe ag cur in iúl go bhfuil píopaí luaidhe ar do chóras uisce. I measc na ngairmithe foirgníochta cláraithe tá ailtirí cláraithe, innealtóirí cairte, agus suirbhéirí cláraithe foirgneamh.

Doiciméid ó do chonraitheoir foirgníochta

Ní mór do chonraitheoir ar bith a úsáideann tú na nithe seo a leanas a chur ar fáil:

• Uimhir Rochtana Imréitigh Cánach agus Uimhir Thagartha Cánach
• Asphrionta ó Sheirbhís ar Líne na gCoimisinéirí Ioncaim de dheimhniú Imréitigh eCánach

Caithfidh an conraitheoir admhálacha mionsonraithe a thabhairt duit, ina sonraítear an obair a rinneadh agus na costais ghaolmhara. Ní mór dóibh deimhniú a sholáthar freisin go bhfuil aon ábhar a úsáidtear, lena n-áirítear píopaí agus feistis, ar cháilíocht chuí agus go bhfuil caighdeán ceart ceardaíochta curtha i bhfeidhm.

Comhlánaigh an fhoirm iarratais (pdf) agus seol ar ais chuig d’ údarás áitiúil í leis na doiciméid riachtanacha, lena n-áirítear admhálacha agus deimhnithe.

Ní mór an obair a bheith déanta roimh iarratas a dhéanamh ar an deontas. Sula dtosaíonn an obair, áfach, ní mór duit a chinntiú go bhfuiltear tar éis gach ceann de Théarmaí agus Coinníollacha na Scéime Deontais um Fheabhsúchán Luaidhe Baile (pdf) a chomhlíonadh. Mura bhfuil d’iarratas comhlánaithe ina iomláine, féadfar an íocaíocht a dhiúltú.

Mura n-éiríonn le d’iarratas agus mura bhfuil tú sásta le cinneadh an údaráis áitiúil, féadfaidh tú achomharc a dhéanamh ina leith. Ní mór an t-achomharc a dhéanamh i scríbhinn chuig an údarás áitiúil laistigh de 3 seachtaine ó dháta an chinnidh. Déanfaidh duine éigin san údarás áitiúil nach raibh baint aige/aici leis an gcinneadh tosaigh athbhreithniú ar d’achomharc. Tá 6 seachtaine acu teacht ar ais chugat lena gcinneadh.

Chun eolas a fháil maidir le hiarratas a dhéanamh ar Scéim Roghnach Uisce Éireann do Chustaiméirí um Píopa Luaidhe a Athsholáthar tá tuilleadh le léamh ar water.ie nó déan teagmháil le hUisce Éireann ar 1850 278 278 nó ar +353 1 707 2828.

D'fhoilsigh FSS, i gcomhar leis an nGníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (GCC) comhpháipéar seasaimh ar luaidhe in uisce óil (pdf), mar aon le sraith Ceisteanna Coitianta. Tá straitéis náisiúnta chun nochtadh luaidhe a laghdú (pdf) foilsithe agus tá Uisce Éireann tar éis plean náisiúnta um maolú (pdf) a ullmhú.