Oideachas riachtanas speisialta i mbunscoileanna

Is féidir le leanaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu a bheith i ngnáthranganna i mbunscoileanna den phríomhshruth nó i ranganna speisialta sna scoileanna seo. Is féidir leo tacaíocht oideachasúil bhreise a fháil ó mhúinteoirí tacaíochta foghlamtha agus ó mhúinteoirí acmhainne agus tacaíocht cúraim ó chúntóirí riachtanas speisialta (SNAs).

Múinteoirí oideachais speisialta a leithdháileadh ar scoileanna

Deimhnítear líon na múinteoirí oideachais speisialta a leithdháiltear ar scoil de réir mhéid na scoile agus a próifíle oideachais.

Bunaítear próifíl oideachais scoile, tríd is tríd, ar an líon scoláirí ag a bhfuil riachtanais speisialta oideachais, torthaí tástálacha caighdeánaithe agus comhthéacs sóisialta na scoile, agus aird ar mhíbhuntáiste agus inscne.

Aithníonn sé go dteastaíonn leithdháileadh ó gach scoil do thacaíocht riachtanas speisialta, ach cuireann sé leithdháileadh céimithe ar fáil a chuireann san áireamh an leibhéal iarbhír riachtanais i ngach scoil.

Cuirtear na hacmhainní riachtanacha ar fáil do scoileanna anois roimh ré chun gur féidir leanaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu a rollú isteach i scoileanna agus chun gur féidir leo teacht ar na tacaíochtaí breise múinteoireachta a theastaíonn uathu.

Is féidir teacht ar bhreis faisnéise in Ciorclán 0013/2017 agus Ciorclán 0002/2024 na Roinne Oideachais.

Múinteoirí oideachais speisialta a sholáthar do scoláirí

Bíonn leithdháileadh múinteoirí oideachais speisialta ag gach scoil ar féidir leo iad a úsáid chun tacaíocht bhreise a thabhairt do leanaí óna dteastaíonn sé. Cuirtear tacaíocht ar fáil agus aird á tabhairt ar riachtanais foghlama linbh. Níl sé bunaithe a thuilleadh ar mhíchumas ar leith a dhiagnóisiú.

Is féidir an mhúinteoireacht bhreise a chur ar fáil sa seomra ranga nó i ngrúpaí beaga ar leith. B’fhéidir go dteastóidh múinteoireacht bhreise duine ar dhuine ó roinnt scoláirí ar feadh tréimhse shonraithe.

Ullmhaíodh treoirlínte do bhunscoileanna chun tacú le daltaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu chun cabhrú le scoileanna daltaí a shainaithint a dteastaíonn tacaíocht uathu agus chun cláir saincheaptha aonair foghlama a phleanáil.

Níl ar thuismitheoirí ná caomhnóirí measúnuithe a aimsiú nó íoc astu a thuilleadh dá leanbh chun tacaíocht bhreise mhúinteoireachta ar scoil agus níl ar scoileanna fanacht leis na measúnuithe seo chun tacaíocht bhreise mhúinteoireachta a thabhairt do leanaí a theastaíonn uathu.

Soláthraíonn an Roinn Oideachais faisnéis do thuismitheoirí agus caomhnóirí ar conas is féidir le do leanbh tacaíocht bhreise mhúinteoireachta a fháil ar scoil (pdf).

Má tá buarthaí ort faoin leibhéal tacaíochta atá á thabhairt do do leanbh

Má tá buarthaí ort faoin leibhéal tacaíochta atá á thabhairt do do leanbh, ba cheart duit plé a dhéanamh air seo ar dtús le múinteoir ranga nó múinteoir oideachais speisialta do linbh. D’fhéadfá na saincheisteanna seo a phlé le príomhoide na scoile agus, más gá, le Cathaoirleach do Bhoird Bhainistíochta níos déanaí má leanann buarthaí a bheith ort.

Tá leithdháileadh múinteoirí oideachais speisialta á gcur ar fáil ar an mbunús nach ndiúltófar rollú do leanbh ar bith ar an mbunús nach bhfuil dóthain acmhainní múinteoireachta ag an scoil chun freastal ar riachtanais an linbh sin. Má dhiúltaítear do leanbh a rollú i scoil, is féidir leat an cinneadh seo a achomharc le Coiste Achomhairc Alt 29.

Leithdháiltear cúntóirí riachtanas speisialta (CRSanna) ar scoileanna chun oibriú le scoláirí a bhfuil riachtanais chúraim ar leith acu. Cuireann siad tacaíocht chúraim neamh-mhúinteoireachta ar fáil dóibh.

Tacaíonn CRSanna le daltaí a bhfuil riachtanais chúraim acu a eascraíonn as míchumas, deacrachtaí iompraíochta nó saincheist shuntasach leighis. D’fhéadfaí a áireamh leis seo lagú suntasach ar fheidhm fhisiciúil nó chéadfach nó nuair a chruthaíonn a n-iompar baol dóibh féin nó do dhaltaí eile.

