An Rialálaí Carthanas

Is é an tÚdarás Rialála Carthanas (an Rialálaí Carthanas) an comhlacht reachtúil atá freagrach as cumainn charthanachta a rialáil in Éirinn. Coimeádann sé clár poiblí de charthanas agus déanann sé monatóireacht ar chomhlíonadh an Achta Carthanas, 2009 ina leagtar amach oibleagáidí dlíthiúla atá ar charthanas a oibríonn in Éirinn.

I measc fheidhmeanna eile an Rialálaí Carthanas, tá:

•Iontaoibh an phobail maidir le conas a reáchtáiltear carthanas a mhéadú

•Iontaobhaithe a spreagadh a ndualgais a chomhlíonadh

•A chinntiú go mbíonn carthanas cuntasach dá ndeontóirí agus dá dtairbhithe agus don phobal

•Carthanas a imscrúdú i gcomhréir leis an Acht Carthanas, 2009

•Bainistíocht níos fearr a spreagadh ar charthanas trí fhaisnéis agus comhairle a sholáthar, treoirlínte, cóid iompair agus cáipéisí bunreachtúla teimpléid ina measc

Is féidir leat níos mó a léamh faoi chonarthaí inár gcáipéis ‘Cad é carthanas?’.

Coimeádann an Rialálaí Carthanas clár carthanas atá gníomhach in Éirinn. Cion atá ann má thugann cumann carthanachta faoi ghníomhaíochtaí mura bhfuil sé cláraithe leis an Rialálaí Carthanas.

Ní hionann a bheith cláraithe leis an Rialálaí Carthanas agus díolúine chánach carthanachta a bheith deonta duit. Caithfidh carthanas a bheith cláraithe leis an Rialálaí Carthanas sular féidir leo iarratas a dhéanamh ar dhíolúine chánach carthanachta. Déanann na Coimisinéirí Ioncaim an cinneadh cé acu an carthanas nó nach carthanas atá in eagraíocht ar chuspóirí cánach agus cé acu an gcáilítear nó nach gcáilítear é do dhíolúine chánach. Tá liosta de chomhlachtaí ar tugadh díolúine chánach carthanachta dóibh ar revenue.ie.

An méid a theastaíonn ón Rialálaí chun carthanas a chlárú

Caithfidh eagraíochtaí ar mian leo tabhairt faoi ghníomhaíochtaí carthanachta clárú leis an Rialálaí. Caithfidh siad faisnéis a thabhairt faoina n-eagraíocht, an áit a n-oibríonn sé, an méid a dhéanann sé agus cé hiad na hiontaobhaithe ina measc. Caithfidh siad faisnéis a thabhairt faoi ioncam agus gníomhaíochtaí tiomsaithe airgid na heagraíochta, an méid seo a leanas ina measc:

•Sonraí cuntas bainc

•Conas a thiomsaíonn siad cistí

•Sonraí faoi aon réadmhaoin atá á húsáid acu

•Plean gnó, an méid seo a leanas ina measc:

oStair ghearr na heagraíochta

oCur síos ar cé a dhéanfaidh tabhartas agus cé a bhainfidh tairbhe as

oAchoimre ar an bplean oibríochtúil

oTuartha mionsonraithe airgeadais

oAchoimre ar na rioscaí a shainaithin siad

Caithfidh gach eagraíocht cóip dá bunreacht nó dá cáipéisí rialaithe a sholáthar. Caithfidh eagraíochtaí a oibríonn le daoine leochaileacha agus leanaí sonraí a thabhairt, chomh maith, faoi na nósanna imeachta measúnaithe riosca, seiceálacha sábháilteachta agus cosaintí atá i bhfeidhm acu.

Iarratais fhaofa

Má fhaomhann an Rialálaí iarratas eagraíochta, bronnann sé stádas carthanais orthu, sannann sé Uimhir Charthanais Chláraithe dóibh agus déanann sé iad a liostú mar charthanas ar an gclár poiblí. Liostaítear na sonraí seo a leanas faoin gcarthanas ar an gclár poiblí:

•Ainm

•Seoltaí

•Ainmneacha na n-iontaobhaithe

•Cuspóirí an charthanais (an fáth gur bunaíodh an carthanas agus an méid is dúil leis a bhaint amach)

•Uimhir chláraithe

•Taifid airgeadais, ollioncam agus caiteachas iomlán san áireamh

Is féidir leat an clár carthanas a chuardach ar charitiesregister.ie.

Diúltú

Má dhiúltaíonn an Rialálaí Carthanas iarratas a rinne eagraíocht go gclárófar é mar charthanas, caithfidh sé an eagraíocht a chur ar an eolas ar an bhfáth gur diúltaíodh a hiarratas agus gur féidir leis an cinneadh a achomharc, féach ‘Achomhairc’ thíos.

