Riachtanais speisialta oideachais

Is duine thú a bhfuil riachtanais speisialta oideachais agat má tá srian ar do chumas páirt a ghlacadh in oideachas agus leas a bhaint as, mar gheall ar mhíchumas leanúnach coirp, céadfach, meabhairshláinte nó foghlama.

Níl riachtanais speisialta oideachais ag gach leanbh faoi mhíchumas

Úsáideann roinnt scoileanna an téarma ‘riachtanais bhreise oideachais (AEN)’ in ionad riachtanais oideachais speisialta.

B’fhéidir gur mhaith leat léamh faoi:

• Cead isteach scoile do dhaltaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu
• Leanaí agus daoine óga a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu (pdf), ón gComhairle Náisiúnta um Oideachas Speisialta (NCSE)

Is féidir leat léamh freisin faoin dlí maidir le riachtanais speisialta oideachais.

Féadfar oideachas a chur ar leanaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu sna:

• Ranganna príomhshrutha i scoileanna príomhshrutha
• Ranganna speisialta i scoileanna príomhshrutha
• Scoileanna speisialta

Ranganna príomhshrutha

Tá go leor leanaí faoi mhíchumas nó a bhfuil riachtanais speisialta acu i ranganna príomhshrutha i scoileanna príomhshrutha. Féadfaidh siad cabhair a fháil ó mhúinteoirí tacaíochta foghlama agus acmhainne, agus tacaíocht chúraim ó chúntóirí riachtanas speisialta (CRS).

Léigh tuilleadh faoi thacaíochtaí do leanaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu i mbunscoileanna agus in iar-bhunscoileanna.

Ranganna speisialta i scoileanna príomhshrutha

Freastalaíonn roinnt leanaí ar ranganna speisialta i scoileanna príomhshrutha. Go ginearálta bíonn cóimheasa íseal dalta-múinteoirí ag na ranganna seo.

Scoileanna speisialta

Tá timpeall 130 scoil speisialta in Éirinn. Soláthraíonn na scoileanna seo do leanaí le cineálacha áirithe míchumais agus riachtanais speisialta. Cuireann siad oideachas ar fáil do dhaoine idir 4 agus 18 mbliana d’aois.

Go ginearálta tugann scoileanna speisialta tacaíocht do dhaltaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais níos casta acu, áit nach mbeadh scoil phríomhshrutha chun a leasa.

Féadfaidh tú teacht ar scoileanna speisialta i do cheantar ar shuíomh Gréasáin na Comhairle Náisiúnta um Oideachas Speisialta (NCSE).

Múinteoirí oideachais speisialta a leithroinnt

Leithdháiltear roinnt múinteoirí oideachais speisialta do gach scoil phríomhshrutha bunaithe ar:

• Méid na scoile, agus
• A phróifíl oideachais

Tugtar na hacmhainní riachtanacha do scoileanna roimh ré ionas gur féidir daltaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu a chlárú i scoileanna agus teacht ar thacaíochtaí breise. Ligeann sé seo do scoil a bheith cuimsitheach agus cruthaítear tacaíocht bhreise teagaisc do dhaltaí a bhfuil sé de dhíth orthu.

Léigh tuilleadh faoin gcaoi a leithdháiltear múinteoirí oideachais speisialta i mbunscoileanna agus in iar-bhunscoileanna.

Pleananna aonair oideachais

Maítear san Acht um Oideachas do Dhaoine a bhFuil Riachtanais Speisialta Oideachais Acu, 2004 gur cheart go mbeadh plean oideachais aonair ag gach leanbh a bhfuil riachtanas speisialta oideachais aige/aici. Mar sin féin, níor cuireadh tús feidhme leis an alt ábhartha den Acht fós, agus mar sin níl aon teidlíocht dhlíthiúil ag daltaí na pleananna seo a bheith acu faoi láthair. Is féidir le múinteoirí áirithe a bplean oideachais aonair féin a úsáid agus iad ag teagasc do dhaltaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu.

Léigh na treoirlínte do phróiseas an phlean oideachais aonair (pdf) ón gComhairle Náisiúnta um Oideachas Speisialta (NCSE).

