Bearta le dul i ngleic le míbhuntáiste oideachasúil

Tagraíonn míbhuntáiste oideachasúil don chás ina mbaineann daoine áirithe buntáiste níos lú ón gcóras oideachais ná a bpiaraí. Sainmhínítear san Acht Oideachais, 1998 mhíbhuntáiste oideachasúil mar “na baic ar an oideachas de dhroim míbhuntáiste shóisialta nó eacnamaíoch a choisceann mic léinn ar thairbhe chuí a bhaint as an oideachas i scoileanna”. Léirítear míbhuntáiste oideachasúil ar go leor bealaí, go príomha ar leibhéil ísle rannpháirtíochta agus ghnóthachtála sa chóras oideachais foirmiúil.

Tá bealaí eile ann ina bhféadfadh páistí a bheith faoi mhíbhuntáiste, mar shampla, mar gheall ar mhíchumas, deacrachtaí litearthachta, drochshláinte, bochtaineacht etc. Is féidir leat léamh faoi na tacaíochtaí dá n-oideachas in oideachas riachtanas speisialta, seirbhísí síceolaíochta do scoileanna agus cabhair airgeadais le dul ar scoil.

Tá réimse de chláir náisiúnta i bhfeidhm ag an Roinn Oideachais chun dul i ngleic le míbhuntáiste oideachasúil sa chóras scoile poiblí. D'fhoilsigh an Roinn DEIS - Comhionannas Deiseanna a Sholáthar i Scoileanna: Plean Gnímh do Chuimsiú Oideachais (pdf) in 2005. Thug an plean cuid de na cláir siúd le chéile faoi chreatlach Comhionannas Deiseanna a Sholáthar i Scoileanna (DEIS). Is cur chuige níos comhtháite é do cheist an ionchuimsithe oideachasúil a dhéanann soláthar i gcomhair:

• Córas caighdeánaithe chun leibhéil míbhuntáiste a aithint agus a athbhreithniú ó am go ham, agus
• Clár Tacaíochta Scoile (CTS) nua comhtháite a thabharfaidh le chéile agus a neartóidh na scéimeanna agus na cláir atá ann cheana féin

Leagann an Roinn amach a cuid aidhmeanna agus cuspóirí in Plean DEIS 2017 (pdf) le cur le plean gníomhaíochta reatha DEIS d’ionchuimsiú oideachasúil. I measc na limistéar le haghaidh gnímh, tá:

• Dea-chleachtas a fhorbairt maidir le scoileanna a shainaithint óna dteastaíonn tacaíocht
• Eispéireas agus torthaí foghlama daltaí i scoileanna DEIS a fheabhsú
• Triail phíolótach a bhaint as cur chuige nuálach agus cruthaitheach le dul i ngleic le míbhuntáiste oideachasúil ar féidir é a phríomhshruthú le himeacht ama
• Seirbhísí a sholáthraítear do scoileanna a fheabhsú trí chomhoibriú le Ranna agus Gníomhaireachtaí eile
• Taighde, eolas, measúnú agus aiseolas a sholáthar do scoileanna DEIS leis an dul chun cinn atá á dhéanamh i dtreo spriocanna an Phlean a bhaint amach a rianú
• Is féidir leat Ceisteanna Coitianta ar Phlean DEIS 2017 (pdf) a léamh.

Tá liosta de scoileanna DEIS reatha ann. Ó Mheán Fómhair 2022, cuirfear níos mó scoileanna DEIS leis.

Tacaíonn an Clár Tacaíochta Scoileanna le Comhionannas Deiseanna a Sholáthar i Scoileanna (DEIS) agus baineann na cláir seo a leanas leis:

• An Scéim Theagmhála, Baile, Scoile agus an Phobail (an STBSP)
• An Cláir Chríochnaithe Scolaíochta (an CCS)
• An tSeirbhís Múinteoir Cuairte don Lucht Siúil (an SMCLS)

Scéim Réamhscoile an Túis Luath

Is scéim choisctheach idirghabhála aon bhliain an Tús Luath a chuirtear ar tairiscint do pháistí réamhscoile (idir 3 agus 5 bliana d'aois) i roinnt scoileanna i gceantair a aithnítear a bheith faoi mhíbhuntáiste. Tá eolas níos mionsonraithe faoin Tús Luath ar fáil anseo.

An Clár Críochnaithe Scolaíochta

Tá sé de chuspóir ag an gClár Críochnaithe Scolaíochta cabhrú le scoláirí ó cheantair faoi mhíbhuntáiste fanacht sa scoil chun a nArdteistiméireacht a chur i gcrích. Cruthaíonn sé cuid de straitéis cuimsithe shóisialta na Roinne Oideachais – Comhionannas Deiseanna a Sholáthar i Scoileanna (DEIS), chun cabhrú le leanaí agus le hógánaigh atá i mbaol nó atá faoi mhíbhuntáiste oideachais.

