Carr nua a cheannach

Nuair a cheannaíonn tú carr nua ó gharáiste nó déileálaí cairr, tá tú ag dul isteach i gconradh tomhaltóra. Tá na cearta tomhaltóra céanna agat agus a bhíonn nuair a cheannaíonn tú aon táirgí eile ó ghnó.

Is féidir leat a bheith ag súil go gcomhlíonfaidh an carr coinníollacha áirithe cáilíochta agus marthanachta agus go dtiocfaidh sé leis an méid a bhí leagtha amach sa chonradh. Tá tú i dteideal leigheasanna áirithe má théann rud éigin mícheart i ndiaidh duit a cheannach. D’fhéadfadh gur deisiú, athsholáthar, aisíocaíocht nó laghdú praghais a bheadh i leigheasanna. Léigh tuilleadh faoi do chearta tomhaltóirí agus fadhbanna le hearraí lochtacha.

Ní bhaineann cearta tomhaltóirí ach le margaí idir tomhaltóir (duine a cheannaíonn rud éigin le haghaidh úsáide pearsanta nó tomhaltais) agus trádálaí (duine a dhíolann earraí nó seirbhísí mar chuid dá thrádáil, dá ghnó nó dá ngairm).

Tá roghanna éagsúla airgeadas cairr ar fáil más gá duit iasacht a fháil chun íoc as do charr nua.

Iasacht phearsanta

Cuireann go leor banc, cumann foirgníochta agus comhar creidmheasa iasachtaí cairr ar fáil. Faigheann tú an t-airgead ar iasacht agus is leatsa an carr láithreach. Íocann tú an t-airgead ar ais i dtráthchodanna míosúla agus de ghnáth íocann tú táillí agus ús leis an iasachtóir.

Comhaontuithe fruilcheannaigh (FC).

Is cineál creidmheasa é FC a thairgeann garáistí agus déileálaithe cairr go minic. Faoi FC, cuireann tú an carr ar cíos, agus íocann tú an costas i dtráthchodanna rialta le d’iasachtóir (ar banc, cumann foirgníochta nó cuideachtaí airgeadais é de ghnáth). Is féidir leat an carr a úsáid ach ní féidir leat é a dhíol gan cead an iasachtóra. Is leis an iasachtóir an carr go dtí go ndéanann tú an íocaíocht deiridh. Léigh tuilleadh faoi fruilcheannach.

Pleananna Conartha Pearsanta (PCPanna)

Tá PCP cosúil le comhaontú FC. Íocann tú tráthchodanna rialta agus ní leatsa an carr go dtí go mbíonn an íocaíocht deiridh déanta agat. Is í an phríomhdhifríocht ná go n-íocann tú tráthchodanna míosúla níos ísle ach go bhfuil níos mó airgid agat ag deireadh an chomhaontaithe PCP. Tá tuilleadh faisnéise ag an gCoimisiún um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí (CCPC) faoi PCPanna.

Siopa timpeall le haghaidh an margadh is fearr

Ba cheart duit siopadóireacht a dhéanamh i gcónaí, praghsanna a chur i gcomparáid agus a chinntiú go bhfuil a fhios agat cad a aontaíonn tú leis sula síníonn tú conradh airgeadas cairr. Má tá garáiste nó déileálaí cairr ag tairiscint airgeadas a shocrú, tá siad ag gníomhú mar ghníomhaire (nó idirghabhálaí creidmheasa) do chuideachta airgeadais agus gheobhaidh siad coimisiún chun an iasacht a shocrú. Caithfidh gníomhairí a bheith údaraithe ag an CCPC. Coinníonn an CCPC clár idirghabhálaithe creidmheasa.

Tá tuilleadh faisnéise ag an CCPC faoi íoc as do charr agus cad is féidir leat a dhéanamh má tá fadhbanna agat ag déanamh na n-íocaíochtaí do chomhaontuithe FC nó PCP.

D’fhéadfá a bheith in ann deontas a fháil ón Údarás Fuinnimh Inmharthana Éireann (SEAI) má cheannaíonn tú feithicil leictreach faoi thiomáint ceallraí (BEV) a chomhlíonann caighdeáin ar leith.

Ón 1 Iúil 2023, is féidir leat deontas suas le €3,500 a fháil le haghaidh feithiclí leictreacha faoi thiomáint ceallraí (BEV). (Roimhe seo, b'ionann an deontas agus €5,000).

Ní bhaineann an deontas le haghaidh BEVanna ach le carranna ar a bhfuil praghas iomlán idir €14,000 agus €60,000.

Cuirfidh do dhéileálaí cairr isteach ar an deontas ar do shon, agus asbhainfidh sé méid an deontais ansin ó phraghas iomlán do charr.