Iompar scoile do leanaí le riachtanais speisialta

Is féidir le leanaí faoi mhíchumas atá ag freastal ar scoil rochtain a fháil ar shocruithe speisialta iompair , lena n-áirítear tionlacain agus úmacha sábháilteachta.

Tacaíochtaí altranais chun freastal ar scoil

Tá scéim phíolótach ag FSS agus NCSE chun tacaíochtaí altranais a chur i bhfeidhm do leanaí a bhfuil riachtanais chasta chúram sláinte acu le freastal ar scoil.

Ba cheart do thuismitheoirí nó caomhnóirí ar mian leo iarratas a dhéanamh teagmháil a dhéanamh le scoil a bpáiste. Déanann scoileanna an t-iarratas chuig an NCSE thar ceann an linbh.

Léigh tuilleadh faoi iarratas a dhéanamh ar an scéim phíolótach.

Seirbhís Tacaíochta Teiripe Oideachais

Is seirbhís nua í an tSeirbhís Tacaíochta Teiripe Oideachais (ETSS) a sholáthraíonn an NCSE. Táthar ag súil go mbeidh sé ag feidhmiú i roinnt réigiún ó Mheán Fómhair 2024.

Cuirfidh an ETSS teiripeoirí saothair, teiripeoirí urlabhra agus teanga, agus cleachtóirí iompair ar fáil do scoileanna. Oibreoidh teiripeoirí le múinteoirí i seomra ranga chun aon riachtanais oideachais a d’fhéadfadh a bheith ag dalta a aithint, agus tacaíocht a sholáthar.

Déanfaidh scoileanna iarratas chuig an NCSE ar rochtain ar an ETTS. Tá an próiseas iarratais á fhorbairt faoi láthair.

An Chomhairle Náisiúnta um Oideachas Speisialta

Oibríonn an Chomhairle Náisiúnta um Oideachas Speisialta (NCSE) chun feabhas a chur ar sheachadadh seirbhísí oideachais do dhaoine a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu. Is comhlacht reachtúil neamhspleách é an NCSE a bhunaigh an Roinn Oideachais

Tugann an NCSE eolas do thuismitheoirí agus d’institiúidí oideachais ar:

• Dea-chleachtas maidir le hoideachas a chur ar leanaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu, agus
• Teidlíochtaí leanaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu

Déanann an NCSE freisin:

• Pleananna agus comhordaíonn soláthar seirbhísí oideachais agus tacaíochta do leanaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu (le scoileanna agus le Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte).
• Déantar measúnú agus athbhreithniú ar acmhainní do leanaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu
• Cinntíonn sé go ndéantar monatóireacht agus athbhreithniú ar dhul chun cinn scoláirí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu
• Athbhreithnítear soláthar oideachais do dhaoine fásta faoi mhíchumas
• Téann sé i gcomhairle le comhlachtaí deonacha
• Comhairle a thabhairt don Aire Oideachais ar chúrsaí oideachais speisialta
• Déanann sé taighde agus foilsíonn torthaí
• Duine a ainmniú chun measúnú a dhéanamh ar riachtanas oideachais thar ceann FSS (féach ‘Measúnú ar Riachtanais’ thíos)

Bhog an tSeirbhís Tacaíochta um Oideachas Speisialta, an tSeirbhís Náisiúnta Tacaíochta Iompraíochta agus Seirbhís na Múinteoirí Cuartaíochta chuig an NCSE in 2017. Bunaíodh seirbhís tacaíochta an NCSE chun seirbhís níos comhtháite a sholáthar do leanaí agus dá dteaghlaigh, chomh maith le do mhúinteoirí agus do scoileanna.

Measúnú ar Riachtanas

Aithnítear le Measúnú Riachtanas (MR) riachtanais sláinte do linbh agus na seirbhísí sláinte atá ag teastáil chun na riachtanais seo a chomhlíonadh. Déanann FSS an measúnú ar leanaí nó daoine óga faoi mhíchumas

Má tá riachtanais speisialta oideachais ag do leanbh, ainmníonn an NCSE duine cuí chun cabhrú le FSS na riachtanais seo a mheasúnú.