I measc riachtanais dalta, d’fhéadfadh idir cúntóir a bheith ag teastáil uathu ar feadh cúpla uair an chloig gach seachtain (mar shampla, chun cabhrú le bia a thabhairt dóibh, a n-éadaí a athrú nó iad a thabhairt chuig an leithreas), agus cúntóir lánaimseartha a bheith ag teastáil uathu.

Is féidir le CRSanna oibriú le breis agus leanbh amháin agus is féidir leo oibriú ar bhonn páirtaimseartha, chomh maith.

Tugann an Roinn faisnéis bhreise faoin Scéim Cúntóirí Riachtanas Speisialta i gCiorclán 0030/2014 (pdf).

D’fhoilsigh an Chomhairle Náisiúnta um Oideachas Speisialta (an CNOS) leabhrán faisnéise do thuismitheoirí, Leanaí a bhfuil Riachtanais Speisialta Oideachais acu (pdf).

Cuireann an Clár Teagaisc Bhaile maoiniú ar fáil chun oideachas a chur ar fáil sa bhaile do leanaí nach bhfuil (ar réimse cúiseanna amhail tinneas ainsealach) in ann freastal ar scoil. Tá an scéim ar fáil do leanaí atá ag fanacht le socrúchán oiriúnach oideachasúil atá luath-idirghabhála ag teastáil uathu.

Is socrú maoinithe é Clár Oideachais Iúil chun oideachas riachtanas speisialta a chur ar fáil i mí Iúil. Is féidir le scoileanna speisialta agus scoileanna den phríomhshruth a bhfuil ranganna speisialta acu ag freastal ar leanaí a bhfuil uathachas orthu a roghnú a seirbhísí oideachais a shíneadhi rith mhí Iúil. Tá Clár Iúil ar fáil chomh maith do leanaí a bhfuil míchumas tromchúiseach/domhain foghlama orthu. Clúdaíonn an maoiniú iompar agus seirbhísí coimhdirí do na leanaí.

Tá tuilleadh eolais ar Chlár Oideachais Iúil ar fáil sa suíomh gréasáin na Ranna Oideachais .

Mura bhfuil scoileanna páirteach sa Chlár Oideachais Iúil, tairgtear teagasc baile mar mhalairt do na daltaí a bheadh ag freastal ar scoileanna den chineál sin de ghnáth.

Tá scéim TCÉ do leanaí atá Bodhar agus ag freastal ar an mbunscoil, an iar-bhunscoil nó ar scoil speisialta agus arb é a bpríomh-mhodh cumarsáide Teanga Chomharthaíochta na hÉireann a úsáid. Caithfidh go bhfuil leanaí ag freastal ar scoil aitheanta.

Cuirfidh an scéim 2 chlár ar fáil:

• Saintacaíocht dhian ionscoile TCÉ do scoláirí aonair chun cabhrú leo teacht ar mhúineadh agus ar fhoghlaim.
• Oiliúint agus tacaíocht don scoil agus don fhoireann le cumarsáid a dhéanamh trí úsáid a bhaint as TCÉ

Déanfaidh an Chomhairle Náisiúnta um Oideachas Speisialta (an CNOS) bainistiú ar an scéim.

Cuireann an tseirbhís múinteora cuartaíochta seirbhís teagaisc agus tacaíochta ar fáil do leanaí a bhfuil deacrachtaí acu de thoradh deacrachtaí éisteachta nó lagú radhairc.

Neamhordaithe cainte agus teanga

Tá ranganna speisialta do leanaí a bhfuil sain-neamhordaithe cainte agus teanga orthu ceangailte le bunscoileanna den phríomhshruth. B’fhéidir go mbeadh daltaí a chomhlíonann critéir shainiúla incháilithe do ranganna den chineál sin. Leagann ciorclán na Roinne Oideachais 0038/2007 amach na Critéir le haghaidh Cláraithe i Ranganna Speisialta do Dhaltaí le Sain-neamhoird Cainte agus Teanga.

Is féidir le scoileanna iarratais a dhéanamh chuig an Eagraí Riachtanas Speisialta Oideachais chun na ranganna a bhunú. Caithfidh scoileanna ar a laghad 5 dhalta incháilithe a bheith acu d’fhonn rang a choinneáil. Sanntar múinteoir lánaimseartha do gach rang speisialta agus is é an cóimheas daltaí le múinteoir ná 7:1. Is féidir le daltaí incháilithe suas le 2 bhliain a chaitheamh i rang speisialta. Íoctar deontas caipitíochta méadaithe maidir le gach dalta atá cláraithe sna ranganna seo.

Maoiníonn Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte soláthar seirbhísí teiripe cainte agus teanga.

Má tá rang den chineál seo ann agus áiteanna saora ann, b’fhéidir go dtairgeofaí na háiteanna seo d’uasmhéid de 2 dhalta nach gcomhlíonann na critéir incháilithe ach a bhainfeadh tairbhe as a bheith cláraithe sa rang. Caithfidh sé seo a bheith tacaithe ag moladh ó theiripeoir cainte agus teanga agus/nó ó shíceolaí.

Go ginearálta, tá leanbh atá incháilithe do shocrúchán i rang speisialta incháilithe chomh maith do iompar saor chuig an rang is cóngaraí dóibh.

