Conarthaí gan uaireanta oibre sainiúla (conarthaí náid uaireanta)

Bíonn conradh náid uaireanta i gceist nuair a bhíonn tú (an fostaí) ar fáil le haghaidh oibre ach nach mbíonn d’uaireanta oibre sonraithe faoi do chonradh fostaíochta Faoi chonradh náid uaireanta, bíonn ort a bheith ar fáil ar feadh líon áirithe uaireanta an chloig sa tseachtain, nó nuair a bhíonn tú ag teastáil, nó an dá rud.

Cosnaítear fostaithe a bhfuil conradh náid uaireanta acu faoin Acht um Eagrú Ama Oibre, 1997. Ní bhaineann seo le hobair de chineál ócáideach, áfach.

Cuireadh feabhas ar choinníollacha oibre ginearálta fostaithe san Acht Fostaíochta (Forálacha Ilghnéitheacha), 2018. Neartaítear do chearta fostaíochta san Acht seo ar roinnt bealaí, cosc a chur ar chonarthaí náid uaireanta ina measc i bhformhór na gcásanna (féach ‘Rialacha’ thíos).

Is féidir leat níos mó a léamh ar láithreán gréasáin an Choimisiúin um Chaidreamh san Áit Oibre lena n-áirítear ceisteanna coitianta d’fhostaithe agus d’fhostóirí.

Is féidir leat teacht ar fhaisnéis bhreise inár gcáipéisí ar conradh fostaíochta agus an tseachtain oibre.

Toirmeascar chonarthaí náid uaireanta

Cuirtear toirmeasc ar chonarthaí náid uaireanta i bhformhór na gcásanna faoin Acht Fostaíochta (Forálacha Ilghnéitheacha), 2018, ach tá roinnt eisceachtaí ann leis an riail seo. Ceadaítear conarthaí náid uaireanta faoi na cúinsí seo a leanas:

• Obair de chineál ócáideach
• Obair a rinneadh i gcásanna éigeandála
• Faoiseamh gearrthéarmach chun gnáth-asláithreacht a chumhdach

Mar shampla, nuair a bhíonn ar chomhalta foirne i saoráid chúraim cónaitheoir a thionlacan chuig ospidéal ar gearrfhógra, is féidir oibrí cuí ionaid a ghlao isteach chun an t-oibrí sin a chumhdach faoi chonradh náid uaireanta. Ar an gcuma chéanna, coimeádann scoileanna painéal múinteoirí chun cumhdach ionaid a sholáthar d’asláithreacht gan choinne gnáthchomhalta den fhoireann mhúinteoireachta.

Íocaíochtaí íosta

Caithfidh tú íocaíocht íosta a fháil má ghlaoitear isteach chun na hoibre thú ach má chuirtear abhaile gan obair thú (seachas in éigeandálaí, faoi chúinsí eisceachtúla nó faoiseamh gearrthéarmach, mar shampla). Caithfidh tú pá a fháil do 25% de na huaireanta féideartha nó do 15 huaire an chloig, pé ceann is lú.

Leagtar amach ríomhanna nua do na híocaíochtaí íosta seo san Acht Fostaíochta (Forálacha Ilghnéitheacha), 2018. Ba cheart do phá a ríomh amhail 3 huaire an phá íosta náisiúnta nó, más infheidhme, 3 huaire an ráta íosta san uair a shonraítear in Ordú Rialaithe Fostaíochta (ORF).

Ba cheart cúiteamh a íoc le fostaí faoi chonradh náid uaireanta a oibríonn níos lú ná 25% dá gcuid uaireanta féideartha in aon seachtain amháin. Braitheann an leibhéal cúitimh ar cé acu an bhfuair tú nó nach bhfuair tú roinnt oibre nó obair ar bith:

• Má fuair tú roinnt oibre, ba cheart do do chúiteamh a bheith comhionann le 25% de na huaireanta féideartha a bhí ar fáil nó 15 huaire an chloig, pé ceann is lú.
• Má fuair tú obair ar bith, ba cheart do do chúiteamh a bheith comhionann le 25% de na huaireanta féideartha a bhí ar fáil nó 15 huaire an chloig, pé ceann is lú.

Mar shampla, má tá ort a bheith ar fáil ar feadh 20 uair an chloig sa tseachtain, ach mura bhfaigheann tú aon obair, bheifeá i dteideal cúiteamh a fháil do 15 huaire an chloig nó 25% de na 20 uair an chloig (is é sin, 5 huaire an chloig), pé ceann is lú. Sa chás seo, is é 5 huaire an chloig an méid is lú.

Má fhaigheann tú obair 3 huaire an chloig as na 20 uair an chloig, ar an taobh eile den phingin, d’íocfaí cúiteamh pá 2 uair an chloig leat, agus b’ionann sin agus 25% de na huaireanta faoi chonradh.

Chun an íocaíocht íosta sa sampla seo a ríomh, is é €10.10 san uair an pá íosta náisiúnta. Mar rogha air sin, d’fhéadfá an ráta san uair a shonraítear san ORF a chur in ionad seo, má bhaineann seo le do phost.

Ní bhfuair tú aon obair: (€10.10 x 3 huaire x 5 huaire an chloig) = €151.50

Fuair tú obair 3 huaire an chloig: (€10.10 x 3 huaire x 2 uair an chloig) = €60.60

Ní bhíonn an ráta íosta íocaíochta seo i gceist má tá tú ar glao-dhualgas.

Uaireanta bandáilte

Nuair nach léirítear go cruinn i do chonradh fostaíochta reatha na meánuaireanta an chloig sa tseachtain a oibríonn tú i gcaitheamh tréimhse 12 mhí tréimhse, tá tú i dteideal conradh bandáilte a fháil.

Bronnann conradh bandáilte an ceart ort na meánuaireanta an chloig a oibriú atá i do bhanda sonraithe ar feadh 12 mhí. Tá 8 mbanda ann a chumhdaíonn líon áirithe uaireanta an chloig sa tseachtain (mar shampla, 6-11 nó 11-16 huaire an chloig sa tseachtain).

Is féidir leat teacht ar fhaisnéis bhreise inár gcáipéis ar an tseachtain oibre agus conas conradh uaireanta bandáilte a iarraidh agus conas gearán a dhéanamh má bhraitheann tú gur diúltaíodh d’iarraidh go míréasúnta.

Is féidir leat do chearta dlíthiúla a chur i bhfeidhm trí dhíospóid le d’fhostóir a chur faoi bhráid an Choimisiúin um Chaidreamh san Áit Oibre. Ba cheart duit seo a dhéanamh laistigh de 6 mhí i ndiaidh gur tharla an díospóid. Is féidir síneadh a fhaide le 6 mhí a chur leis an teorainn ama seo, áfach, má bhí cúis réasúnta leis nach ndearnadh an gearán laistigh de na chéad 6 mhí. Caithfidh tú úsáid a bhaint as an bhfoirm ghearáin ar líne ag workplacerelations.ie.

Is féidir leat faisnéis bhreise a fháil ar chonarthaí náid uaireanta agus do chearta fostaíochta ó Sheirbhís Faisnéise agus do Chustaiméirí an Choimisiúin um Chaidreamh san Áit Oibre. Féach na sonraí teagmhála thíos.