Vótáil i dtoghchán áitiúil

Míníonn an leathanach seo cad is gá duit a dhéanamh chun a chinntiú go n-áireofar do vóta i dtoghchán áitiúil.

Caithfidh tú a bheith ar an gclár toghcháin i dtoghchán áitiúil. Is féidir leat seiceáil an bhfuil tú cláraithe le vótáil.

Mura bhfuil tú cláraithe le vótáil, faigh amach conas a chláraíonn tú chun vótáil.

Vótálann tú i stáisiún vótaíochta.

Go hiondúil cuirtear stáisiúin vótaíochta ar bun ar lá an toghcháin i bhfoirgneamh poiblí, mar shampla, scoil áitiúil.

Ní féidir leat vótáil ach sa stáisiún vótaíochta a dháiltear ort.

Tá do stáisiún vótaíochta ainmnithe ar do chárta vótaíochta, agus ba cheart duit é a fháil tríd an bpost.

Mura bhfuair tú cárta vótaíochta, féadfaidh tú do stáisiún vótaíochta a aimsiú ar do láithreán gréasáin an údaráis áitiúil.

Níl do chárta vótála uait chun vóta a chaitheamh

Má tá cárta vótaíochta agat, is féidir leat é a thabhairt leat.

Caithfidh tú aitheantas a thabhairt leat fiú má tá cárta vótaíochta agat.

Is féidir leat ceann ar bith díobh seo a leanas a thabhairt leat chun d’aitheantas a chruthú:

• Pas (cárta pas nó leabhar pas)
• Ceadúnas tiomána
• Cárta Seirbhísí Poiblí
• Cárta aitheantais ionad oibre (caithfidh grianghraf a bheith aige)
• Cárta aitheantais dalta (caithfidh grianghraf a bheith ann)
• Doiciméad taistil (caithfidh grianghraf a bheith ann)
• Leabhar cuntais bainc nó comhar creidmheasa ar a bhfuil d’ainm agus do sheoladh sa toghcheantar (limistéar vótála)
• Cead Cónaithe na hÉireann

Mura bhfuil aon cheann díobh thuas agat, féadfaidh tú ceann amháin díobh seo a leanas a úsáid, mar aon le fianaise ar do sheoladh:

• Leabhar seiceála
• Cárta creidmheasa nó cárta dochair
• Teastas breithe nó pósta

Má úsáideann tú ceann de na cinn thuas, ní mór duit freisin cruthúnas ar do sheoladh a bheith agat sa toghcheantar, mar shampla bille fóntais (leictreachas, gás, idirlíon).

Má iarrtar ort d’aitheantas a chruthú agus nach féidir leat, is féidir nach mbeidh cead agat vótáil.

Nuair a shroicheann tú an stáisiún vótaíochta, iarrfar ort d’ainm agus do sheoladh a thabhairt. Ba cheart go mbeadh d’aitheantas réidh agat freisin.

Seiceálfaidh an fhoireann vótaíochta go bhfuil d’ainm ar an Clár na dToghthóirí agus ar do dhoiciméad aitheantais. Ansin, stampálfaidh siad páipéar ballóide agus tabharfaidh siad duit é.

Is féidir leat ansin dul isteach in urrann vótála le do pháipéar ballóide agus do vóta a chaitheamh.

Chun do vóta a chaitheamh, ní mór duit:

• Marcáil do pháipéar ballóide – féach ‘conas do pháipéar ballóide a mharcáil’ thíos
• Cuir do pháipéar ballóide isteach sa bhosca ballóide

Tá do vóta príobháideach.

Úsáideann tú an urrann vótála ag an stáisiún vótaíochta chun vótáil go príobháideach.

Beidh peann luaidhe san urrann vótála chun tú a úsáid. Ach is féidir leat do pheann nó peann luaidhe féin a thabhairt leat más mian leat.

An páipéar ballóide

Tá ainmneacha na n-iarrthóirí sa toghchán ar an bpáipéar ballóide.

Feicfidh tú grianghraf den iarrthóir freisin.

Más ball de pháirtí polaitíochta é iarrthóir, feicfidh tú feathal an pháirtí.

