Cleachtais díolacháin éagóracha

Nuair a cheannaíonn tú earraí, seirbhísí agus ábhar digiteach agus seirbhísí in Éirinn nó san AE, cosnaíonn dlí na dtomhaltóirí tú ar chleachtais díolacháin éagóracha.

Cuirtear cosc (toirmiscthe) ar go leor cleachtais díolacháin éagóracha, mhíthreoracha agus ionsaitheacha má dhéanann siad díobháil nó más dócha go ndéanfaidh siad dochar duit.

Meastar cleachtas díolacháin a bheith ‘éagórach’ má chomhlíonann sé na coinníollacha seo:

• Tá sé míthreorach (ag tabhairt faisnéis bhréagach nó ag fágáil faisnéis tábhachtach) nó ionsaitheach (ag cur brú ort ceannach a dhéanamh)
• Is dócha go ndéanfaidh sé do chinneadh ceannach a shaobhadh

Cad iad na conarthaí díolacháin atá clúdaithe?

Clúdaíonn dlí na dtomhaltóirí díolacháin gnó-go-tomhaltóir.

Is tomhaltóir é duine a cheannaíonn táirge, seirbhís nó ábhar digiteach nó seirbhís lena úsáid nó lena tomhailt phearsanta.

Is gnóthas nó trádálaí iad aon duine a ghníomhaíonn chun críocha a bhaineann lena thrádáil, lena ghnó nó lena ngairm.

Ní chlúdaíonn an dlí díolacháin ó ghnó go gnó nó ó thomhaltóirí go tomhaltóir.

Níl cead ag trádálaithe cleachtais díolacháin mhíthreoracha a úsáid chun tionchar a imirt ar do chinneadh a dtáirge nó a seirbhís a cheannach.

Tá cleachtas míthreorach:

• Má chuireann sé fáisnéis bréagach ar fáil
• Má mheabhlaíonn sé nó más dócha go meallfaidh sé tú
• Má thugann sé cúis duit cinneadh a dhéanamh nach mbeadh glactha agat murach é

Fáisnéis bréagach nó míchruinn

Tá cleachtas díolacháin míthreorach má chuimsíonn sé faisnéis bhréagach nó mhíchruinn faoi:

• Táirge, seirbhís nó ábhar digiteach nó seirbhís dhigiteach a bheith ann nó a nádúr
• Príomh-shaintréithe an táirge, na seirbhíse nó an ábhair dhigitigh nó na seirbhíse, lena n-áirítear a infhaighteacht ag am, áit ar leith, nó ar phraghas áirithe
• Úsáid agus stair roimhe seo
• Praghas an táirge, na seirbhíse nó an ábhair dhigitigh nó na seirbhíse, conas a ríomhadh an praghas nó buntáiste praghais sonrach a bheith ann agus nádúr
• Aon fhormheas nó urraíocht (díreach nó indíreach) ar an táirge ó dhaoine eile a bheith ann, a mhéid nó a nádúr
• Do chearta tomhaltóirí, lena n-áirítear cathain, conas nó cad iad na himthosca a bhféadfaí na cearta sin a fheidhmiú

Margaíocht agus fógraíocht

Bíonn cleachtais mhargaíochta nó díolacháin fógraíochta míthreorach má chuireann siad mearbhall ort:

• Táirge iomaitheora le táirge an trádálaí
• Trádainm nó trádmharc iomaitheora, nó gné nó marc idirdhealaitheach éigin eile, le hainm an trádálaí
• Táirge brandáilte mar tháirge atá comhionann le táirgí i mBallstát eile den AE, nuair a bhíonn a chomhdhéanamh nó a saintréithe go suntasach difriúil

Cóid chleachtais

Tá cleachtas díolacháin míthreorach:

• Má bhaineann sé le héileamh bréagach go gcomhlíonann an trádálaí cód cleachtais
• Mura gcomhlíonann an trádálaí an cód cleachtais sin

Ag fágáil fáisnéis amach

Tá cleachtas díolacháin míthreorach má fhágann an trádálaí amach nó má cheiltíonn sé faisnéis thábhachtach a theastaíonn uait chun cinneadh ceannaigh eolasach a dhéanamh.

faisnéis doiléir

Tá cleachtas díolacháin míthreorach:

• Má thugann an trádálaí faisnéis thábhachtach duit ar bhealach atá doiléir, dothuigthe, débhríoch nó anabaí
• Mura n-aithníonn an trádálaí rún tráchtála na faisnéise

