Athruithe ar do chonradh fostaíochta

Caithfidh gach fostaí in Éirinn ráiteas scríofa a fháil ar a dtéarmaí fostaíochta, a bpá agus a n-uaireanta oibre san áireamh. Is gnách gur féidir leat teacht air seo i do chonradh fostaíochta.

Is féidir le hathruithe teacht ar do chonradh sna cásanna seo a leanas:

• Tháinig athrú ar an dlí, nó
• Má chomhaontaigh tú féin agus d’fhostóir le hé a athrú. Ní féidir le d’fhostóir do chonradh a athrú gan do thoiliú.

Athruithe a tugadh isteach i ndlí

Caithfidh tú féin agus d’fhostóir an dlí a chomhlíonadh. Mar shampla, chuir an dlí leis teidlíocht dhlíthiúil atá ag fostaí in 2021 i leith saoire thuismitheora.

Athruithe a tugadh isteach trí chomhaontú

Is féidir leat féin agus d’fhostóir comhaontú ar do chonradh a athrú má thagann athrú ar chineál do phoist, agus má tá post éagsúil á dhéanamh anois agat ón bpost sin a leagadh amach i do chonradh i dtosach.

Ní mór do d’fhostóir sonraí an athraithe/na n-athruithe a thabhairt duit i scríbhinn, faoin lá nó roimh an lá a dtiocfaidh an t-athrú i bhfeidhm.

Má tá tú chun oibriú lasmuigh d’Éirinn agus go dtarlóidh an t-athrú agus tú as baile nó ar fhilleadh duit, ní mór duit fógra scríofa a fháil sula n-imíonn tú.

Más mian le d’fhostóir athrú suntasach a dhéanamh ar do chonradh (mar shampla, trí do phá a laghdú), ba cheart duit:

1. Iarr sonraí scríofa ar an athrú atá beartaithe
2. Iarr dáta athbhreithnithe nuair is féidir an t-athrú a athbhreithniú
3. Freagair i scríbhinn le rá an aontaíonn nó nach n-aontaíonn tú leis an athrú

Má chomhaontaíonn tú leis an athrú, ba cheart duit d’fhostóir a chur ar an eolas nach mbeidh tú ag glacadh leis ach go sealadach. Ansin is féidir leat iarraidh filleadh ar bhuntéarmaí agus coinníollacha do chonartha ag dáta an athbhreithnithe.

Mura n-aontaíonn tú

Mura gcomhaontaíonn tú leis an athrú a bheartaíonn d’fhostóir a dhéanamh ar do chonradh, agus má deir tú leo gur mian leat leanúint ag oibriú mar a bhíteá ag oibriú roimhe seo, b’fhéidir go ndéanfaidh d’fhostóir an cinneadh thú a dhéanamh iomarcach.

Caithfidh d’fhostóir a chruthú go bhfuil fíorghá ann le hiomarcaíocht agus gur chloígh siad le nósanna imeachta cothroma. Seachas sin, b’fhéidir go mbeidh tú in ann éileamh a dhéanamh ar dhífhostú éagórach.

Má tá d’fhostóir meáite ar d’uaireanta oibre nó do phá a laghdú, is féidir leat an cinneadh a dhéanamh nach bhfuil an dara rogha agat ach do phost a fhágáil. Tugtar dífhostú inchiallaithe air seo, nuair is fútsa an cinneadh chun an post a fhágáil ach gur chuir gníomhartha an fhostóra iallach ort an cinneadh sin a dhéanamh.

Tarlaíonn gur deacair dífhostú inchiallaithe a chruthú, mar sin, ba cheart duit comhairle dlí ghairmiúil a fháil. Cuireann Community Law and Mediation (CLM) eolas dlíthiúil, comhairle agus seirbhísí idirghabhála saor in aisce ar fáil.

Athraíodh do chonradh gan insint duit

Má athraíonn d’fhostóir do théarmaí fostaíochta gan thú a chur ar an eolas, ba cheart duit labhairt le d’fhostóir go díreach. Nó is féidir leat an tsaincheist a thabhairt chun solais le rannóg Acmhainní Daonna do chuideachta.