An Scéim Theagmhála, Baile, Scoile agus an Phobail

Tá sé mar aidhm ag an Scéim Theagmhála, Baile, Scoile agus an Phobail feabhas a chur ar chomhoibriú idir an baile, scoileanna agus pobail a chur chun feabhais le leasanna oideachasúla leanaí faoi mhíbhuntáiste a chur chun cinn.

An Scéim Múinteoir Tacaíochta Foghlama

Soláthraíonn múinteoirí tacaíochta foghlama tacaíocht bhreise mhúinteoireachta do pháistí a mbíonn deacrachtaí foghlama acu, go háirithe i gcroílimistéir na litearthachta agus na huimhearthachta. Go ginearálta, soláthraítear an tacaíocht bhreise seo i bhfoirm múinteoireacht bhreise i ngrúpaí beaga nó ina n-aonar.

Clár na mBéilí Scoile

Tá sé mar aidhm ag Clár na mBéilí Scoile cur le cothú na bpáistí scoile ó chúlraí faoi mhíbhuntáiste chun a gcumas a chomhlíonadh laistigh den chóras oideachais agus chun baol fágála na scoile go luath a laghdú. Tá dhá scéim ann:

Tacaíonn an Scéim Uirbeach le béilí scoile i mbunscoileanna i gceantair uirbeacha. Ceapairí nó borróga agus bainne a chur ar fáil go laethúil atá i gceist sa chlár seo. Ní in ionad béilí baile an scéim seo.

Tugann Scéim na dTionscadal Áitiúil maoiniú go díreach do scoileanna náisiúnta agus do mheánscoileanna, do ghrúpaí áitiúla agus d'eagraíochtaí deonacha, a oibríonn a dtionscadail bhéilí scoile féin (d'fhéadfadh na béilí a bheith te nó fuar). Clúdaíonn an scéim naíonraí freisin atá ag freastal ar pháistí réamhscoile faoi mhíbhuntáiste. Caithfear na béilí seo a dhíriú ar limistéir faoi mhíbhuntáiste nó ar leanaí a bhfuil riachtanais speisialta acu. Leithdháiltear cistiú ar bhunús ráta in aghaidh an bhéile in aghaidh an linbh.

Tagann maoiniú i gcomhair béilí scoile ón Roinn Coimirce Sóisialaí agus ó na húdaráis áitiúla.

Tá na tionscadail dírithe ar dhaoine óige san aoisghrúpa oideachais dara leibhéil ach tá baint acu freisin le roinnt daltaí bunscoile.

Tionscadail an RLCMLÓ d’Ógánaigh faoi Mhíbhuntáiste

Tá UBU - Your Place Your Space maoinithe ag an Roinn Leanaí, Comhionannais, Míchumais, Imeasctha agus Óige (DCEDIY) chun tacaíochtaí lasmuigh den scoil a sholáthar do dhaoine óga. Tugann sé deontais do thionscadail speisialta do dhaoine óga faoi mhíbhuntáiste. Tugtar tús áite do thionscadail le haghaidh tionscnaimh speisialta don aos óg, daoine óga gan dídean, mí-úsáideoirí óga substaintí agus taistealaithe óga.

Tá na tionscadail dírithe ar fhorbairt phearsanta agus oideachas sóisialta na ndaoine óga a éascú atá i mbaol ó mhí-úsáid drugaí, ógchoireacht, luathfhágáil scoile, eisiamh sóisialta, dífhostaíocht, spleáchas ar leas, easpa dídine agus imeallú. Go háirithe, déanann siad iarracht cabhrú le cumas na ndaoine óga a bhaint amach agus eolas, scileanna agus dearcadh a sholáthar dóibh atá riachtanach lena lánpháirtiú sa tsochaí.

Lárionaid Eolais don Ógra

Cistíonn an RLCMLÓ an líonra Lárionaid Eolais don Ógra (pdf). Cuireann na lárionaid teacht ar fáil do dhaoine óga ar eolas ar chearta, deiseanna, sochair, sláinte, leas agus ceisteanna eile.

Chun teacht ar eolas breise ar DEIS, déan teagmháil le hAonad um Ionchuimsiú Sóisialta na Roinne Oideachais.

Chun teacht ar eolas breise ar an gClár Críochnaithe Scolaíochta, déan teagmháil leis an tSeirbhís Comhordaithe san Aonad Forbartha Curaclaim.

Chun teacht ar eolas breise ar Scéim na mBéilí Scoile, déan teagmháil le d’údarás áitiúil nó leis an Roinn Coimirce Sóisialaí. Tá foirm iarratais ar Scéim na dTionscadal Áitiúil Béilí Scoile (pdf) ar fáil anseo. Is féidir leat na Caighdeáin Chothaithe do Bhéilí Scoile Teo (pdf) a fháil freisin.

Déan teagmháil le do Bhord Oideachais agus Oiliúna (BOO) áitiúil le cistiú a fháil do Thionscadail an RO do Dhaoine óga faoi Mhíbhuntáiste.

Déan teagmháil leis an Roinn Leanaí, Comhionannais, Míchumais, Lánpháirtíochta agus Óige chun teacht ar chistiú don CÁSDÓ.