An tArd Aighnel
Cé hé an tArd-Aighne?
Tá an tArd-Aighne ag cur comhairle ar an Rialtas maidir le cúrsaí dlíthiúla agus tuairimí dlíthiúla agus freastalaíonn sé/sí ar chruinnithe Rialtais. Chomh maith leis sin, déanann sé/sí ionadaíocht ar an bpobal i ngach imeacht dlí a bhfuil forfheidhmiú an dlí nó cosaint chearta an phobail san áireamh iontu.
Conas a cheaptar an tArd-Aighne?
Ba é Airteagal 30 den Bhunreacht (Bunreacht na hÉireann) a chruthaigh oifig an Ard-Aighne.
Is é an tUachtarán a cheapann an tArd-Aighne bunaithe ar ainmniúchán an Taoisigh agus fágann sé/sí an oifig má athraíonn an Rialtas. Go hiondúil, tá nasc polaitiúil ag an duine a cheaptar mar d(h)líodóir leis an bpáirtí i gcumhacht.
Cuimsítear in oifig an Ard-Aighne Oifig na Comhairle Parlaimintí agus Príomh-Oifig an Aturnae Stáit.
Ról agus Dualgais
Áirítear i measc ról agus dualgas an Ard-Aighne:
- Comhairle a chur ar an Rialtas maidir le haon saincheisteanna bunreachtúla nó dlí a thagann chun cinn i ndáil le cruinnithe Rialtais
- Áirítear anseo comhairle a thabhairt maidir le cibé acu an bhfuil nó nach bhfuil forálacha Bhunreacht na hÉireann, Achtanna agus Conarthaí an Aontais Eorpaigh nó conarthaí idirnáisiúnta eile á gcomhlíonadh ag reachtaíocht mholta
- Comhairle dlí a thabhairt maidir le nithe a chuireann an Rialtas, ranna agus oifigí faoi bhráid agus doiciméid dhlíthiúla tionlacain ábhartha a dhréachtú
- Ionadaíocht a dhéanamh ar an bpobal i ngach imeacht dlí a bhaineann le forfheidhmiú an dlí agus dearbhú nó cosaint chearta an phobail
- Ionadaíocht a dhéanamh ar an Stát in imeachtaí dlíthiúla
- Treorú don chróinéir ionchoisne a reáchtáil má chiallaíonn bás duine éigin go bhfuil sé inmholta
Treoirlínte le haghaidh imeachtaí dlíthiúla ag an Stát
Nuair a théann an Stát i mbun imeachtaí dlí, tá feidhm ag sraith 15 threoirphrionsabal lena chinntiú go ngníomhaíonn an Stát go heiticiúil agus le hionracas. Is í oifig an Ard-Aighne a chruthaigh iad seo agus tugtar Prionsabail na Dlíthíochta Stáit (pdf) orthu.