Is féidir leat cur isteach ar an nDeontas um Luchtairí Baile d’Fheithiclí Leictreacha, ar feadh suas le €600 i dtreo chostais suiteála luchtaire tí.

Sula gceannaíonn tú feithicil leictreach, bain úsáid as áireamhán comparáide costais an SEAI chun carr leictreacha a chur i gcomparáid le samhlacha peitril agus díosail.

Léigh tuilleadh faoi fheithiclí leictreacha agus deontais d’fheithiclí leictreacha ar láithreán gréasáin an SEAI. Is féidir leat léamh faoi thacaíochtaí airgeadais eile d’úinéirí feithiclí leictreacha, amhail laghduithe dola agus faoiseamh ó Cháin Chláraithe Feithiclí (CCF).

Athruithe ón 1 Eanáir 2022

Ó 1 Eanáir 2022, baineadh an deontas de €2,500 le haghaidh hibrid inluchtaithe (PHEV). Mar sin féin, tá PHEVanna fós i dteideal na Deontais um Luchtairí Baile d’Fheithiclí Leictreacha.

Má tá tú ag cur carr nua in áit do sheancharr, is féidir go gcabhródh sé le trádáil a dhéanamh chun costas ceann nua a laghdú. Ba cheart duit siopadóireacht a dhéanamh thart agus féachaint cad a bheidh ar fáil ag garáistí nó cuideacht díoltóireachtaí éagsúla do do sheancharr mar thrádáil isteach.

Faigh amach cad is fiú do charr sula dtógfaidh tú chuig déileálaí é. Féadfaidh tú sainchomhairle neamhspleách a fháil ina leith seo ó mheicneoir cáilithe nó trí do thaighde féin a dhéanamh ar líne ar motorcheck.ie. Tabhair faoi deara gur dócha go n-íocfaidh garáiste nó déileálaí cairr níos lú as ná má dhíolann tú é féin. Tá níos mó leideanna ag an CCPC maidir le trádáil isteach.

Nuair a cheannaíonn tú carr in Éirinn, nó nuair a iompórtálann tú é, ní mór duit roinnt riachtanas dlí a chomhlíonadh.

Mar shampla, tá gach feithicil nua, seachas iad siúd a thugann cuairteoirí isteach go sealadach, faoi réir Cáin Chláraithe Feithicle (CCF) agus ní mór iad a chlárú leis na Coimisinéirí Ioncaim. Ní mór CCF a íoc nuair a chláraíonn tú do charr den chéad uair.

Cáin Cláraithe Feithiclí (CCF)

Má cheannaíonn tú an carr ó dhéileálaí, cláróidh siad é agus íocfaidh siad an CCF leis na Coimisinéirí Ioncaim. Ciallaíonn sé seo gur chóir go n-áireofaí san iomlán a íocann tú as an bhfeithicil costas CCF. Gearrtar Cáin Bhreisluacha (CBL) ar dhíolachán an chuid is mó de na táirgí.

Tar éis don déileálaí an carr a chlárú agus an CCF a íoc, gheobhaidh siad:

• Admháil don CCF a íocadh, a thaispeánann cláruimhir an chairr
• Forim RF100

Agus carr á cheannach agat, cinntigh go dtugann an déileálaí an admháil cheart CCF agus an fhoirm RF100 duit. Beidh sé seo de dhíth ort agus tú ag déanamh iarratais chuig d’oifig mhótarchánach áitiúil.

Carr a chlárú tú féin (gan déileálaí)

I ngach cás eile (mar shampla, nuair a cheannaíonn tú carr thar lear agus go dtugann tú isteach go hÉirinn é), tá tú freagrach as an fheithicil a chlárú ag Lárionad Náisiúnta Seirbhíse Tástála Carranna (TNG). Is féidir leat coinne a chur in áirithe ar líne nó thar an teileafón. Tá feidhm ag na frámaí ama seo a leanas:

• Coinne a chur in áirithe le haghaidh tástála feithicle: ní mór é seo a dhéanamh laistigh de 7 lá tar éis don fheithicil teacht isteach go hÉirinn
• An fheithicil a chlárú: ní mór é seo a dhéanamh laistigh de 30 lá tar éis dó teacht go hÉirinn

Faigh tuilleadh faisnéise faoi fheithicil a allmhairiú go hÉirinn.

Tá bileog faisnéise ag an Lárionad Eorpach do Thomhaltóirí (ECC) Éire freisin maidir le feithicil a chlárú in Éirinn (pdf).

Faoiseamh cánach agus díolúintí

Tá laghduithe, faoisimh agus díolúintí éagsúla ó CCF.

Tabhair cuairt ar láithreán gréasáin na gCoimisinéirí Ioncaim chun faisnéis a fháil ar fhaoisimh agus ar dhíolúintí CCF agus laghduithe CCF d’fheithiclí leictreacha áirithe.

