Ráthaíochtaí agus barántaí

Má tá earra a cheannaigh tú lochtach, tá sé de cheart agat an mhír a thabhairt ar ais don mhiondíoltóir agus deisiú, athsholáthar nó aisíocaíocht a fháil. Tugtar do chearta reachtúla ar na cearta seo. Faigh tuilleadh eolais faoi do chearta nuair atá earraí lochtach.

Tá roinnt táirgí (mar shampla, leictreach, troscán nó fearais) a thagann le ráthaíocht tráchtála nó baránta. Is féidir na téarmaí ráthaíocht agus baránta a úsáid go minic go hidirmhalartaithe agus uaireanta bíonn sé deacair an difríocht idir ráthaíocht agus baránta a fháil amach.

Is iad na príomhdhifríochtaí:

• De ghnáth bíonn ráthaíochtaí saor in aisce agus tairgeann an monaróir iad
• De ghnáth cosnaíonn barántais airgead agus d'fhéadfadh an siopa ina bhfuil tú ag ceannach an táirge a thairiscint

Baineann do chearta reachtúla le táirgí a cheannaíonn tú. Is féidir le baránta nó ráthaíocht cosaintí breise a thabhairt duit ach ní thagann sé in ionad do chearta reachtúla.

Is éard is ráthaíocht ann ná ráiteas scríofa a sholáthraíonn an monaróir saor in aisce. Cuimsíonn sé dearbhuithe de ghnáth faoi cháilíocht na míre, nó na seirbhíse, chomh maith le gealltanas deisiúchán nó athsholáthar a sholáthar má théann rud éigin mícheart laistigh de thréimhse socraithe ama. (mar shampla, laistigh de 12 mhí tar éis an cheannaigh). Is doiciméad ceangailteach dlí é ar féidir a fhorghníomhú trí na cúirteanna más gá.

Ba cheart go mbeadh an fhaisnéis seo a leanas ag an ráthaíocht:

• Cad iad na hearraí a mbaineann an ráthaíocht leo
• Ainm agus seoladh an duine a thabharfaidh onóir don ráthaíocht (ar a dtugtar an ráthóir)
• Cé chomh fada is atá an ráthaíocht
• Conas éileamh a dhéanamh faoin ráthaíocht
• Cén gníomh a dhéanfaidh an ráthóir
• Má bhíonn ort aon táillí a íoc as an táirge a dheisiú (cosúil le postas agus pacáistiú)

Féadfaidh miondíoltóir barántas (nó baránta sínte) a thairiscint ar chostas breise agus feidhmíonn sé mar chineál polasaí árachais. Clúdaíonn sé an mhír nó an tseirbhís tar éis tréimhse ráthaíochta an mhonaróra. D’fhéadfadh go n-áireofaí ar na buntáistí a bhaineann le barántas cuid de chostas deisiúcháin a íoc má bhriseann an táirge nó má éiríonn sé lochtach. Féadfaidh barántais clúdach breise a thairiscint freisin do dhamáiste de thaisme.

Tá barántas go hiomlán roghnach. Ba cheart duit seiceáil go cúramach ar a gclúdaíonn an bharántas agus an gá duit é a cheannach i ndáiríre.

Má thagann ráthaíocht ar tháirge nó seirbhís, nó má thairgtear barántas duit ar chostas breise, ba cheart duit na téarmaí agus coinníollacha a léamh go cúramach chun na nithe seo a leanas a sheiceáil:

• Más gá duit aon rud a dhéanamh chun é a ghníomhachtú. Mar shampla, b'fhéidir go mbeadh ort cárta clárúcháin a líonadh agus é a sheoladh chuig an monaróir chun ráthaíocht a ghníomhachtú. D’fhéadfadh sé nach mbeadh an ráthaíocht bailí mura ndéantar amhlaidh.
• Cad é go díreach atá clúdaithe? Mar shampla, an gclúdaíonn sé páirteanna amháin, an bhfuil costas an tsaothair san áireamh, agus an dtairgfear ceann eile duit agus an táirge á dheisiú?
• Cé a thabharfaidh onóir don ráthaíocht nó don bharántas? D’fhéadfadh gurb é an díoltóir, an monaróir nó tríú páirtí é seo.
• Conas a dhéanann tú éileamh?
• Cá fhad a mhairfidh an clúdach? Mar shampla, 12 mhí.
• An bhfuil srianta geografacha ann? Mar shampla, má cheannaíonn tú an táirge i dtír eile, clúdóidh an bharántas tú le haghaidh seirbhísiú in Éirinn.
• Cad a chosnóidh sé i ndáiríre le haghaidh deisiúcháin faoi bharántas agus ar fiú íoc breise as an gclúdach breise seo? Mar shampla:
  • An bhfuil méid áirithe ann a chaithfidh tú a íoc, agus tá an t-iarmhéid clúdaithe ag an bharántas?
  • An mbeadh sé níos saoire an t-earra a dheisiú nó a athsholáthar seachas barántas sínte a cheannach?
  • An bhfuil an earra clúdaithe cheana féin faoi d’árachas tí?

Tá cosaintí áirithe agat faoi Dhlí an AE, lena n-áirítear nach féidir le téarmaí ráthaíochta nó baránta a bheith éagórach agus dul i gcoinne do chearta reachtúla tomhaltóirí. Tá na rialacha seo leagtha amach i Rialacháin na gComhphobal Eorpach (Téarmaí Éagothroma i gConarthaí Tomhaltóirí) (I.R. Uimh. 27/1995). Faigh tuilleadh faisnéise faoi théarmaí éagóracha conartha.

Cuir do ráthaíocht nó do bharántas in áit shábháilte i gcónaí mar aon le lámhleabhair threoracha nó aon doiciméadú ábhartha eile ar nós cruthúnas ceannaigh.

Cuimhnigh, tá ráthaíocht nó baránta sa bhreis ar do chearta reachtúla. Nuair a bhíonn fadhb leis an táirge nó leis an tseirbhís ba cheart duit é a ardú i gcónaí leis an díoltóir ar dtús. Tá an díoltóir freagrach as an tsaincheist a réiteach faoi dhlí na dtomhaltóirí.

Tá tú i dteideal fadhb a ardú faoi tháirge ar feadh suas le 6 bliana ón dáta a gceannaítear é. Baineann sé seo beag beann ar théarmaí aon ráthaíochta nó baránta.

Éileamh a dhéanamh ag baint úsáide as ráthaíocht nó baránta

Más mian leat éileamh a dhéanamh ag úsáid do ráthaíochta nó do bharántas beidh na nithe seo a leanas de dhíth ort de ghnáth:

• Cruthúnas ceannaigh (mar shampla admháil)
• Sonraí ar cad é an fhadhb
• Cóip den bharántas nó den ráthaíocht

Tá tuilleadh faisnéise ag an gCoimisiún um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí (CCPC) faoi ráthaíochtaí agus barántaí. Tá grafaic faisnéise ag Lárionad Eorpach na dTomhaltóirí (ECC) in Éirinn freisin maidir le cad é an difríocht?.

Má tá fadhbanna agat ag baint úsáide as ráthaíocht nó baránta, ba chóir duit gearán a dhéanamh ar dtús leis an ráthóir (an miondíoltóir nó an monaróir). Is féidir leat tuilleadh comhairle a fháil maidir le conas gearán a dhéanamh.

Mura féidir leat an fhadhb a réiteach go díreach leis an díoltóir nó leis an monaróir nó mura bhfuil tú sásta lena bhfreagra, is féidir leat éileamh a dhéanamh i gcoinne an díoltóra ag baint úsáide as an nós imeachta um éilimh bheaga.

Má tá tuilleadh cabhrach uait

Mura féidir leat an fhadhb a réiteach tú féin, is féidir leat dul i dteagmháil leis na comhlachtaí tomhaltóirí seo a leanas le haghaidh comhairle agus tacaíochta:

• Díospóidí faoi thrádálaí atá lonnaithe in Éirinn: Déan teagmháil leis an gCoimisiún um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí (CCPC)
• Díospóidí le trádálaí atá lonnaithe i mBallstát eile: Déan teagmháil leis an Lárionad Eorpach do Thomhaltóirí (ECC) Éire

Faigh tuilleadh faisnéise faoi eagraíochtaí um chosaint tomhaltóirí.