Boird bhainistíochta i mbunscoileanna

Níl ceanglas ar bhunscoileanna boird bhainistíochta a bheith acu. Tá gach scoil bunaithe ag pátrún scoile agus tá sé de cheart aige cinneadh a dhéanamh maidir le bord bainistíochta a bheith nó gan a bheith ag scoil. Go praiticiúil, tá boird ag formhór na mbunscoileanna.

Tá freagrachtaí na mbord bainistíochta i mbunscoileanna leagtha amach san Acht Oideachais 1998.

Thosaigh an téarma oifige 4 bliana do bhoird bhainistíochta na mbunscoileanna uile an 1 Nollaig 2019 - féach ‘Téarma oifige an bhoird’ thíos.

Cén fáth go bhfuil bord bainistíochta ag scoil ?

Faoin Acht Oideachais 1998, caithfidh pátrún na scoile bord bainistíochta a cheapadh, nuair is indéanta. Déantar é seo 'chun a chinntiú go mbainistítear scoil aitheanta i spiorad comhpháirtíochta'. .

Ba chóir comhdhéanamh an bhoird bhainistíochta a aontú idir pátrúin scoile, cumainn náisiúnta tuismitheoirí, eagraíochtaí bainistíochta scoile, ionadaithe múinteoirí agus an tAire Oideachais .

Is é an pátrún a cheapann an bord. Nuair a cheapann an pátrún bord caithfidh siad cloí le treoracha an Aire maidir le cothromaíocht inscne. Ní mór don bhord an Lámhleabhar Rialachais do Bhunscoileanna a leanúint freisin.

Má chinneann an pátrún nach bhfuil sé indéanta bord a cheapadh, ní mór dóibh cúiseanna a thabhairt do na tuismitheoirí, do mhúinteoirí, don fhoireann agus don Aire ach ní féidir iallach a chur orthu BORD a cheapadh.

Cad a dhéanann an bord bainistíochta?

Is é príomhfheidhm an bhoird an scoil a bhainistiú thar ceann an phátrúin agus chun leas na ndaltaí agus oideachas cuí a sholáthar do gach dalta sa scoil. Tá an bord freagrach don phátrún agus don Aire Oideachais agus Scileanna. Tá príomhoide na scoile freagrach as bainistíocht laethúil na scoile agus tá sí freagrach don bhord.

Agus a fheidhmeanna á gcomhlíonadh aige, caithfidh an bord

• Beartais an Aire a leanúint
• Tacú le héiteas na scoile agus a bheith freagrach don phátrún as seo.
• Cloí leis an dlí agus le haon ghníomhas, cairt, nó ionstraim dá samhail a bhaineann leis an scoil.
• Dul i gcomhairle leis an bpátrún maidir le cinntí agus moltaí
• Beartais iontrála agus rannpháirtíochta na scoile a fhoilsiú, lena n-áirítear a bheartas maidir le daltaí a dhíbirt agus a chur ar fhionraí agus maidir le hiontráil agus rannpháirtíocht daltaí faoi mhíchumas nó a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu
• Cinntigh go léiríonn beartas iontrála na scoile meas ar roghanna na dtuismitheoirí agus ar phrionsabail an chomhionannais, go gcloíonn sé le treoracha an Aire agus go mbreathnaíonn sé ar éiteas na scoile atá i gceist agus ar chearta bunreachtúla na ndaoine uile
• Cloí le polasaí iontrála na scoile de réir an Achta Oideachais (Ligean isteach i Scoileanna) 2018. Tá sé mar aidhm ag an Acht go mbeidh na rialacha maidir le hiontrálacha chuig scoileanna níos struchtúrtha, níos cothroime agus níos trédhearcaí.
• Breithniú rialta a dhéanamh ar an teagasc agus ar an bhfoghlaim sa scoil agus a chinntiú go leagtar amach spriocanna cuí.
• Cinntiú go n-ullmhaítear Tuarascáil Féinmheastóireachta Scoile agus Plean Feabhsaithe Scoile gach bliain agus go roinntear achoimre den phlean le pobal na scoile uile gach bliain.
• Meas a léiriú ar phrionsabail agus ar riachtanais sochaí dhaonlathaí agus ar éagsúlacht luachanna, creideamh, traidisiún, teangacha agus slite maireachtála inár sochaí a chur chun cinn
• Úsáid éifeachtach a bhaint as acmhainní (go háirithe na deontais a sholáthraíonn an Stát),
• Machnamh a dhéanamh ar leas an phobail i ngnóthaí na scoile agus a bheith cuntasach do dhaltaí, do thuismitheoirí agus don phobal
• Úsáid a bhaint as na hacmhainní a sholáthraíonn an Stát chun cabhrú le freastal ar riachtanais daltaí faoi mhíchumas nó a bhfuil riachtanais speisialta acu , lena n-áirítear, más gá, foirgneamh a chur in oiriúint nó trealamh speisialta a chur ar fáil.
• Róil cheannaireachta príomhoidí, leas-phríomhoidí agus príomhoidí cúnta na scoile a aithint mar chuid den sprioc torthaí ar ardchaighdeáin do dhaltaí léinn a bhaint amach.