Faoin Acht um Oideachas do Dhaoine a bhFuil Riachtanais Speisialta Oideachais Acu, 2004, is féidir leis na daoine seo a leanas a bheith mar duine ainmnithe:

• Síceolaí
• Cleachtóir leighis
• Príomhoide na scoile ar a bhfuil an leanbh ag freastal, nó múinteoir atá ainmnithe ag an bpríomhoide sin
• Oibrí sóisialta atá cáilithe go cuí
• Teiripeoir cáilithe chun seirbhísí tacaíochta a sholáthar do leanaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu

Ní mór don duine ainmnithe Tuarascáil ar Riachtanais Oideachais (pdf) a chomhlánú, a sheoltar ar ais chuig FSS. Déanfar é a mheas mar chuid den AON níos leithne. Léigh tuilleadh faoin measúnú ar riachtanais oideachais i gCiorclán 0025/2024 (pdf).

Léigh tuilleadh faoin NCSE ar a shuíomh Gréasáin, lena n-áirítear:

• Eolas ar ranganna speisialta i scoileanna
• Leabhráin eolais agus paimfléid
• Ceisteanna Coitianta

Eagraithe Riachtanas Oideachais Speisialta (SENOs)

Fostaíonn an NCSE Eagraithe Riachtanas Oideachais Speisialta (SENOnna). Tacaíonn SENOanna le riachtanais oideachais speisialta leanaí ag leibhéal áitiúil.

Déanfaidh do SENO áitiúil:

• Tacaíocht agus comhairle a thabhairt duit maidir leis na háiseanna, na seirbhísí agus na hacmhainní atá ar fáil chun cabhrú le do leanbh
• Sainaithin socrúcháin scoile féideartha do do leanbh
• Próiseáil iarratais ar thacaíocht múinteoir acmhainne do do leanbh
• Iarratais maidir le hiompar agus Teicneolaíocht Chúnta a phróiseáil, agus iad a chur chuig an Roinn Oideachais le faomhadh
• Oibriú leis an scoil, le FSS agus le seirbhísí eile
• Cuidigh le pleanáil do do leanbh agus é/í ag tosú ar scoil, ag bogadh idir scoileanna, agus a shaol tar éis am scoile

Faigh sonraí teagmhála do SENOanna ar shuíomh Gréasáin an NCSE.

An Chomhairle Náisiúnta Curaclaim agus Measúnachta

Tugann an Chomhairle Náisiúnta Curaclaim agus Measúnachta (CNCM) comhairle don Aire Oideachais ar riachtanais churaclaim agus siollabas na mac léinn atá faoi mhíchumas nó a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu.

Is féidir leat léamha ón CNCM:

• Treoirlínte do mhúinteoirí daltaí faoi mhíchumas ginearálta foghlama (pdf)
• Dréacht-treoirlínte do mhúinteoirí daltaí sárchumasacha (pdf)
• Treoirlínte cumarsáide agus teanga do mhúinteoirí daltaí a bhfuil míchumas ginearálta foghlama éadrom orthu (pdf)

An tSeirbhís Náisiúnta Síceolaíochta Oideachais

Cuireann an tSeirbhís Náisiúnta Síceolaíochta Oideachais (NEPS) seirbhísí síceolaíochta ar fáil do bhunscoileanna agus iar-bhunscoileanna, i scoileanna Stáit agus príobháideacha araon.

Cuireann NEPS oiliúint agus comhairle ar fáil do scoileanna maidir le hiarratas a dhéanamh ar 'chóiríocht réasúnach' i socruithe scrúduithe an Stáit do leanaí faoi mhíchumas.

Is féidir leat cuairt a thabhairt ar ár rannóg faoi chearta agus teidlíochtaí daoine a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu.

Is féidir leat dul i dteagmháil freisin le d’Ionad Faisnéise do Shaoránaigh áitiúil chun labhairt le hoifigeach faisnéise.

Nó, déan teagmháil le haon cheann de na heagraíochtaí atá liostaithe thíos:

Is féidir leat sonraí teagmhála a fháil d'aonaid ghnó éagsúla laistigh de NCSE.

Is féidir leat teacht ar fhaisnéis teagmhála le haghaidh oifigí NEPS in Éirinn (pdf).