Conas do pháipéar ballóide a mharcáil

Vótálann tú trí ‘1’ a scríobh sa bhosca in aice leis an ngrianghraf de do chéad rogha iarrthóra. Más mian leat, is féidir leat ‘2’ a scríobh in aice leis an ngrianghraf de do dhara rogha iarrthóra, ‘3’ in aice leis an ngrianghraf de do thríú rogha agus mar sin de.

Déanann tú vóta do dhaoine in ord rogha.

• Le ‘1’, tá tú ag rá ‘Tá mé ag vótáil don iarrthóir seo.’
• Le ‘2’, tá tú ag rá ‘Mura bhfuil mo vóta ag teastáil ó m’iarrthóir céadrogha, ba mhaith liom go rachaidh mo vóta chuig an dara hiarrthóir seo.’
• Le ‘3’, tá tú ag rá ‘Mura bhfuil mo vóta de dhíth ar mo chéad agus ar an dara rogha, ba mhaith liom go rachaidh mo vóta chuig an tríú iarrthóir seo’.

Má theastaíonn uait vótáil d’iarrthóir amháin amháin, ba chóir duit an uimhir ‘1’ a mharcáil sa bhosca in aice le hainm an iarrthóra.

Má tá níos mó ná páipéar ballóide amháin agat, ní mór duit gach páipéar ballóide a thosú le ‘1’, ansin ‘2’ agus mar sin de. Mar shampla, gheobhaidh tú dhá pháipéar ballóide, má bhíonn toghcháin áitiúla agus Eorpacha ar an lá céanna.

Ná cuir tic le ‘x’ nó marcáil bosca ar bith – millfidh sé seo do vóta. Ciallaíonn sé seo nach n-áirítear do vóta. Féach ‘vótaí millte’ thíos.

Cad a tharlóidh má dhéanaim botún?

Má dhéanann tú botún ar do pháipéar ballóide, féadfaidh an ceann comhairimh páipéar ballóide eile a thabhairt duit. Is de rogha an chinn chomhairimh é seo; ní gá dóibh é seo a dhéanamh.

Má tá do bhallóid curtha sa bhosca ballóide agat cheana féin, ní féidir leis an gceann comhairimh páipéar ballóide eile a thabhairt duit.

Cuir do pháipéar ballóide isteach sa bhosca bailé

Nuair a bheidh do rogha nó roghanna déanta agat, fillte an páipéar ballóide suas agus cuir isteach sa bosca ballóide.

Tugtar vótaí millte ar pháipéir bhallóide nach féidir a chomhaireamh. Féadfar páipéar ballóide a mhilleadh má:

• Fágadh an páipéar ballóide bán
• Ní raibh an uimhir ‘1’ taobh le hiarrthóir ar bith ar an bpáipéar ballóide
• Chuir an vótálaí tic lena iarrthóir nó lena n-iarrthóirí roghnaithe nó mharcáil sé ar bhealach eile, in ionad iad a uimhriú
• Níorbh fhéidir an scríbhinn ar an bpáipéar ballóide a thuiscint
• Níor stampáil an t-oifigeach ceannais an páipéar ballóide
• Scríobh an vótálaí a n-ainm nó d'aithin siad iad féin ar bhealach éigin
• Ní raibh ord na tosaíochta soiléir (mar shampla, scríobh an vótálaí ‘3’ in aice le 2 iarrthóir éagsúla)
• Mhilleadh an vótálaí a bpáipéar d’aon ghnó mar agóid

Tá tacaíochtaí ann chun cur ar chumas daoine faoi mhíchumas a gcearta vótála a fheidhmiú.

Is féidir leat:

• Vótáil ag stáisiún vótaíochta eile mura bhfuil rochtain ar an stáisiún áitiúil
• Cuidiú le vótáil ag an stáisiún vótaíochta ó chompánach nó ón oifigeach ceannais
• Vóta ag baint úsáide as teimpléad páipéir bhallóide má tá lagú amhairc ort
• Vóta tríd an bpost
• Vóta ag ospidéal, teach altranais nó institiúid dá samhail má tá cónaí ort ann

Tá ar a laghad ceann amháin de na seirbhísí seo ar fáil duit má tá tinneas coirp nó míchumas ort, má tá lagú amhairc nó míchumas léitheoireachta nó scríbhneoireachta ort.

Is féidir leat tuilleadh a léamh faoi áiseanna do vótálaithe faoi mhíchumas.