Féadfaidh tú faoiseamh cánach a éileamh faoin Scéim Tiománaithe faoi Mhíchumas agus Paisinéirí faoi Mhíchumas.

Plátaí clárúcháin

Má cheannaíonn tú do charr ó dhíoltóir, ní mór dóibh é a chlárú agus plátaí clárúcháin a thabhairt duit nuair a bhailíonn tú do charr. Ní mór duit na plátaí a thaispeáint ar do charr laistigh de 3 lá ón dáta clárúcháin.

Caithfidh na plátaí clárúcháin nua a bheith feistithe ag an déileálaí sula dtógfaidh tú uaidh é.

Má chláraíonn tú féin an carr ag ionad TNG agus má ghlactar le d’íocaíocht CCF, tabharfaidh na Coimisinéirí Ioncaim an uimhir chláraithe atá sannta don fheithicil duit. Féadfaidh tú uimhirphlátaí Gaeilge a cheannach san ionad NCT ar lá na cigireachta.

Ní mór duit an fheithicil a chlárú sular féidir leat mótarcháin a íoc. Is cion é feithicil neamhchláraithe a thiomáint in Éirinn.

Deimhniú clárúcháin feithicle

Eisíonn an Roinn Iompair an deimhniú clárúcháin feithicle do do charr. Seolfar é seo chugat sa phost tar éis duit iarratas a dhéanamh chuig d’oifig mhótarchánach áitiúil chun mótarcháin a íoc ar d’fheithicil.

De réir an dlí, ní mór duit mótarcháin a íoc ar d’fheithicil. Féadfaidh tú mótarcháin a íoc ar fheithicil nua:

• Tríd an bpost
• Go pearsanta ag d'oifig mhótarchánach áitiúil
• Ar líne ag motortax.ie.

Braitheann méid na cánach ar an gcineál cairr a cheannaigh tú. I gcás carranna nua, ríomhtar mótarcháin ar astuithe CO2 na feithicle. Nuair a bheidh cáin á ghearradh agat ar charr nua nó ar charr iompórtáilte, beidh ort an fhoirm RF100 (ón díoltóir mótair) a sholáthar.

Faigh tuilleadh faisnéise faoi mhótarcháin.

De réir an dlí, ní mór árachas mótair a bheith agat sular féidir leat tiomáint in áit phoiblí agus caithfidh tú an diosca árachais a thaispeáint ar an ngaothscáth. Is cion tromchúiseach é tiomáint gan árachas. Má dhéanann tú, d’fhéadfaí fíneáil a ghearradh ort, pointí pionóis a chur ar do cheadúnas tiomána, nó a bheith dícháilithe ó thiomáint.

Faigh tuilleadh faisnéise faoi árachas mótair.

Léiríonn córas lipéadaithe dathchódaithe do charranna nua a n-astaíochtaí dé-ocsaíd charbóin (CO2). Taispeántar na lipéid seo ar aon charr nua atá ar díol, nó in aice leis.

Taispeánann an chéad chuid den lipéad banda astaíochta na feithicle. Insíonn an dara cuid den lipéad duit:

• Cé mhéad breosla a úsáidfidh an fheithicil os cionn 18,000km
• An mótarcháin bhliantúil
• An ráta CCF

Tugann codanna eile faisnéis ar nós déanamh, toilleadh innill, agus cineál breosla an chairr.

Má tá fadhb agat le carr nua, déan teagmháil leis an díoltóir (an gharáiste nó cuideacht díoltóireachta cairr) ionas gur féidir leo an fhadhb a réiteach. Mura féidir leat an fhadhb a réiteach nó mura bhfuil tú sásta leis an bhfreagra, is féidir leat teagmháil a dhéanamh le:

• An Coimisiún um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí (CCPC) le haghaidh comhairle faoi shaincheisteanna tomhaltóirí, amhail carranna lochtacha, rialú idirghabhálaithe creidmheasa agus cleachtais tráchtála éagóracha.
• Cumann Thionscal Mótair na hÉireann (SIMI) atá mar chuideacht ionadaíoch don tionscal mótair in Éirinn. Áirítear ar chomhaltaí SIMI déileálaithe, deisitheoirí, mórdhíoltóirí, miondíoltóirí agus tástálaithe feithiclí. Caithfidh gach ball SIMI cód eitice a leanúint. Seans go mbeidh sé in ann cabhrú leat, trína sheirbhís idirghabhála gearán tomhaltóra.

Léigh tuilleadh faoi conas gearán a dhéanamh.

Tá tuilleadh faisnéise ar láithreán gréasáin an CCPC maidir le carr a cheannach.