Saoire bhliantúil

Ciallaíonn saoire bhliantúil (ar a dtugtar saoire ón obair freisin) am saor íoctha ón obair. Tá gach fostaí i dteideal saoire bhliantúil, fostaithe lánaimseartha, páirtaimseartha, sealadacha agus oibrithe ócáideacha san áireamh.

Tá an chuid is mó d’fhostaithe i dteideal saoire bhliantúil 4 seachtaine a fháil sa bhliain. Leagtar seo amach san Acht um Eagrú Ama Oibre, 1997 agus tugtar do theidlíocht reachtúil air. B’fhéidir go dtabharfaidh d’fhostóir saoire bhliantúil bhreise duit. Is féidir leat do theidlíocht do shaoire bhliantúil a sheiceáil i do chonradh fostaíochta.

Saoire bhliantúil agus saghsanna eile saoire

Ní dhéanann saghsanna eile de shaoire reachtúil difear do shaoire bhliantúil (ciallaíonn sin saoire a bhforáiltear dó faoin dlí). Caitear le ham a chaith tú ar saoire mháithreachais, saoire atharthachta, saoire uchtaíoch, saoire thuismitheoireachta, saoire force majeure agus na chéad 13 seachtaine de shaoire chúramóra amhail a bhí tú fostaithe. Mar shampla, is féidir an t-am a chaitear ar saoire thuismitheoireachta a úsáid chun do theidlíocht do shaoire bhliantúil a fhabhrú (a charnadh) - féach ‘Do shaoire bhliantúil a ríomh' thíos.

Braitheann do theidlíocht do shaoire bhliantúil ar cé mhéid ama a d’oibrigh tú i mbliain saoire.

Gabhann an bhliain saoire ó Aibreán go Márta. Úsáideann go leor fostóirí an bhliain féilire (ó Eanáir go Nollaig) in ionad na bliana oifigiúla saoire chun do theidlíocht a ríomh. Ba cheart go gcuirfeadh d’fhostóir ar an eolas thú faoi cathain a thosaíonn agus a chríochnaíonn do bhliain saoire.

Do shaoire bhliantúil a ríomh

Tá 3 bhealach ann chun do theidlíocht do shaoire bhliantúil a ríomh. Is féidir leat pé modh a úsáid a bhronnann an teidlíocht is fearr (is mó) ort:

Modh 1

Má d’oibrigh tú ar a laghad 1,365 uair an chloig i mbliain saoire (féach thuas), tá tú i dteideal an fad uasta 4 seachtaine oibre de shaoire bhliantúil íoctha a fháil.

Ní féidir leat an modh seo a úsáid má d’athraigh tú fostaíocht i rith na bliana saoire.

Modh 2

Déan 1/3 de sheachtain oibre a ríomh do gach mí féilire inar oibrigh tú ar a laghad 117 uair an chloig.

Modh 3

Déan 8% de na huaireanta a d’oibrigh tú a ríomh, faoi réir 4 seachtaine oibre, ar a mhéid, i mbliain na saoire.

Nuair a bhíonn do theidlíocht saoire á ríomh, ba cheart do d’fhostóir na huaireanta go léir a d’oibrigh tú a chur san áireamh, am a chaith tú ar saoire mháithreachais, saoire uchtaíoch, saoire thuismitheoireachta, saoire force majeure nó na chéad 13 seachtaine de shaoire chúramóra san áireamh.

Má d’oibrigh tú ar feadh ar a laghad 8 mí, tá tú i dteideal tréimhse neamhbhriste saoire bhliantúil 2 sheachtain a fháil. Ciallaíonn seo gur féidir leat 2 sheachtain i ndiaidh a chéile a ghlacadh saor ón obair.

Pá saoire

Caithfear pá saoire (pá as saoire bhliantúil) a íoc roimh ré ar do ghnáthráta seachtainiúil.

Má thagann athrú ar do phá ó sheachtain go seachtain (mar shampla, mar gheall ar íocaíochtaí coimisiúin nó bónais), is é do phá saoire meánmhéid do phá i rith na 13 seachtaine sular ghlac tú le saoirí.

Fostaithe páirtaimseartha

Ríomhtar saoire bhliantúil d’oibrithe páirtaimseartha, go ginearálta, trí úsáid a bhaint as Modh 3 thuas. Ciallaíonn seo gur féidir leat 8% de na huaireanta a d’oibrigh tú a fháil mar shaoire.

Má oibríonn tú go lánaimseartha ar feadh roinnt míonna agus go páirtaimseartha don chuid eile den bhliain, ba cheart duit an tsaoire do na tréimhsí oibre lánaimseartha agus páirtaimseartha a ríomh ar leithligh.

Fostaithe gníomhaireachta

Más oibrí gníomhaireachta thú, is é an fostóir an páirtí a íocann do phá (an ghníomhaireacht fostaíochta nó cuideachta an chliaint) ar mhaithe le cuspóirí an Achta um Eagrú Ama Oibre, 1997, agus is iad atá freagrach as do theidlíocht do shaoire bhliantúil a sholáthar.

Is féidir le fostaithe iarraidh chun dul ar saoire bhliantúil ag amanna ar leith, de ghnáth. Is féidir le d’fhostóir glacadh le d’iarraidh, nó d’iarraidh a dhiúltú.