Tá daltaí a chomhlíonann na critéir do ranganna ach nach bhfuil rang speisialta ar fáil dóibh incháilithe do thacaíocht bhreise teagaisc. Is féidir iarratas a dhéanamh ar an tacaíocht seo leis an SENO – féach 'Conas a dhéanfaidh mé iarratas' thíos.

B’fhéidir go mbeadh daltaí a bhfuil miondeacrachtaí cainte agus teanga acu incháilithe do thacaíocht teagaisc ó chionroinnt ghinearálta acmhainní teagaisc na scoile mar a chuirtear síos thuas.

Uathachas

Is féidir le leanaí ar speictream an uathachais úsáid a bhaint as oideachas riachtanas speisialta ar an dóigh chéanna le leanaí eile a bhfuil riachtanais speisialta acu. Tá forálacha sainiúla eile ann dóibh.

Tá roinnt ranganna speisialta ann do leanaí a bhfuil uathachas orthu atá ceangailte le scoileanna speisialta agus príomhshrutha chomh maith le ranganna speisialta éagsúla do leanaí a bhfuil Siondróm Asperger orthu. Tá rang luath-idirghabhála atá ceangailte le bunscoileanna áirithe do leanaí aois réamscoile atá ar speictream an uathachais

Cuireann an Clár Teagaisc Bhaile maoiniú ar fáil chun oideachas ar fáil sa bhaile do leanaí réamhscoile ar speictream an uathachais a bhfuil luath-idirghabháil ag teastáil uathu. Tá deontas 10 n-uaire oideachais sa bhaile sa tseachtain do leanaí ó 2½ go 3 bliana d'aois agus 20 uair sa tseachtain do leanaí os cionn 3 bliana d'aois. Má tá áit sa scoil nó luathoideachas ar fáil don leanbh, ní bheidh aon mhaoine soláthartha.

Tá líon áis neamhspleácha a sholáthraíonn modheolaíocht shainiúil d’anailís fheidhmeach iompraíochta (ABA). D’aithníodh na háiseanna seo mar scoileanna speisialta i 2010.

Disléicse

Tá 4 scoil speisialta agus rang speisialta ceangailte le gnáth-bhunscoileanna áirithe a thugann tacaíocht shainiúil do riachtanais leanaí a bhfuil disléicse orthu. Tá cóimheas laghdaithe daltaí le múinteoir de 9:1 agus leibhéal ardaithe de dheontas caipitíochta.

Lagú éisteachta

Tá 3 scoil speisialta ann agus rang speisialta do leanaí a bhfuil lagú éisteachta orthu ceangailte le scoileanna príomhshrutha áirithe. Tá cóimheas daltaí le múinteoir de 7:1 sna ranganna speisialta seo. Tá teanntaíocht mhéadaithe agus cúnamh deontais ann le haghaidh trealaimh speisialta.

Tá Scéim Tacaíochta Teanga Chomharthaíochta na hÉireann teagaisc bhaile seachtainiúil do leanaí bodhra réamhscoile agus do leanaí bodhara a théann ar scoil d’fhonn oiliúint a chur ar fáil do na leanaí seo, dá siblíní agus dá dtuismitheoirí i dTeanga Chomharthaíochta na hÉireann.

Tacaíochtaí altranais chun freastal ar scoil

Don scoilbhliain 2022-2023, reáchtálfar scéim phíolótach nua chun tacaíochtaí altranais a chur i bhfeidhm ionas gur féidir le leanaí a bhfuil riachtanais chasta chúram sláinte acu freastal ar scoil. Faigh tuilleadh eolais faoi iarratas a dhéanamh ar an scéim phíolótach.

Má tá riachtanais speisialta oideachais ag do leanbh, ba cheart caint leis an príomhoide scoile faoin oideachas oiriúnach le riachtanais speisialta do linbh. Is féidir leat plé a dhéanamh le d'Eagraí Riachtanas Speisialta Oideachais faoi na tacaíochtaí fhoglama nó acmhainní breise atá ar fáil.

Ba cheart do scoileanna iarratas a dhéanamh chuig an Chomhairle Náisiúnta um Oideachas Speisialta (CNOS) a dhéanann riarachán agus a phróiseálann iarratais ar acmhainní oideachais speisialta ag úsáid a ghréasán d’Eagraithe Riachtanas Speisialta Oideachais (SENOs).

Tá foirmeacha iarratais d’acmhainní speisialta oideachais agus liosta d’Eagraith Riachtanas Speisialta Oideachais ar fáil ar shuíomh gréasáin an CNOS

Tá foirmeacha iarratais don Chlár Teagaisc Bhaile ar fáil ar láithreán gréasáin na Roinne Oideachais .

Tá foirmeacha iarratais (pdf) don Chlár Oideachais Iúil a bhaineann le baile ar fáil ar láithreán gréasáin na Roinne.

Féadfaidh tú eolas a fháil faoi iarratas a dhéanamh ar an scéim phíolótach tacaíochtaí altranais chun freastal ar scoil.