Ní mór do gach bord bainistíochta an lámhleabhar rialachais atá leagtha síos ag an Roinn Oideachais a leanúint. Ní mór do na boird téarmaí an Lámhleabhair Rialachais do Bhunscoileanna 2019-2023 (pdf) a leanúint. Leagann an lámhleabhar amach príomhghníomhaíochtaí an Bhoird.

Go bunúsach, bainistíonn an bord an scoil chun an t-oideachas is fearr is féidir a sholáthar do gach dalta.

I measc a chuid freagrachtaí, déanann an bord:

• an plean scoile a dhréachtú agus cinntíonn sé go ngníomhófar air.
• an príomhoide, na múinteoirí agus an fhoireann eile a cheapadh.
• a chinntiú go gcomhlíonann an scoil a feidhmeanna mar atá leagtha amach san Acht Oideachais 1998.
• teagmháil idir an scoil, na tuismitheoirí agus an pobal a chur chun cinn agus ní mór dó gach cabhair réasúnach a éascú agus a thabhairt do chumann tuismitheoirí agus é á bhunú agus dá chuid gníomhaíochtaí.
• freagracht fhoriomlán a ghlacadh as airgeadas na scoile. Caithfidh sé a chinntiú go bhfuil clúdach cuimsitheach árachais ag an scoil, go gcoinníonn sí cuntais chuí, a fhéadfaidh an Roinn Oideachais Scileanna agus/nó an tArd-Reachtaire Cuntas agus Ciste a iniúchadh. Caithfidh a chuntais bhliantúla a bheith ar fáil don phátrún agus do phobal na scoile.
• a chinntiú go gcuirtear cosaint agus leas leanaí san áireamh i mbeartais, i gcleachtais agus i ngníomhaíochtaí uile na scoile. Ní mór don bhord a chinntiú go gcuireann an scoil na Nósanna Imeachta um Chosaint Leanaí do Bhunscoileanna agus d’Iarbhunscoileanna i bhfeidhm ina n-iomláine.
• a chinntiú go bhfuil cód iompair agus beartas frithbhulaíochta ag an scoil.
• riachtanais ghrinnfhiosrúcháin na ngardaí a chomhlíonadh sula bhfostaítear, sula dtéitear i gconradh nó sula gcuirtear aon duine i dteagmháil le leanaí nó le daoine leochaileacha.
• plé agus doiciméid a choinneáil rúnda ach amháin sa chás go n-aontaíonn an bord a mhalairt. Ba chóir do chomhaltaí aon leas atá acu a d'fhéadfadh teacht salach ar obair an bhoird a nochtadh.

Caithfidh próiseas a bheith ag an mbord chun tuismitheoirí a chur ar an eolas faoina chuid gníomhaíochtaí - d'fhéadfadh tuarascáil bhliantúil a bheith mar chuid de seo. Tá tuilleadh eolais ar bhoird bhainistíochta ar fáil ar láithreán gréasáin na Roinne Oideachais .

Cé atá ar an mbord

Seo a leanas comhdhéanamh na mbord bainistíochta i scoileanna a bhfuil níos mó ná beirt mhúinteoirí iontu:

• Beirt ainmnithe go díreach ag an bpatrún
• Máthair agus athair tofa ag na tuismitheoirí
• An Príomhoide
• Múinteoir amháin eile ar seirbhís tofa ag an bhfoireann teagaisc.
• Beirt den phobal aontaithe ag ionadaithe an phatrúin, múinteoirí agus tuismitheoirí.

Tá rialacha faoi leith a bhaineann le boird bhainistíochta i scoileanna clochair agus mainistreach maidir le hionadaithe na múinteoirí. Más duine rialta é/í an príomhoide ní mór gur duine tuaithe é/í an múinteoir eile atá tofa ar an mbord, agus más duine tuaithe é/í an príomhoide, tá sé molta go mbeadh duine rialta ón bhfoireann teagaisc thofa ina (h)ionadaí eile do na múinteoirí. I scoileanna aon-oide ní bhíonn ar an mbord, ar ndóigh, ach múinteoir amháin agus tuismitheoir amháin.

Tá rialacha faoi leith leagtha síos maidir leis an mbeirt ionadaí ón bpobal a roghnú don bhord bainistíochta.

