In Éirinn agus san Aontas Eorpach, tá gníomhaireachtaí éagsúla freagrach as sábháilteacht bia agus as seirbhísí sláinte comhshaoil.

Mínítear sa doiciméad seo cad a dhéanann na gníomhaireachtaí, agus conas teagmháil a dhéanamh leo.

Ranna rialtais

Tá an Roinn Sláinte freagrach as an mbeartas foriomlán maidir le sláinteachas agus sábháilteacht bia in Éirinn.

Tá an Roinn Talmhaíochta, Bia agus na Mara freagrach as sláinte agus leas ainmhithe, chomh maith le roinnt réimsí de shláinte plandaí. Tá sé i gceannas freisin ar mhonatóireacht a dhéanamh ar paistéaradh bainne, seamlais, monarchana próiseála feola agus saoráidí táirgí uibhe.

Údarás Sábháilteachta Bia na hÉireann

Is eagraíocht reachtúil neamhspleách é Údarás Sábháilteachta Bia na hÉireann (FSAI). Cosnaíonn do thomhaltóirí trína chinntiú go gcomhlíontar caighdeáin sábháilteachta bia agus sláinteachais i siopaí, bialanna, óstáin, stallaí margaidh agus soithí iascaireachta.

Déanann sé é seo trí:

• Chigirí sábháilteachta bia a sheoladh chun samplaí bia a thástáil le haghaidh éillithe
• Oiliúint a chur ar chigirí sábháilteachta bia agus oibrithe eile sa tionscal bia maidir le dlí an bhia
• An pobal a chur ar an eolas nuair a bhíonn ceist sábháilteachta bia ann, mar shampla athghairm táirge nó dúnadh bialainne
• Imscrúdú a dhéanamh ar lipéid bhia agus ar bhia calaoiseach
• Treoirlínte sábháilteachta bia a fhorbairt
• Chomhairle a thabhairt ar bheartas náisiúnta cothaithe

Oibríonn an FSAI le gníomhaireachtaí stáit eile freisin chun a chinntiú go gcuirtear dlí an bhia i bhfeidhm, lena n-áirítear an tÚdarás um Chosaint Iascaigh Mhara agus Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (FSS).

Más mian leat gearán sábháilteachta bia a dhéanamh faoi ionad bia, mar shampla ollmhargadh nó bialann, is féidir leat foirm ghearáin a sheoladh chuig FSAI. Déanfaidh siad do ghearán a chur ar aghaidh chuig an Oifig Sláinte Comhshaoil iomchuí lena imscrúdú.

Safefood

Is eagraíocht trasteorann é Safefood a chuireann sábháilteacht agus cothú bia chun cinn ar oileán na hÉireann. Seo a leanas cuid dá róil:

• Tugann sé comhairle don phobal maidir le bia sláintiúil agus sábháilteacht bia
• Déanann sé taighde ar shábháilteacht bia
• Déanann sé faireachas ar ghalar a bhaineann le haiste bia, lena n-áirítear murtall

An tÚdarás um Chosaint Iascaigh Mhara

Tá an tÚdarás um Chosaint Iascaigh Mhara (SFPA) freagrach as sábháilteacht bhia na mara agus cosaint iascaigh mhara in Éirinn. Seo a leanas cuid dá róil:

• Déanann sé monatóireacht agus cigireacht ar rialuithe sábháilteachta bia ar bháid iascaireachta agus i limistéir táirgeachta dobharshaothraithe
• Déanann sé monatóireacht i gcuideachtaí ar láimhseáil, ar ullmhú agus ar phróiseáil bhia na mara (seachas díolachán miondíola).

Fostaíonn Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (FSS) Oifigigh Sláinte Comhshaoil chun gearáin sábháilteachta bia a imscrúdú. Is féidir leat sonraí teagmhála d’Oifigigh Shláinte Chomhshaoil áitiúil a fháil ar Láithreán Gréasáin FSS.

Tá róil bhreise ag Oifigigh Sláinte Comhshaoil freisin:

• Scrúdaíonn gach áitreabh ina ndéantar bia a phróiseáil nó a dhíol
• Forfheidhmíonn siad An toirmeasc ar chaitheamh tobac in áiteanna poiblí
• Forfheidhmíonn siad reachtaíocht alcóil sláinte poiblí
• Forfheidhmíonn siad na rialacha maidir le díolachán agus stóráil nimheanna

Tá freagrachtaí sláinte poiblí agus comhshaoil eile ag Oifigigh Sláinte Comhshaoil, lena n-áirítear rialú lotnaidí, monatóireacht ar áitribh shealadacha, agus iniúchadh ar fhoirgnimh phoiblí mar shampla scoileanna agus áiteanna siamsaíochta.

An tÚdarás Rialála Táirgí Sláinte

Is é an tÚdarás Rialála Táirgí Sláinte an comhlacht reachtúil a rialaíonn cógais, feistí leighis agus táirgí sláinte eile. Tugadh Bord Leigheasra na hÉireann (IMB) air roimhe seo.

Dlíthe sábháilteachta bia

Is féidir leat eolas cuimsitheach ar dhlíthe bia na hÉireann agus na hEorpa a fháil ar Láithreán Gréasáin Údarás Sábháilteachta Bia na hÉireann.

Is gníomhaireacht neamhspleách AE é an tÚdarás Eorpach um Shábháilteacht Bia a bhfuil sé mar phríomhról aige comhairle eolaíoch neamhspleách a sholáthar. Déanann sé measúnú freisin ar rioscaí a bhaineann leis an mbiashlabhra agus tugann sé eolas don phobal dá réir.

Cé go dtugann an tÚdarás Eorpach um Shábháilteacht Bia comhairle ar rioscaí sábháilteachta bia a d’fhéadfadh a bheith ann, tá institiúidí eile an AE (lena n-áirítear an Coimisiún Eorpach, an Pharlaimint agus an Chomhairle) freagrach as bainistíocht riosca. Glacann na hinstitiúidí AE seo comhairle ón Údarás Eorpach um Shábháilteacht Bia, agus ansin déanann siad reachtaíocht a mholadh agus a ghlacadh. Cuireann siad bearta rialála agus rialaithe i bhfeidhm de réir mar is gá.

Cuimsíonn an Coimisiún Eorpach Ard-Stiúrthóireacht Sláinte agus Sábháilteachta Bia. Tá an Ard-Stiúrthóireacht seo freagrach as beartas an AE maidir le sábháilteacht agus sláinte bia. Déanann sé monatóireacht freisin ar chur i bhfeidhm dlíthe gaolmhara. Is féidir leat an nuacht agus na tuairiscí sábháilteachta bia de chuid an AE is déanaí a fháil ar Láithreán Gréasáin na hArd-Stiúrthóireachta.

Tá Oifig Bia agus Tréidliachta an AE freagrach as monatóireacht a dhéanamh ar chomhlíonadh dhlíthe éagsúla an AE, lena n-áirítear iad siúd maidir le shláinteachas bia. Déanann sé cigireacht agus iniúchadh ar stáit AE agus ar thíortha a easpórtálann chuig an AE. Déanann sé iniúchtaí freisin maidir le sláinte agus leas ainmhithe, sláinte plandaí, agus úsáid ceimiceán (mar shampla lotnaidicídí, cógais tréidliachta agus spreagthaigh fáis).