Forbhreathnú ar fhorfheidhmiú chearta fostaíochta
Réamhrá
Má tá tú ag obair, tá cearta áirithe agat faoin dlí fostaíochta mar íosphá agus saoire bhliantúil. Cuireann reachtaíocht fostaíochta cosc freisin ar fhostóirí íospairt nó pionós a ghearradh ar fhostaithe a dhéanann iarracht a gcearta fostaíochta a fhorfheidhmiú.
Mura bhfuil do chearta nó do theidlíochtaí á bhfáil agat, nó má chailleann tú do phost agus go measann tú go raibh do dhífhostú éagórach, is féidir leat gearán foirmiúil a dhéanamh – féach ‘Conas gearán a dhéanamh’ thíos. Sula ndéanann tú gearán foirmiúil, ba chóir duit iarracht a dhéanamh an díospóid a réiteach go díreach le d'fhostóir.
Is iad na príomheagraíochtaí a fhorfheidhmíonn cearta fostaíochta na An Coimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre (WRC) agus an An Chúirt Oibreachais.
An Coimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre
Cuireann An Coimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre (WRC) feabhas ar chaidreamh san ionad oibre chun cinn. Éisteann sé le díospóidí agus gearáin faoi dhlíthe fostaíochta, agus cabhraíonn sé le díospóidí a réiteach trí raon seirbhísí a sholáthar d’fhostóirí, d’fhostaithe agus do cheardchumainn.
Áirítear ar sheirbhísí WRC:
- Iniúchadh ar chomhlíonadh cearta fostaíochta
- Faisnéis a sholáthar
- Idirghabháil
- Idir-réiteach
- Seirbhísí comhairleacha agus breithiúnais.
Déileálann an Coimisiún le díospóidí faoi chomhionannas agus leithcheal. D'fhoilsigh sé an Treoir don Dlí Fostaíochta, Saothair agus Comhionannais (pdf).
An Chúirt Oibreachais
Féadfaidh an Chúirt Oibreachais díospóidí tionscail a imscrúdú i gcúinsí áirithe. Déileálann sé freisin le gach achomharc caidrimh san ionad oibre, ionas gur féidir leat achomharc a dhéanamh chuig an gCúirt Oibreachais faoi chinneadh a rinne breithneoir sa WRC.
Sular tháinig an tAcht um Chaidreamh san Áit Oibre 2015 i bhfeidhm an 1 Deireadh Fómhair 2015, dhéileáil an Binse Achomhairc Fostaíochta le hachomhairc caidrimh san ionad oibre. Leanann sé ag éisteacht le hachomhairc a chuirtear isteach roimh an 1 Deireadh Fómhair 2015.
Íocaíochtaí cúitimh agus cáin
Má bhronntar íocaíocht chúitimh ort mar thoradh ar éileamh ar chearta fostaíochta, i gcásanna áirithe, d’fhéadfadh an íocaíocht a bheith díolmhaithe ó cháin ioncaim faoi Alt 7 den Acht Airgeadais 2004. Baineann an díolúine le híocaíochtaí a eascraíonn as moltaí nó cinntí ó údarás ábhartha tar éis éisteacht fhoirmiúil nó idirghabhála.
Is féidir leat tuilleadh sonraí a léamh faoi seo i mbileog na gCoimisinéirí Ioncaim Díolúine ó Cháin Ioncaim – IT 71(pdf).
Conas gearán a dhéanamh
Má tá gearán agat faoi do chearta fostaíochta, ba chóir duit labhairt le d’fhostóir ar dtús. Mura féidir leat an gearán a réiteach go neamhfhoirmiúil, is féidir leat gearán foirmiúil a dhéanamh leis an gCoimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre (WRC) ag úsáid a fhoirm ghearáin ar líne.
Ba cheart duit do ghearán a dhéanamh leis an WRC laistigh de 6 mhí den eachtra líomhnaithe (aighneas). Is féidir an teorainn ama seo a shíneadh 6 mhí eile má bhí cúis réasúnach leis an moill.
Ba cheart go mbeadh do ghearán faoi cheann de do chearta fostaíochta faoin dlí fostaíochta ábhartha. Mar shampla, tá do theidlíocht saoire bhliantúil leagtha amach faoin Acht um Eagrú Ama Oibre 1997.
Léigh tuilleadh faoi conas gearán a dhéanamh leis an WRC, lena n-áirítear na doiciméid tacaíochta a theastaíonn uait, agus cad ba cheart a bheith ag súil leis ón idirghabháil nó ón éisteacht.
Is féidir leat an liosta seo de cheisteanna coitianta maidir le gearán a dhéanamh a léamh freisin. Nó, is féidir leat dul i dteagmháil leis an gCoimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre Eolas agus Seirbhís do Chustaiméirí.