Cuireann dlí tomhaltóirí cosc ar thrádálaithe cleachtais ionsaitheacha tráchtála a úsáid. Bíonn cleachtas ionsaitheach má úsáidtear ciapadh, comhéigean, nó tionchar míchuí (ag leas a bhaint as seasamh cumhachta) agus is dócha go ndéanfaidh sé seo:

• Déan do shaoirse rogha a mhilleadh
• Cuir isteach ar do chinntí ceannaigh

Áirítear le cleachtais ionsaitheacha tráchtála:

• Teaicticí díolacháin a dhéanann iarracht imeaglú nó brú a chur ort
• Úsáid teanga nó iompar bagrach nó maslach
• Cleachtais a dhéanann iarracht leas a bhaint as tomhaltóirí leochaileacha
• Bacainní deacra nó míréasúnta neamhchonarthacha a fhorchur nuair is mian leat deireadh a chur leis an gconradh nó aistriú chuig táirge nó trádálaí eile
• Bagairtí caingean dlí a ghlacadh nuair nach bhfuil aon bhunús ag an trádálaí le gníomhaíocht den sórt sin

Leagann an dlí liosta dubh de chleachtais tráchtála amach. Cuirtear cosc (toirmiscthe) ar na cleachtais seo i gcónaí fiú mura gcuireann siad isteach ar chinneadh tomhaltóra.

I measc na gcleachtas toirmiscthe tá:

• Fógraíocht bhaoite: Fógraíocht a dhéanamh ar tháirgí nó ar sheirbhísí ar phraghas an-íseal nó ar phraghas speisialta nuair is eol don trádálaí nach féidir leo é a sholáthar nó mura bhfuil go leor stoic ar fáil ar an bpraghas sin
• Athraigh agus baoite: Táirge nó seirbhís amháin a chur chun cinn agus é ar intinn rud éigin eile a dhíol leat
• Formhuinithe agus údaruithe: Maíonn bréagach go bhfuil formhuiniú nó údarú ag táirge nó trádálaí nach bhfuil ann nó nach bhfuil an táirge nó an trádálaí ag comhlíonadh leis
• Léirmheasanna ar tháirgí: Ag rá go bhfuil athbhreithnithe curtha isteach ag custaiméirí fíor gan a fhíorú go bhfuil siad ag úsáideoirí iarbhír an táirge nó seirbhíse
• Léirmheasanna ar tháirgí falsa:: Ag íoc le daoine léirmheasanna falsa a scríobh nó formhuinithe bréagacha a dhéanamh, lena n-áirítear ar na meáin shóisialta
• Athdhíol ticéad: Athdhíol ticéid a ceannaíodh trí úsáid a bhaint as bogearraí bot (uathoibríoch).
• Ceisteanna cuardaigh ar líne: Torthaí cuardaigh a thabhairt bunaithe ar do cheist chuardaigh ar líne gan aon fhógra íoctha nó íocaíocht urraíochta a nochtadh go soiléir
• Dúnadh síos nó bogadh: Maíonn bréagach go bhfuil trádálaí ar tí stop a chur le trádáil nó áitribh a bhogadh
• Éilimh ar leigheas gan tacaíocht nó nach bhfuil fíor: Maíonn bréagach gur féidir leis an táirge nó leis an tseirbhís tinnis a leigheas
• Tairiscintí bréagacha duaiseanna nó bronntanais: Arduithe céime duaise nuair nach bhfuil aon duais ann nó caithfidh tú íocaíocht a dhéanamh chun duais a éileamh
• Cearta speisialta: Ní féidir le trádálaithe a éileamh go bhfuil cearta speisialta á mbronnadh acu ort nuair is cearta iad seo atá agat cheana féin de réir an dlí
• Ionramháil leanaí: Bhí fógraí dírithe go díreach ar leanaí a thabhairt chun táirgí a cheannach nó daoine fásta a chur ina luí orthu ceannach a dhéanamh dóibh
• Cumarsáid leanúnach gan iarraidh: Níl cead ag trádálaithe agus cuideachtaí margaíochta tairiscintí leanúnacha gan iarraidh a dhéanamh leat ar an bhfón, trí fhacs, trí ríomhphost nó trí aon chineál cumarsáide eile.
• Ag lorg íocaíochta ar earraí gan iarraidh: Ag seoladh táirgí nár ordaigh tú chuig do sheoladh agus ag éileamh íocaíochta ansin
• Úsáid bhréagach ar thairiscintí teoranta: Insíonn trádálaí duit nach mbeidh tairiscint ar leith ar fáil ach ar feadh tréimhse teoranta, nuair nach bhfuil sé sin amhlaidh, agus déanann sé iarracht brú a chur ort ceannach a dhéanamh.
• Fógraí ceilte sna meáin: Gan é a dhéanamh soiléir (trí íomhánna, focail nó fuaim a úsáid) go bhfuil alt nuachtáin, clár teilifíse nó craoladh raidió urraithe ag cuideachta mar bhealach chun a hearraí nó a seirbhís a fhógairt
• Díolachán brú: Ag cruthú le tuiscint nach féidir leat an t-áitreabh a fhágáil go dtí go síníonn tú conradh
• Díolachán doras ionsaitheach: Díoltóir ó dhoras go doras a thagann go dtí do theach agus a thugann neamhaird ar d’iarratas fágáil nó gan filleadh

