Aiscí, séisíní agus táillí seirbhíse

Baineann séisíní a thabhairt go príomha leis an earnáil fáilteachais. Tá sé coitianta freisin i seirbhísí eile cosúil le tiománaithe tacsaí, gruagairí, treoraithe turais agus tiománaithe seachadta.

Cad is séisín nó aisce ann?

Is éard is ‘séisín nó aisce’ ann íocaíocht a dhéanann custaiméir a ghlac sé leis go gcoimeádfadh an fostaí í nó go roinnfí í le fostaithe eile.

D'fhéadfadh ceachtar de na nithe seo a leanas a bheith i gceist leis:

• séisín arna thabhairt go deonach d’fhostaí nó do ghrúpa fostaithe, nó fágtha le haghaidh fostaí nó grúpa fostaithe
• séisín arna thabhairt d'fhostóir

Cad is táille seirbhíse éigeantach ann?

Cad is táille seirbhíse sainordaitheach ann is íocaíocht é ‘muirear seirbhíse éigeantach’ nach mór do chustaiméir a íoc as earraí nó seirbhísí áirithe, chomh maith le costas na n-earraí nó na seirbhísí.

D’fhéadfadh go n-áireofaí leis seo, mar shampla, muirear clúdaigh, muirear boird nó corcáiste.

Modhanna chun séisíní a thabhairt

Is gnách go bhfaigheann fostaithe séisíní ó chustaiméirí trí cheann de na híocaíochtaí seo a leanas:

• Táille seirbhíse éigeantach
• Táille seirbhíse lánroghnach
• Séisín nó aisce a íoctar leis an bhfostóir le cárta creidmheasa nó dochair
• Séisín nó aisce a íoctar isteach i gcomhchiste, mar shampla, bosca foirne nó a leithéid
• Séisín nó aisce a thugtar go díreach don fhostaí

Rialacha maidir le séisíní agus aiscí

Leis an Acht um Íoc Pá (Leasú) (Séisíní agus Aiscí) 2022 tugadh isteach rialacha nua faoin gcaoi a roinneann fostóirí séisíní, aiscí, agus táillí seirbhíse i measc fostaithe - féach tuilleadh thíos.

Tháinig an tAcht um Íoc Pá (Leasú) (Séisíní agus Aiscí), 2022 i bhfeidhm an 1 Nollaig 2022.

Leis an Acht, tugadh isteach rialacha nua faoin gcaoi a roinneann fostóirí seisíní, aiscí agus táillí seirbhíse i measc fostaithe. Bhí sé mídhleathach freisin d’fhostóirí seisíní nó aiscí a úsáid chun bunphá a dhéanamh.

Déanfar athbhreithniú ar an reachtaíocht tar éis bliana chun a éifeachtúlacht a mheas agus chun cinneadh a dhéanamh an bhfuil gá le bearta breise.

Na hearnálacha a chúmhdaítear

Clúdaíonn an reachtaíocht réimsí seirbhíse ina bhfuil tabhairt seisíní coitianta, lena n-áirítear turasóireacht, fáilteachas, gruagaireacht, tacsaithe agus seirbhísí seachadta.

Baineann sé le fostaithe i seirbhísí cosúil le bialanna, tithe tábhairne, óstáin, tithe aíochta, cuideachtaí turas, sciamhlanna agus geallghlacadóirí.

Srianta ar ‘tháillí seirbhíse’

Is ionann táillí seirbhíse deonacha agus seisín nó aisce. Is éard is táillí seirbhíse éigeantacha ann ná táillí a chaithfidh an custaiméir a íoc, anuas ar chostas an táirge nó na seirbhíse.

Tá cosc ar fhostóirí cur síos a dhéanamh ar mhuirear seirbhíse éigeantach a chuirtear i bhfeidhm ar bhille custaiméara mar ‘tháille seirbhíse’ mura ndéileálann an fostóir leis an íocaíocht ar an mbealach céanna le seisíní leictreonacha nó aiscí.

Ciallaíonn sé seo nach féidir táillí seirbhíse éigeantacha a chur le bille ach amháin má théann an t-airgead chuig fostaithe.

Beartas maidir le conas a dhéanfar seisíní nó aiscí a dháileadh

Ní mór dul i gcomhairle le gach fostaí maidir leis an mbeartas a tugadh isteach maidir le conas a dhéanfar seisíní nó aiscí a dháileadh. Ní mór d’fhostóirí dul i gcomhairle le fostaithe freisin sula ndéanann siad athrú ábhartha ar an bpolasaí.

Dáileadh seisíní cárta nó fón cliste

Ní mór seisíní leictreonacha a fhaigheann an fostóir a dháileadh go cothrom agus ar bhealach trédhearcach.