• Caithfidh na daoine a cheapfar tiomantas a bheith acu d'éiteas na scoile. I gcás scoileanna Caitliceacha, caithfidh siad tuiscint ar agus tiomantas don oideachas Caitliceach a bheith acu mar atá leagtha amach sa Ghníomhas Iontaobhais do Scoileanna Caitliceacha. I gcás scoileanna Eaglais na hÉireann, ní mór dóibh a bheith ina mbaill den Eaglais sin; i scoileanna Preispitéireach, ní mór dóibh a bheith ina mbaill den eaglais freisin agus i scoileanna Moslamacha ba chóir dóibh a bheith ina mbaill den phobal Moslamach in Éirinn (i ngach cás is féidir le pátrún na scoile a mhalairt a chinneadh). I gcás scoileanna Educate Together ní mór dóibh tiomantas a bheith acu d'éiteas na scoile.
• Ní mór dóibh scileanna a bheith acu atá feiliúnach do riachtanais an bhoird
• Ní mór dóibh spéis a bheith acu san oideachas, ach, go hiondúil, ní tuismitheoirí iad de dhaltaí reatha na scoile, ná múinteoirí reatha ag teagasc sa scoil
• I gcás scoileanna Gaeltachta agus i nGaelscoileanna, ní mór dóibh líofacht mhaith Ghaeilge a bheith acu.
• Ní mór smaoineamh i gcónaí ar an riachtanas cothromaíocht inscne a bheith ann.

Ceapann an patrún cathaoirleach an bhoird.

Tá an bealach a roghnófar na tuismitheoirí tofa, lena n-áirítear an fógra atá le tabhairt do na tuismitheoirí go léir agus conas a roghnaítear ionadaithe leagth amach go mion sna Rialacha.

Go ginearálta, ní féidir le baill an bhoird aon leas a bheith acu i réadmhaoin na scoile ná íocaíocht a fháil as feidhmiú ar an mbord. Tá sé soiléir san Acht Oideachais 1998 nach bhfuil aon leas i réadmhaoin na scoile bronnta ar chomhalta de thoradh ar iad a bheith ar an mbord. Ní féidir le fostaithe na scoile, taobh amuigh d'ionadaithe na múinteoirí, a bheith ar an mbord.

Socruithe comhrialachais píolótacha

Faoi shocruithe comhrialachais is féidir le dhá scoil atá faoin bpátrúnacht chéanna socrú rialachais comhroinnte a chur i bhfeidhm má tá sé seo aontaithe leis an bpátrún. Is scéim phíolótach í seo a tugadh isteach in 2015 agus a tugadh síneadh ama dó go dtí an Samhain 2023.

Tá rialacha ar leith ann do shocrú comhrialachais píolótach. Ní mór don bhord cloí leis an Lámhleabhar Rialachais 2019-23. Beidh Bord ar leith 12 bhall ag gach scoil, ach ní bheidh ach próiseas toghcháin/ainmniúcháin amháin ar fud an dá scoil agus beidh an 12 duine a thoghtar/ainmneofar ag fónamh ar Bhoird an dá scoil.

Feidhmíonn gach Bord mar aonán dlíthiúil ar leith leis an ngrúpa céanna daoine ag bainistiú saincheisteanna ar bhealach comhsheasmhach i ngach ceann den dá scoil. Tá tuilleadh faisnéise sa lámhleabhar rialachais maidir le téarmaí an tsocraithe seo.

Tá bord comhroinnte rialachais comhdhéanta de:

• Triúr ainmnithe dhíreacha de chuid an phátrúin,
• Triúr tuismitheoirí de leanaí atá cláraithe agus atá ag freastal ar cheachtar den dá scoil (duine amháin acu ar a laghad ina máthair agus duine amháin acu ar a laghad ina athair agus faoi réir tuismitheoir amháin ar a laghad ar Bhord gach scoile as na leanaí cláraithe atá ag freastal ar an scoil sin) arna dtoghadh ag foras ginearálta thuismitheoirí na leanaí atá cláraithe agus a bhfuil tús curtha acu le freastal ar cheachtar den dá scoil.
• Príomhoidí an 2 scoil.
• Múinteoir amháin eile ar seirbhís ar fhoireann ceann amháin den dá scoil, arna dtoghadh le vóta na comhfhoirne teagaisc
• 3 ball breise molta ag na daoine thuasluaite.

Is eintiteas dlíthiúil ar leith é gach bord. Ní mór do gach scoil a cruinnithe boird ar leith a thionól agus cuntas bainc ar leith a choinneáil.

Daoine nach bhfuil incháilithe do bhallraíocht bhoird

Níl na daoine seo a leanas incháilithe do bhallraíocht bhoird:

• Duine atá ina fhéimheach neamhurscaoilte nó a bhí páirteach i nós imeachta cúirte chun socrú a dhéanamh le creidiúnaithe sna 3 bliana roimhe sin
• Duine a fuair pianbhreith phríosúnachta sna 5 bliana roimhe sin
• Duine, seachas an príomhoide nó ainmní tofa na múinteoirí, atá fostaithe ag an mbord bainistíochta nó ag BOO

Is féidir comhalta boird a bhaint den Bhord nó is féidir leis an bpátrún an bord a dhíscaoileadh le toiliú an Aire.

Cá fhad is féidir le duine a bbeith ar bhord scoile

Is é téarma oifige boird ná 4 bliana agus ní féidir le baill a bheith in oifig ach ar feadh 4 bliana cé go bhfuil comhaltaí in-athcheaptha nuair a rachaidh a dtéarma oifige in éag.