Tá an Coimisiún um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí (CCPC) agus Banc Ceannais na hÉireann (Banc Ceannais) freagrach as na rialacha a bhaineann le cleachtais tráchtála éagóracha a fhorfheidhmiú.

• Tá an CCPC freagrach as forálacha an Achta um Chosaint Tomhaltóirí 2007 agus an Achta um Chearta Tomhaltóirí 2022 (pdf) a fhorfheidhmiú. Is féidir leis an CCPC caingean forfheidhmithe a ghlacadh i gcoinne trádálaí a mhainníonn dlí na dtomhaltóirí a chomhlíonadh.
• Déanann an Banc Ceannais forálacha an Achta um Chosaint Tomhaltóirí a fhorfheidhmiú san earnáil seirbhísí airgeadais.

Is féidir leat tuilleadh faisnéise a fháil faoin CCPC, faoin mBanc Ceannais agus faoi eagraíochtaí eile um chosaint tomhaltóirí.

Is féidir leat comhairle agus cabhair bhreise a fháil inár rannán ar conas gearán a dhéanamh.

Má chreideann tú gur bhain trádálaí úsáid as cleachtais díolacháin éagóracha, míthreoracha nó ionsaitheacha nó ar liosta dubh, is féidir leat é seo a thuairisciú don CCPC. Má bhaineann an gearán le seirbhís airgeadais, is féidir leat é a thuairisciú don Bhanc Ceannais.

Is féidir leis an CCPC agus leis an mBanc Ceannais araon an fhaisnéis seo a úsáid chun a róil chomhlíonta agus forfheidhmithe a threorú. Mar sin féin, ní dhéanann siad idirghabháil i ngearáin aonair.

Tá an ceart agat sásamh a lorg má caitheadh go héagórach leat. Ciallaíonn an ceart chun sásaimh an ceart cás a chur ina cheart má sháraíodh do chearta tomhaltóirí.

Tá roghanna éagsúla sásaimh ar fáil duit, lena n-áirítear caingean dlí a thionscnamh i gcoinne an trádálaí.

Féadfaidh tú tuilleadh faisnéise a fháil faoin nós imeachta um éilimh bheaga agus faoi chás sibhialta a thógáil.

Is é Treoir an AE ar Chleachtais Tráchtála Éagóracha an dlí AE a rialaíonn cleachtais tráchtála éagóracha ag díoltóirí nó soláthraithe (trádálaithe). Rinneadh dlí in Éirinn de réir an Achta um Chosaint Tomhaltóirí 2007 i dTreoir an AE ar Chleachtais Neamhchothroma Tráchtála.

Rinneadh na dlíthe maidir le cleachtais díolacháin éagóracha a nuashonrú agus a fhorlíonadh le Treoir Omnibus an AE, a dhéanann cearta tomhaltóirí a nuachóiriú, go háirithe maidir le díolacháin ar líne agus conarthaí agus seirbhísí digiteacha. In Éirinn, cuireadh na hathruithe ar chleachtais éagóracha díolacháin i bhfeidhm tríd an Acht um Chearta Tomhaltóirí 2022 (pdf).

Is féidir leat tuilleadh faisnéise a fháil faoi Threoracha an AE ar chleachtais éagóracha tráchtála ar YourEurope.