I measc na séisíní leictreonacha tá séisíní arna n-íoc trí:

• Cárta dochair nó creidmheasa
• Cárta cliste
• Aipeanna nó ardáin séisíní gan airgead nó gan tadhall
• Aipeanna ‘brúfhógra’

Is féidir le fostóirí fachtóirí áirithe a mheas agus cinneadh á dhéanamh acu maidir le seisíní a dháileadh, lena n-áirítear:

• Sinsearacht nó taithí
• Luach na ndíolachán nó an ioncaim a ghintear
• Líon na n-uaireanta a oibríodh
• Cibé an bhfuil an t-oibrí ar chonradh lánaimseartha nó páirtaimseartha
• Ról an oibrí i seachadadh seirbhíse

Ní mór do d’fhostóir ráiteas a thabhairt duit ar na seisíní agus na haiscí a dáileadh, lena n-áirítear méid iomlán na seisíní leictreonacha a fuarthas le linn tréimhse áirithe agus an méid a íocadh leat. Ní mór duit an ráiteas seo a fháil laistigh de 10 lá tar éis na seisíní agus aiscí a dháileadh.

Seisíní airgid a dháileadh

De ghnáth íoctar seisíní airgid go díreach leis an oibrí.

Má bhainistíonn na fostaithe féin seisíní , mar shampla faoi chóras ‘tronc’, ní bheidh feidhm ag na rialacha dáileacháin thuas.

Mar sin féin, ní mór d’fhostóirí conas a dháiltear seisíní airgid a leagan amach ina Fhógra maidir le Seisíní agus Aiscí a thaispeánfar go poiblí’ – féach thíos.

Tá sé de cheart ag custaiméirí fios a bheith acu cén táillí seirbhíse a úsáidtear agus cé chuige a dtéann siad.

Ón 1 Nollaig 2022, ní mór d’fhostóirí a bpolasaí a thaispeáint go soiléir maidir le conas a dháiltear airgead tirim agus seisíní cártaí, aiscí agus táillí seirbhíse.

Ní mór a lua go soiléir ar an bhfógra maidir le seisíní agus aiscí:

• • Cibé acu a dháiltear nó nach ndéantar nó nach ndáiltear seisí ní nó aiscí ar an bhfoireann agus i measc na foirne
• An bealach a dháiltear iad agus na méideanna a dháiltear
• Cé acu a dháiltear nó nach ndéantar táillí seirbhíse (nó aon chuid díobh) agus má dhéantar, conas a dháiltear iad agus na méideanna a dháiltear

Is féidir leat fógra samplach séisíní agus aiscí a fheiceáil in Aguisín 1 den Treoir Fhaisnéise ón gCoimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre (WRC) ar Íoc Pá (Leasú) (Leideanna agus Aiscí), 2022 (pdf).

Ní mór gach seisín leictreonach a fhaigheann an fostóir a dháileadh go cothrom agus ar bhealach trédhearcach.

Déanfar iniúchadh air seo tríd an gCoimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre (WRC).

Is féidir le gnólachtaí a fhaightear amach go sáraíonn siad na rialacha fíneálacha ar an láthair a fháil mar seo a leanas:

• €1,500 as gan a dtéarmaí fostaíochta a sholáthar d’fhostaithe nó as faisnéis bhréagach a thabhairt
• €750 as gan ráiteas scríofa a thabhairt d’fhostaithe faoi conas a dháiltear seisíní agus aiscí
• €750 as gan déileáil le táille seirbhíse mar sheisín
• €500 as gan fógra maidir le seisínsí agus aiscí nó fógra maidir le seisínsí agus aiscí d'oibrithe ar conradh a chur ar taispeáint.

Is féidir leis an CCÁO a ordú d’fhostóir aon asbhaintí mídhleathacha as seisín nó aisce a íoc ar ais.

Mura bhfuil tú ag fáil na seisíní atá dlite duit, ba chóir duit labhairt le d’fhostóir ar dtús.

Mura féidir leat an fhadhb a réiteach le d’fhostóir, féadfaidh tú gearán foirmiúil a dhéanamh leis an CCÁO.

Ní mór duit do ghearán a dhéanamh ag baint úsáide as an bhfoirm ghearáin ar líne laistigh de 6 mhí ón tráth a tharla an díospóid nó an gearán. Féadfar an teorainn ama seo a shíneadh ar feadh 6 mhí eile, ach sa chás go bhfuil cúis réasúnach ann a chuir cosc ort an gearán a dhéanamh laistigh den ghnáth-theorainn ama.

Léigh tuilleadh faoi conas gearán a dhéanamh, lena n-áirítear sonraí faoi phróiseas breithnithe an WRC.

Is féidir leat tuilleadh faisnéise a fháil ó Sheirbhís Faisnéise agus Custaiméara an Choimisiúin um Chaidreamh san Áit Oibre.

Tá Treoir Fhaisnéise ag an WRC maidir leis an Acht um Íoc Pá (Leasú) (Seisíní agus Aiscí), 2022 (pdf).