Déanann d’fhostóir an cinneadh faoi cathain is féidir saoire bhliantúil a ghlacadh, ach braitheann seo ar roinnt coinníollacha. Caithfidh d’fhostóir na rudaí seo a leanas a dhéanamh:

•D’fhreagrachtaí teaghlaigh a chur san áireamh, anuas ar na deiseanna atá ar fáil do scíth agus caitheamh aimsire.

•Do shaoire bhliantúil a phlé leat (nó le do cheardchumann) ar a laghad mí amháin sula mbíonn ort dul ar an tsaoire bhliantúil a ghlacadh.

An féidir liom saoire bhliantúil ‘a thabhairt anonn’ go dtí an bhliain seo chugainn?

Ba cheart saoire bhliantúil a ghlacadh laistigh de bhliain na saoire (féach thuas). Ag brath ar d’fhostóir, is féidir leat comhaontú le do shaoire bhliantúil a ghlacadh laistigh de 6 mhí tar éis na bliana saoire ábhartha.

Bheadh comhaontú le déanamh ar aon saoire bhliantúil eile a thabhairt anonn (ar a dtugtar saoire bhliantúil a chur siar freisin) idir tú féin agus d’fhostóir.

Cad a tharlaíonn má éirím breoite fad a bhím ar saoire bhliantúil?

Má bhíonn tú breoite fad a bhíonn tú ar saoire bhliantúil, ba cheart duit teastas dochtúra a fháil ó do DG (dochtúir) a luaithe agus is féidir lena shocrú go n-oibreoidh duine eile na laethanta a bhí tú breoite. Tabhair an teastas dochtúra do d’fhostóir a luaithe a fhilleann tú ar an obair.

Ní chuirfear na laethanta breoiteachta san áireamh mar shaoire bhliantúil, ar an ábhar sin, agus is féidir leat do shaoire bhliantúil a ghlacadh ag dáta níos déanaí. Ní féidir le d’fhostóir iallach a chur ort saoire bhreoiteachta a ghlacadh le haghaidh tréimhse ina raibh tú ar saoire bhreoiteachta dheimhnithe.

Cad a dhéantar le mo shaoire bhliantúil nuair a bhím as láthair ón obair mar gheall ar bhreoiteacht?

Leanann do theidlíocht reachtúil (teidlíocht dhlíthiúil) do shaoire bhliantúil ag dul i méid fad a bhíonn tú ar saoire bhreoiteachta, a fhad agus a bhíonn teastas dochtúra agat.

Do shaoirí a thabhairt anonn

Má tá tú ar saoire bhreoiteachta fhadtéarmach agus mura féidir leat do shaoire bhliantúil a ghlacadh mar gheall ar bhreoiteacht, is féidir leat é a thabhairt anonn ar feadh a fhaide le 15 mhí i ndiaidh dheireadh na bliana inar tuilleadh é.

Má fhágann tú do phost laistigh de na 15 mhí seo, ba cheart duit íocaíocht a fháil in ionad na saoire nár ghlac tú mar gheall ar bhreoiteacht.

Leagtar amach na cosaintí seo i leasú ar an Acht um Chaidreamh san Áit Oibre, 2015.

Go ginearálta, glactar leat mar dhuine fostaithe agus tusa:

•Ar saoire mháithreachais nó saoire mháithreachais breise

•Ar saoire uchtála nó saoire uchtála breise

•Saoire atharthachta

•Saoire thuismitheoireachta

•Saoire Thuismitheoirí

•Saoire sláinte agus sábháilteachta

Ciallaíonn sin gur féidir leat leanúint ag tógáil ar do theidlíocht i gcomhair saoire bliantúla.

Tá tú i dteideal saoire bliantúla ar feadh 13 seachtaine saoire cúramóra.

Ríomhtar do shaoire bhliantúil ar bhunús na n-uaireanta a d’oibrigh tú, go ginearálta. Leagtar seo amach san Acht um Eagrú Ama Oibre, 1997.

Do phost a fhágáil

Má tá post á fhágáil agat gan an tsaoire bhliantúil go léir a ghlacadh atá tú i dteideal a ghlacadh, caithfidh d’fhostóir thú a íoc do na laethanta nár ghlac tú.

Is fostaí na cuideachta go fóill thú i rith leagan as nó oibriú gearr-ama agus bíonn do chonradh fostaíochta bailí go fóill.

Ní leanann do shaoire bhliantúil ag dul i méid fad a bhíonn tú leagtha as, ach tá tú i dteideal saoire bhliantúil a ghlacadh atá tuillte agat sular leagadh as thú.

Má cheapann tú go bhfuil do theidlíocht do shaoire mícheart, déan iarracht labhairt go neamhfhoirmiúil le d’fhostóir.

Mura féidir leat an fhadhb a réiteach go neamhfhoirmiúil, is féidir leat gearán a dhéanamh leis an gCoimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre.

Ba cheart duit iarratas a dhéanamh trí úsáid a bhaint as foirm ghearáin ar líne an CCÁO. Déanann tú do ghearán laistigh de 6 mhí i ndiaidh gur tharla an díospóid (an t-easaontú).

Is féidir síneadh ama 6 mhí eile a chur leis an teorainn ama ach amháin má tá ‘cúis réasúnta’ leis a chuir cosc ort do ghearán a dhéanamh laistigh den ghnáth-thréimhse ama.

Is féidir leat eolas breise a fháil faoi shaoire bhliantúil ó Sheirbhís Eolais agus do Chustaiméirí an Choimisiúin um Chaidreamh san Áit Oibre.