Comhionannas san ionad oibre

Is éard is brí le hidirdhealú ná caitheamh le duine amháin ar bhealach níos lú fabhair ná duine eile.

Tá dlíthe ann chun cineálacha áirithe idirdhealaithe a chosc san ionad oibre. Ní bhreathnaítear ar roinnt difríochtaí sa chaoi a gcaitear le daoine mar idirdhealú faoin dlí.

Tá 9 bhforas idirdhealaithe ann, ar a dtugtar na forais chosanta.These are:seo a leanas:

• Inscne: folaíonn sé fear, bean nó trasinscne (féach ‘reachtaíocht a chlúdaíonn idirdhealú’ thíos)
• Stádas sibhialta: cuimsíonn sé seo daoine singile, pósta, scartha, colscartha, baintreacha/baintreacha fir , páirtnéirí sibhialta agus iar-pháirtnéirí sibhialta
• Stádas teaghlaigh: tagraíonn sé seo do thuismitheoir duine atá faoi bhun 18 mbliana d’aois nó do phríomhchuramóir nó do thuismitheoir cónaitheach duine a bhfuil míchumas air nó uirthi
• Claonadh gnéasach: áirítear leis seo daoine homaighnéasacha, leispiacha, déghnéasacha agus heitrighnéasacha
• Reiligiún: cialaíonn sé sin creideamh reiligiúnach, cúlra nó dearcadh reiligiúnach nó easpa creidimh nó dearcaidh reiligiúnaigh
• Aois: ní bhaineann sé seo le duine faoi bhun a 16
• Míchumas: áirítear leis seo daoine a bhfuil míchumais fhisiceacha, intleachta, foghlamtha, choigníocha nó mothúchánacha orthu nó réimse riochtaí míochaine
• Cine: áirítear le seo cine, dath craicinn, náisiúnacht nó bunús eitneach
• Ballraíocht den Lucht Siúil.

Eisreachtaíonn na hAchtanna um Chomhionannas Fostaíochta 1998 go 2015 leithcheal i raon leathan réimsí a bhaineann le fostaíocht agus fostaíocht.

I measc na réimsí atá clúdaithe tá:

• Pá comhionann
• Earcaíocht
• Oiliúint agus taithí oibre
• Ardú céime nó athghrádú
• Téarmaí agus coinníollacha fostaíochta
• Aicmiú post
• Comhaontuithe
• Dífhostú

Idirdhealú inscne

Faoi dhlí an AE déantar duine trasinscneach a fhulaingíonn idirdhealú de bharr a n-athshannta inscne, nó a n-aistriú, a chosaint ar chúis na hinscne.

Is é sainmhíniú a thugtar ar idirdhealú ná níos lú fabhar a thabhairt do dhuine. Is féidir a rá go bhfuil idirdhealú á dhéanamh in aghaidh fostaí má thugtar níos lú fabhar dó nó di ná mar a tugadh, nó a thabharfaí, do dhuine eile i gcás cosúil leis ar aon cheann den 9 bhfáth thuas. Má tá cás idirdhealaithe le cruthú caithfear comparáid dhíreach a dhéanamh idir dhá chás. Mar shampla, má tá cás idirdhealaithe ar bhunús míchumais le cruthú caithfear comparáid a dhéanamh idir duine a bhfuil míchumas air nó uirthi agus duine nach bhfuil nó idir bheirt a bhfuil míchumais éagsúla orthu.

Tarlaíonn idirdhealú indíreach nuair nach cosúil go ndéanann beartais nó cleachtais idirdhealú in aghaidh grúpa amháin seachas grúpa eile ach go mbíonn tionchar idirdhealaitheach acu i ndáiríre. Féadfaidh idirdhealú tarlú freisin nuair a bhíonn riachtanas ann, agus bíodh is nach cosúil go bhfuil sé idirdhealaitheach, go mbíonn drochthionchar aige ar ghrúpa nó ar aicme daoine.

Míchumas: Tá sé de dhualgas ar fhostóirí freastal réasúnta a dhéanamh ar baill foirne faoi mhíchumas. Áirítear leis seo rochtain a sholáthar d’fhostaíocht, cur ar chumas daoine faoi mhíchumais páirt a ghlacadh i bhfostaíocht agus in oiliúint agus arduithe céime a fháil.

Toircheas: Idirdhealú ar bhunús inscne is ea idirdhealú a bhaineann le toircheas agus áirítear leis cúrsaí earcaíochta, arduithe céime agus coinníollacha ginearálta fostaíochta. Tugann an reachtaíocht a bhaineann le cosaint mháithreachais agus dífhostú éagórach cosaint do mhná atá ag iompar clainne nó ar rugadh leanaí dóibh le deireanas.

Pá comhionann: Déanann reachtaíocht chomhionannas fostaíochta soláthar don phá comhionann ar an gcineál céanna oibre. Is é an sainmhíniú atá ar an gcineál céanna oibre ná an obair chéanna, obair atá cosúil nó obair ar aon luach. Is é téarma nach mór a bheith mar pháirt den chonradh fostaíochta de bharr reachtaíochta atá rith tríd an Dáil. Is féidir éilimh ar phá comhionann a dhéanamh ar aon cheann de na 9 gcúis thuas.

Ciapadh: Idirdhealú ó thaobh dálaí fostaíochta is ea ciapadh lena n-áirítear ciapadh gnéasach bunaithe ar aon cheann den 9 bhunús thuas. Má bhaineann bulaíocht san ionad oibre le ceann ar bith de na 9 mbunús idirdhealaithe thuas cuimsíonn an reachtaíocht chomhionannais fostaíochta í.

Íospairt: Cosnaíonn an reachtaíocht chomhionannas fostaíochta thú in aghaidh íospairt má dhéanann tú éileamh maidir le hidirdhealú mídhleathach in aghaidh d’fhostóra nó má tá páirt agat ina leithéid de ghearán. Ciallaíonn sé seo nach féidir le d'fhostóir pionós a chur ort trí dhífhostú, caitheamh leat go míchothrom, nó athrú neamhfhabhrach a dhéanamh ar do choinníollacha fostaíochta.

Dhá eagraíocht faoi leith iad Coimisiún na hÉireann um Chearta an Duine agus Comhionannas agus Coimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre a oibríonn le cinntiú go mbeidh comhionannas san ionad oibre.

Comhlacht reachtúil is ea an Coimisiún na hÉireann um Chearta an Duine agus Comhionannas a bunaíodh le faisnéis a sholáthar don phobal faoi reachtaíocht chomhionannais agus um chearta an duine. Feadfaidh sé comhairle agus tacaíocht a thabhairt duit chun cás a thabhairt os comhair An Bhinse Comhionannais ach níl sé de chumhacht aige breith a thabhairt faoi chás. Féadfaidh sé ar a lánrogha cúnamh dlí a sholáthar do dhaoine ar mhian leo éilimh a thabhairt chun an Bhinse Comhionannais. Tá bileog maidir le do chearta chomhionannais fostaíochta ar fáil ar ihrec.ie.

Is chuig an gCoimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre ar cóir éileamh maidir le hidirdhealú faoi na hAchtanna um Chomhionannas Fostaíochta 1998-2015 a thabhairt tríd an fhoirm ghearáin ar líne a úsáid á fáil ar workplacerelations.ie. Scrúdaíonn an Coimisiún éilimh faoi idirdhealú mídhleathach faoin reachtaíocht chomhionannais nó déanann sé idirghabháil faoin scéal.