Más ball de cheardchumann tú, is féidir le d’ionadaí áitiúil treoir agus tacaíocht a sholáthar.

Mura gcuirtear athruithe ar do chonradh in iúl duit go fóill, agus má bhain tú triail as an tsaincheist seo a thabhairt chun solais le d’fhostóir, is féidir leat gearán a dhéanamh leis an gCoimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre – féach ‘Conas gearán a dhéanamh’ thíos.

Ní féidir le d’fhostóir do chonradh a athrú (téarmaí conarthacha fostaíochta) gan do thoiliú, ach is féidir leo do chleachtais oibre a athrú. Ó thaobh an dlí de, tá difríocht idir téarmaí conarthacha agus cleachtais oibre.

Téarmaí conarthacha

Áirítear le téarmaí conarthacha do phá, uaireanta oibre, pá breoiteachta agus scéim pinsin.

Tá go leor de do théarmaí conarthacha i ráiteas scríofa do théarmaí agus coinníollacha fostaíochta. B’fhéidir go dtiocfaidh tú ar théarmaí conarthacha eile i do:

•Lámhleabhar foirne

•Leabhrán scéim pinsin

•Comhaontú comhchoiteann le d’fhostóir

Caithfear comhaontú a dhéanamh le haon athruithe ar théarmaí conarthacha idir tú féin agus d’fhostóir.

Is féidir níos mó a léamh faoi théarmaí conarthacha ar ár leathanach ar chonradh fostaíochta.

Iarradh orm mo phá nó m’uaireanta a laghdú

Má bhíonn d’fhostóir thíos le cor chun donais gnó nó má tá níos lú oibre ar fáil duit, b’fhéidir go n-iarrfaidh siad ort glacadh le ciorrú pá nó níos lú uaireanta a oibriú. Ba cheart duit breithniú an-chúramach a dhéanamh ar an iarraidh seo. Má thagann laghdú ar ghníomhaíocht gnó agus mura nglacann tú le laghdú ar d’uaireanta oibre nó do phá, b’fhéidir go gcaillfidh tú do phost mar gheall ar iomarcaíocht.

Cleachtais oibre

Áirítear le samplaí de chleachtais oibre sosanna agus cur ar uainchlár. Is féidir leat teacht ar shonraí faoi na cleachtais seo i do lámhleabhar foirne.

D’fhéadfadh d’fhostóir na cleachtais oibre seo a athrú gan do thoiliú. Tá sé réasúnta go ndéanfaidh fostóir cleachtais oibre nó próisis a nuashonrú chun airgead a shábháil nó éifeachtúlacht a mhéadú.

Má bhíonn gearán agat faoi athrú ar do chonradh, ba cheart duit labhairt le d’fhostóir. Déan iarracht cloí leis an nós imeachta casaoide a leagtar amach i do lámhleabhar fostaí.

Do ghearán a dhéanamh le húdarás níos ceannasaí

Mura féidir leat an fhadhb a réiteach le d’fhostóir, is féidir leat gearán a dhéanamh leis an gCoimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre trí úsáid a bhaint as a bhfoirm ghearáin ar líne.

Ba cheart duit do ghearán a dhéanamh laistigh de 6 mhí i ndiaidh gur tharla an díospóid nó an gearán. Is féidir síneadh ama 6 mhí eile a chur leis an teorainn ama seo ach amháin má tá cúis réasúnta leis a chuir cosc ort do ghearán a dhéanamh laistigh den ghnáth-thréimhse ama.

Tá an dlí maidir le do chonradh a athrú leagtha amach in Alt 5 de na hAchtanna um Théarmaí Fostaíochta (Faisnéis) 1994-2014. Rinneadh na rialacha a nuashonrú le Rialacháin an Aontais Eorpaigh (Coinníollacha Oibre Trédhearcacha agus Intuartha) 2022.