Is féidir leis an Rialálaí a dhiúltú chun eagraíocht a chlárú ar roinnt cúiseanna, dá rogha ainm ina measc. Mar shampla, féadfaidh siad eagraíocht a dhiúltú sna cásanna seo a leanas:

•Tá an t-ainm maslach

•Tá an t-ainm mar an gcéanna le, nó cosúil le, carthanas eile

•Cruthaíodh an t-ainm chun an pobal a mhíthreorú maidir lena chuspóirí nó lena ghníomhaíochtaí

•Más dóchúil go gcreidfidh an pobal, mar gheall ar an ainm, go bhfuil a ainm ceangailte leis an Rialtas, le húdarás áitiúil nó aon duine nach bhfuil sé ceangailte leis

A luaithe a bhíonn carthanas cláraithe, ní féidir a ainm a athrú ach le toiliú an Rialálaí.

Carthanas a bhaint ón gclár

Caithfidh an Rialálaí Carthanas eagraíochtaí a bhaint ón gclár faoi chúinsí áirithe, mar shampla, má athraíonn carthanas a ainm gan toiliú an Rialálaí, nó má cheapann an Rialálaí go bhfuil gníomhaíochtaí neamhdhleathacha nó mímhorálta á gcur chun cinn aige. Beidh ráiteas sa chlár ina mínítear an fáth gur baineadh iad.

Má bhaintear carthanas ón gclár, caithfidh siad fanacht ar a laghad bliain sula ndéanann siad iarratas go gcláraítear arís iad.

Achomhairc

Má dhiúltaíonn an Rialálaí iarratas eagraíochta go gcláraítear iad mar charthanas, is féidir leis an eagraíocht achomharc a dhéanamh leis an mBinse Achomhairc do Charthanais. Caithfear an t-iarratas ar an achomharc a dhéanamh laistigh de 21 lá i ndiaidh go bhfuarthas fógra scríofa faoin diúltú ón Rialálaí. Caithfidh an Rialálaí glacadh le cinneadh an Bhinse.

Is féidir leis an Rialálaí cigire a cheapadh chun imscrúdú a dhéanamh ar charthanas. Caithfidh an carthanas agus a iontaobhaithe comhoibriú go hiomlán le himscrúdú agus na cuntais agus cáipéisí ábhartha go léir a thabhairt don chigire.

Tá an chumhacht ag an gcigire iallach a chur ar dhaoine chun comhoibriú le himscrúdú, daoine nach mbaineann go díreach leis an gcarthanas ina measc. Is féidir leis an gcigire iarratas a dhéanamh leis an gCúirt Dúiche, chomh maith, ar bharántas chun áitreabh carthanais a iontráil agus a chuardach.

Tuairiscíonn imscrúdaitheoirí a dtorthaí leis an Rialálaí Carthanas. Is féidir leis an Rialálaí an tuarascáil a chur faoi bhráid údaráis eile ar nós an Stiúrthóra Ionchúiseamh Poiblí nó na gCoimisinéirí Ioncaim, chun go ndéanfar imscrúdú breise. Déanfaidh an Ard-Chúirt cinneadh faoi cibé acu ar sháraigh nó nár sháraigh an carthanas an tAcht Carthanas.

Má tá tú buartha faoi charthanas nó a ghníomhaíochtaí, féadfaidh tú buairt a thabhairt le fios don Rialálaí Carthanas. Déileálfaidh siad le buarthaí a bhaineann leis an méid seo a leanas:

•Baol go mbeidh carthanas thíos le caillteanas nó díobháil shuntasach

•Iontaobhaithe carthanais a sháraigh a ndualgais

•Mí-iompar acu siúd atá i gceannas ar charthanas

•Mura sásaíonn carthanas na ceanglais dhlíthiúla le bheith ina charthanas

I measc na mbuarthaí faoi charthanas nár cheart a thabhairt le fios don Rialálaí Carthanas, tá:

•Ceisteanna nach mbaineann le dlí carthanais – ar nós saincheisteanna fostaíochta

•Gníomhaíocht choiriúil – ba cheart seo a thabhairt le fios don Gharda Síochána

•Gearáin a bhaineann le seirbhísí a sholáthair an carthanas – ba cheart iad seo a thabhairt le fios don charthanas

•Díospóidí idir iontaobhaithe an charthanais – ba cheart iad seo a réiteach go hinmheánach

Is féidir leat buairt a thabhairt le fios tríd an bhfoirm bhuarthaí ar líne seo a chomhlánú. Nuair a bhíonn do bhuairt á próiseáil, gníomhaíonn an Rialálaí i gcomhréir lena bheartas buarthaí (pdf).